.widget.ContactForm { display: none; }

Σελίδες

Κυριακή 22 Μαΐου 2016

Αγ. Παρασκευή, Πλάτσα Μεσσηνιακή Μάνη



 Ο μονόχωρος σταυρεπίστεγος ναός της Άγ. Παρασκευής διασώζεται ακέραιος στη βόρεια άκρη του οικισμού. Τυπολογικά ανήκει στην παραλλαγή Α2 σύμφωνα με την κατάταξη του Αν. Ορλάνδου.
 Χαρακτηριστικό στοιχείο της παραλλαγής είναι ότι οι μακροί τοίχοι του ναού εξωτερικά συνεχίζονται αδιάσπαστοι, ενώ εσωτερικά το πάχος τους ελαττώνεται έτσι που να δημιουργείται μικρή εσοχή στο τμήμα που αντιστοιχεί στην εγκάρσια καμάρα. Έχει τονισθεί και παραμένει ανοιχτό το πρόβλημα της γένεσης κι εξέλιξης των σταυρεπίστεγων ναών στη συγκεκριμένη περίπτωση επισημαίνεται η ανάγκη μιας πιο ευέλικτης τυπολογικά κατάταξης καθώς και η ταξινόμηση ιδιαίτερων κατασκευαστικών και μορφολογικών στοιχείων του τύπου.


Το μικρό εκκλησάκι καταλήγει ανατολικά σε ημικυκλική αψίδα, έχει μοναδική είσοδο στη δυτική του πλευρά κι από μιά φωτιστική θυρίδα αντίστοιχα στη βόρ. και νότια πλευρά του τύμπανου της εγκάρσιας καμάρας. Στην πρόσοψη πάνω από την πύλη εισόδου βρίσκεται εντοιχισμένη ορθογώνια μαρμάρινη πλάκα με εγχάρακτη πεντάστιχη(;) επιγραφή αρκετά εξίτηλη, όπου με δυσκολία διαβάζω και μεταγράφω τους δυο τελευταίους στίχους:


Έτους Α Κ ίν(δικτιώνος) Ε΄ Μαρτίου ΚΑ΄ ετελέστη εις την μνήμην αυτής. Το έτος 6920 από κτίσεως κόσμου και η πέμπτη ινδικτιώνα ισοδυναμούν προς το 1412.
Η τοιχοποιία του ναού είναι αμελής, από αργολιθοδομή, βήσσαλα, ασβεστοκονίαμα, πλάκες από κόκκινο μάρμαρο της περιοχής και κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Τη θύρα εισόδου στεφανώνει λίθινο ημικυκλικό τόξο, που περιβάλλεται από ίχνη οδοντωτής ταινίας. Όμοια ταινία περιβάλλει τα πλίνθινα τόξα των παράθυρων και διατρέχει σε χαμηλό ύψος όλες τις πλευρές του ναού εκτός από το τμήμα της κόγχης του ιερού. Σε μιαν ιδιαίτερη παραλλαγή, το αγαπητό στην περιοχή κεραμοπλαστικό κόσμημα από διχτυωτό πλέγμα ρόμβων στολίζει σε συνεχή ζωφόρο παράλληλη προς την οδοντωτή ταινία, όλες τις πλευρές του ναού χωρίζοντάς τες σε τρεις ζώνες. Το διχτυωτό πλέγμα στην απλή μορφή ρόμβων ή με πλίνθους στο εσωτερικό τους στη θέση της μιας ή και των δυο διαγωνίων των ρόμβων είναι ήδη γνωστό στην Καστοριά κι αρκετά διαδεδομένο στη Λακωνία, Ήπειρο, Μακεδονία κυρίως στο 13ο και 14ο αι. Στην όχι πολύ συνηθισμένη παραλλαγή της Άγ. Παρασκευής οι ρόμβοι έχουν στο εσωτερικό τους πλίνθινο ρομβοειδή πυρήνα.
 Μικρή ζωφόρος με το ίδιο κόσμημα βρίσκεται στον ανατ. τοίχο και τη νότ. πλευρά του τύμπανου της εγκάρσιας καμάρας. Επίσης στη μορφή μισού ρόμβου με πλίνθινο πυρήνα, στο κάτω τμήμα του παράθυρου της αψίδας. Οδοντωτό γείσο διασώζεται σε πολλά σημεία κάτω από τη στέγη. Στην πρόσοψη κάτω από την αετωματική στέγη ανοίγεται τριπλή κόγχη στη μορφή τοξωτού παράθυρου με τυφλά τεταρτοκυκλικά πτερύγια. Οι τρεις κόγχες περιβάλλονται από δίδυμο βαθμιδωτό πλίνθινο πλαίσιο. Η μορφή αυτή των παραθύρων που είναι συνηθισμένη από τον 11ο μέχρι τον 15ο αι. σ' όλο τον ελλαδικό χώρο, εδώ παίρνει τη μορφή απλού διακοσμητικού στοιχείου, που το βρίσκουμε και στα σπίτια του γειτονικού Μυστρά.
 Λίγο πιο πάνω έχουν διασωθεί οι κυλινδρικές ουρές από τρία μεμονωμένα φιαλοστόμια. Η παρουσία τους συχνή στους χώρους επιρροής της Πρωτεύουσας, σπάνια στην Πελοπόννησο ξαφνιάζει στο μικρό μνημείο της Μάνης. Το παράθυρο της αψίδας διασώζει τμήμα από τον πώρινο ανάγλυφο φεγγίτη του με ρομβοειδή διάκοσμο όπου παρεμβάλλονται ορθογωνικά κοσμήματα με ένθετες πλίνθους σε τεχνική που θυμίζει μικροτεχνία.




 Ο μικρός επαρχιακός ναός της Πλάτσας εντάσσεται στην ομάδα των μνημείων της Μάνης, όπου τα μορφολογικά στοιχεία του ελλαδικού χώρου συμπλέκονται με κείνα του χώρου επιρροής της Πρωτεύουσας, όπως στο Μυστρά και στο Γεράκι. Η παρουσία σε υστεροβυζαντινά μνημεία οδοντωτών ταινιών, οδοντωτών γείσων, πλίνθινων τόξων στα παράθυρα μας θέτουν ερωτηματικά σχετικά με τις δοσμένες χρονολογικές σταθερές ως προς τον περιορισμό και την εξαφάνισή τους. Μορφολογικά στοιχεία που χαρακτήριζαν στη μεσοβυζαντινή εποχή τη σχολή της Πρωτεύουσας όπως διάφορες παραλλαγές του διχτυωτού πλέγματος, τυφλές κόγχες, τυφλά τεταρτοκυκλικά πτερύγια, φιαλοστόμια είναι στα υστεροβυζαντινά χρόνια κοινά σχεδόν σ' όλο τον ελλαδικό χώρο.

ΧΑΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ
-"Ο Ναός της αγ, Παρασκευής στην Πλάτσα της Έξω Μάνης"
-Οι φωτογραφίες του μνημείου είναι απ΄τον ιστότοπο Ναοί στη Μάνη