Αριστομένης είναι ένα ανδρικό ελληνικό όνομα με ρίζες στην αρχαιότητα. Προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων άριστος + μένος και σημαίνει "ο ανδρειότατος".
Ο Αριστομένης υπήρξε ο αρχηγός και ο ήρωας των Μεσσηνίων κατά το Β’ Μεσσηνιακό Πόλεμο ,-685 έως -668. Στο μακροχρόνιο αυτό πόλεμο για την απελευθέρωση της Μεσσηνίας από του Σπαρτιάτες, ο Αριστομένης είχε πολλές στρατιωτικές επιτυχίες, όμως η προδοσία του Αριστοκράτη, βασιλιά της Αρκαδίας, που απέσυρε τα στρατεύματά του σε μια κρίσιμη μάχη, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του πολέμου.
Ο Αριστομένης μαζί με τον στρατό του και του υπόλοιπους Μεσσήνιους κλείστηκε στο φρούριο της Εΐρας, όπου και πολιορκήθηκε για 11 χρόνια, οπότε και προδόθηκε για δεύτερη φορά από τον Αριστοκράτη. Οι πληροφορίες λένε πως ο Αριστομένης πέθανε στη Ρόδο, κοντά στο βασιλιά Δαμάγητο, ο οποίος ήταν γαμπρός του από την τρίτη κόρη του.
Στο Γυμνάσιο της Μεσσήνης είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας (4.32.3-6) το «μνήμα» του Αριστομένη, που περιείχε τα οστά του, τα μεταφερμένα από τη Ρόδο. Ο Αριστομένης δεχόταν τιμές ήρωος μέχρι και τα χρόνια της επίσκεψης του Παυσανία, -155/ -160, ορισμένοι μάλιστα υποστήριζαν ότι η μητέρα του Νικοτέλεια τον γέννησε αφού είχε συνευρεθεί προηγουμένως με δαίμονα ή θεό σε μορφή δράκοντα, επιχειρώντας έτσι να του αποδώσουν υπεράνθρωπη, θεϊκή καταγωγή (4.14.7-8).
Σε μικρή απόσταση ΝΑ της σκηνής του θεάτρου, στην Αρχαία Μεσσήνη, ήλθε πρόσφατα στο φως παλαιοχριστιανική βασιλική. Στα δύο πέρατα της αψίδας της κόγχης του ιερού έχουν τοποθετηθεί δύο ενεπίγραφα ασβεστολιθικά βάθρα χάλκινων ανδριάντων. Το ένα φέρει στο μέτωπο την επιγραφή [ΑΛ]έξανδρος, ενώ το δεύτερο την επιγραφή Αριστομένης. Είναι εμφανής η πρόθεση να εξομοιωθεί ο εθνικός ήρως των Μεσσηνίων με το μεγάλο Μακεδόνα στρατηλάτη. Στην επιχειρηθείσα εξομοίωση δεν έπαιξαν βέβαια ρόλο απλώς οι καλές σχέσεις που είχαν στο παρελθόν οι Μεσσήνιοι με τον ίδιο τον Αλέξανδρο και τον πατέρα του Φίλιππο, αλλά η τεράστια φήμη και η δόξα του Αλεξάνδρου και ο μετά θάνατον αφηρωισμός και θεοποίηση του. Από τις σχετικές με τον Αριστομένη παραδόσεις, ιδιαίτερα την παράδοση της «επιφάνειας» του στη μάχη των Λεύκτρων και της ανάθεσης της ασπίδας του με επίσημα τον αετό στο μαντείο του Τροφωνίου στη Λιβαδειά, θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι ο χαμένος ανδριάς του τον παρίστανε ως ήρωα οπλίτη.
II Μεσσηνιακός πόλεμος
-685 έως -668
Μερικά χρόνια αργότερα οι Μεσσήνιοι επαναστάτησαν και ο αρχηγός τους Αριστομένης με τολμηρότητα μπήκε στην πόλη της Σπάρτης κατά την διάρκεια της νύχτας και αφιέρωσε μία ασπίδα στον ναό της Αθηνάς. Οι Σπαρτιάτες μετά από αυτό το γεγονός πήγαν στο μαντείο των Δελφών, το οποίο τους έδωσε την απάντηση "να πάρουν έναν Αθηναίο σύμβουλο".-685 έως -668
Τότε οι Σπαρτιάτες ζήτησαν από τους Αθηναίους έναν στρατηγό και αυτοί τους έστειλαν τον Τυρταίο, ο οποίος ήταν ποιητής και κουτσός από το ένα πόδι. Ο Τυρταίος με τα ποιήματα του, εμψύχωσε τους Σπαρτιάτες και τους βοήθησε να κερδίσουν τον πόλεμο.
Κατά την διάρκεια του πολέμου, ο αρχηγός των Μεσσηνίων Αριστομένης έγινε μεγάλος ήρωας, και πολλές ιστορίες μιλούν γι' αυτόν. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αριστομένης θυσίασε τρεις φορές στον Δία Ιθωμάτη, τα επονομαζόμενα Εκατοφόνια, επιφυλασσόμενα μόνο για εκείνο τον πολεμιστή, που είχε σκοτώσει με τα ίδια τα χέρια του εκατό από τους εχθρούς του.
Τρεις φορές αιχμαλωτίστηκε από τους Σπαρτιάτες, αλλά και τις τρεις κατόρθωσε να δραπετεύσει. Η τελευταία του αιχμαλωσία συνέβη σε μία μάχη, με πολλούς Σπαρτιάτες στην οποία είχε πληγωθεί σε όλο του το σώμα, αλλά συνέχιζε να μάχεται, ώσπου μία πέτρα τον βρήκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού και έπεσε κάτω. Τον έπιασαν αιχμάλωτο μαζί με άλλους πενήντα και για τιμωρία, τους έριξαν στην βαθιά χαράδρα του Καιάδα, που ήταν στο βουνό του Ταΰγέτου. Όλοι οι άλλοι σκοτώθηκαν, αλλά ο Αριστομένης έπεσε πάνω στα φτερά ενός αετού και σώθηκε. Όταν αναλογίστηκε ότι δεν υπήρχε τρόπος να βγει από αυτήν την άβυσσο, ξάπλωσε κάτω και καλύπτοντας το σώμα με τον μανδύα του, περίμενε να πεθάνει. Τρεις μέρες αργότερα και κατά την διάρκεια της νύχτας άκουσε έναν ελαφρύ θόρυβο και στο σκοτάδι διέκρινε μία αλεπού να τρώγει στα πτώματα. Κατάφερε να πιάσει την αλεπού από την ουρά και οδηγούμενος από αυτήν σε μία μικρή τρύπα, την άνοιξε περισσότερο και πέρασε έξω από την χαράδρα.
Αμέσως πήγε στην πόλη της Είρας, η οποία επολιορκείτο από τους Σπαρτιάτες. Περνώντας μέσα από το στρατόπεδο τους, σκότωσε πολλούς από αυτούς στον ύπνο τους και λεηλάτησε τις σκηνές των στρατηγών.
Αργότερα, κατά την διάρκεια μιας θυελλώδους νύχτας και με την βοήθεια ενός πληροφοριοδότη, οι Σπαρτιάτες μπήκαν στην Ήρα. Έγινε σκληρή μάχη, στην οποία οι Μεσσήνιοι αγωνίσθηκαν απελπισμένα, οι γυναίκες επίσης, ρίχνοντας κεραμίδια στους Σπαρτιάτες στρατιώτες, αλλά στο τέλος νικήθηκαν.
Ο Αριστομένης μαζί με πολλούς άλλους κατάφεραν να σπάσουν την Σπαρτιατική γραμμή και παίρνοντας τα γυναικόπαιδα πήγαν στην Αρκαδία. Αμέσως διάλεξε πεντακόσιους άνδρες εθελοντές και με την βοήθεια τριακοσίων Αρκάδων, αποφάσισε να καταλάβει την πόλη της Σπάρτης αιφνιδιαστικά, τώρα που ο στρατός της έλλειπε. Ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν όταν ανακάλυψαν, ότι ο βασιλιάς της Αρκαδίας Αριστοκράτης, είχε στείλει αγγελιοφόρο στους Εφόρους, πληροφορώντας τους για το σχέδιο. Ο προδότης βασιλιάς σκοτώθηκε στην πλατεία της πόλης από τον Αρκαδικό λαό με πέτρες και το πτώμα του το πέταξαν έξω από τα σύνορα της Αρκαδίας.
Μετά από αυτά οι Μεσσήνιοι έφυγαν για την Κυλλήνη και από εκεί στην Κάτω Ιταλία όπου και ίδρυσαν την νέα πόλη της Μεσσήνης. Ο Αριστομένης δεν τους ακολούθησε και πήγε στην Ρόδο στον αδελφό του, όπου και πέθανε από πίκρα. Οι Μεσσήνιοι που έμειναν, έγιναν είλωτες και έτσι τελείωσε και ο δεύτερος Μεσσηνιακός πόλεμος.
ΠΗΓΕΣ:
Ιστότοπος sikyon.com
Κατά την διάρκεια του πολέμου, ο αρχηγός των Μεσσηνίων Αριστομένης έγινε μεγάλος ήρωας, και πολλές ιστορίες μιλούν γι' αυτόν. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αριστομένης θυσίασε τρεις φορές στον Δία Ιθωμάτη, τα επονομαζόμενα Εκατοφόνια, επιφυλασσόμενα μόνο για εκείνο τον πολεμιστή, που είχε σκοτώσει με τα ίδια τα χέρια του εκατό από τους εχθρούς του.
Τρεις φορές αιχμαλωτίστηκε από τους Σπαρτιάτες, αλλά και τις τρεις κατόρθωσε να δραπετεύσει. Η τελευταία του αιχμαλωσία συνέβη σε μία μάχη, με πολλούς Σπαρτιάτες στην οποία είχε πληγωθεί σε όλο του το σώμα, αλλά συνέχιζε να μάχεται, ώσπου μία πέτρα τον βρήκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού και έπεσε κάτω. Τον έπιασαν αιχμάλωτο μαζί με άλλους πενήντα και για τιμωρία, τους έριξαν στην βαθιά χαράδρα του Καιάδα, που ήταν στο βουνό του Ταΰγέτου. Όλοι οι άλλοι σκοτώθηκαν, αλλά ο Αριστομένης έπεσε πάνω στα φτερά ενός αετού και σώθηκε. Όταν αναλογίστηκε ότι δεν υπήρχε τρόπος να βγει από αυτήν την άβυσσο, ξάπλωσε κάτω και καλύπτοντας το σώμα με τον μανδύα του, περίμενε να πεθάνει. Τρεις μέρες αργότερα και κατά την διάρκεια της νύχτας άκουσε έναν ελαφρύ θόρυβο και στο σκοτάδι διέκρινε μία αλεπού να τρώγει στα πτώματα. Κατάφερε να πιάσει την αλεπού από την ουρά και οδηγούμενος από αυτήν σε μία μικρή τρύπα, την άνοιξε περισσότερο και πέρασε έξω από την χαράδρα.
Αμέσως πήγε στην πόλη της Είρας, η οποία επολιορκείτο από τους Σπαρτιάτες. Περνώντας μέσα από το στρατόπεδο τους, σκότωσε πολλούς από αυτούς στον ύπνο τους και λεηλάτησε τις σκηνές των στρατηγών.
Αργότερα, κατά την διάρκεια μιας θυελλώδους νύχτας και με την βοήθεια ενός πληροφοριοδότη, οι Σπαρτιάτες μπήκαν στην Ήρα. Έγινε σκληρή μάχη, στην οποία οι Μεσσήνιοι αγωνίσθηκαν απελπισμένα, οι γυναίκες επίσης, ρίχνοντας κεραμίδια στους Σπαρτιάτες στρατιώτες, αλλά στο τέλος νικήθηκαν.
Ο Αριστομένης μαζί με πολλούς άλλους κατάφεραν να σπάσουν την Σπαρτιατική γραμμή και παίρνοντας τα γυναικόπαιδα πήγαν στην Αρκαδία. Αμέσως διάλεξε πεντακόσιους άνδρες εθελοντές και με την βοήθεια τριακοσίων Αρκάδων, αποφάσισε να καταλάβει την πόλη της Σπάρτης αιφνιδιαστικά, τώρα που ο στρατός της έλλειπε. Ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν όταν ανακάλυψαν, ότι ο βασιλιάς της Αρκαδίας Αριστοκράτης, είχε στείλει αγγελιοφόρο στους Εφόρους, πληροφορώντας τους για το σχέδιο. Ο προδότης βασιλιάς σκοτώθηκε στην πλατεία της πόλης από τον Αρκαδικό λαό με πέτρες και το πτώμα του το πέταξαν έξω από τα σύνορα της Αρκαδίας.
Μετά από αυτά οι Μεσσήνιοι έφυγαν για την Κυλλήνη και από εκεί στην Κάτω Ιταλία όπου και ίδρυσαν την νέα πόλη της Μεσσήνης. Ο Αριστομένης δεν τους ακολούθησε και πήγε στην Ρόδο στον αδελφό του, όπου και πέθανε από πίκρα. Οι Μεσσήνιοι που έμειναν, έγιναν είλωτες και έτσι τελείωσε και ο δεύτερος Μεσσηνιακός πόλεμος.
ΠΗΓΕΣ:
Ιστότοπος sikyon.com