Ταφικός χώρος.
Τύμβος αποτελούμενος από συσσώρευση χώματος, χωρίς λιθόκτιστο περίβολο ή κρηπίδα. Είναι κατασκευασμένος σε χαμηλό, φυσικό ύψωμα εν μέσω επίπεδης και ιδιαίτερα εύφορης (καλλιεργούμενης σήμερα) έκτασης της οποίας έχει την άμεση εποπτεία. Προς ανατολικά κείται το όρος Μαγκλαβάς ενώ προς βορρά ο τύμβος έχει άμεση θέαση της κορυφής "Αμυγδαλίτσα" του όρους Αιγάλεω. Στα νοτιοδυτικά, και σε αρκετή απόσταση είναι ορατή η θάλασσα Πύλου- Γιάλοβας- Βοϊδοκοιλιάς και η Σφακτηρία. Ένας ακόμη ταφικός τύμβος έχει αναφερθεί στη περιοχή. Εντός του τύμβου βρέθηκαν δύο εγχυτρισμοί, ένας κιβωτιόσχημος τάφος και μία πεταλόσχημη λιθοσειρά.
Δύο ταφικοί πίθοι βρέθηκαν εντός του τύμβου σε δύο διαφορετικές ανασκαφικές περιόδους. Ο πρώτος ανήκει τυπολογικά στην κατηγορία του άωτου, ωοειδούς πίθου, που απαντάται στη πλειονότητα των τύμβων της περιοχής. Το ύψος του προσέγγιζε τα 2μ. και ήταν τοποθετημένος οριζόντια. Το στόμιό του, που είχε περιβληθεί ένθεν κι ένθεν από κτιστό τοιχάριο, ήταν στραμμένο προς την περιφέρεια του μνημείου. Ένας αμφικωνικός, άωτος και ακόσμητος πίθος, μικρού σχετικά μεγέθους (περ. 1μ. ύψος) σήμερα ευρισκόμενος στην έκθεση του μουσείου της Χώρας, αποτελεί τον έτερο ταφικό πίθο του μνημείου1.
Ταφές:
Μία πρωτογενής ταφή ενηλίκου με τη κεφαλή προς το πυθμένα βρέθηκε εντός του δεύτερου πίθου. Πληροφορίες για τη ταφή του πρώτου αγγείου δεν υπάρχουν.
Κτερίσματα:
Κανένα κτέρισμα. Προ της εισόδου του πεταλόσχημου λάκκου, βρέθηκαν μία πρόχους, ένας δίδυμος κύαθος ("δέπας αμφικύπελλον") και ένας ηθμωτός, βαθύς κύαθος.
Χρονολόγηση:
Τουλάχιστον δύο εκ των τριών αγγείων, που βρέθηκαν στην είσοδο της πεταλόσχημηςλιθοσειράς έχουν παράλληλα, προερχόμενα από όψιμα μεσοελλαδικά ταφικά σύνολα της Μεσσηνίας. Ειδικότερα, έξι διπλοί κύαθοι ("δέπας αμφικύπελλον"), βρέθηκαν εντός του τάφου "Κεφαλόβρυσο 1"
Βολιμιδίων2, ενώ ένας σχεδόν πανομοιότυπος κύαθος με αυτόν από την υπό εξέταση θέση3, προέρχεται από τον μικρό ME/YE I τάφο της Περιστεριάς4.
Ενδεικτική μίας όψιμης μεσοελλαδικής χρονολόγησης του μνημείου και των ταφών του, αποτελεί πιθανώς και η διαρρύθμιση του στομίου του πίθου 2, το μοναδικό ασφαλές παράλληλο της οποίας το βρίσκουμε στον ομοίως ύστερο μεσοελλαδικό πίθο 19 από των τύμβο του Αγίου Ιωάννη Παπουλίων5.
Πέραν όμως των παραπάνω, υπάρχουν δύο σημαντικοί παράγοντες που δεν θα πρέπει να παραβλέπονται. Ο πρώτος παράγοντας είναι ότι δεν έχει διαπιστωθεί με ασφάλεια ο χρονολογικός συσχετισμός ανάμεσα στον πεταλόσχημο λάκκο και τις ταφές του μνημείου καθώς, αφενός οι δεύτεροι ήταν ακτέριστοι και αφετέρου η θέση δημιουργίας του λάκκου στο μνημείο είναι άσχετη προς αυτήν των ταφών και έτσι δεν καθίσταται προφανής, αρχιτεκτονικά τουλάχιστον, η ιστορία χρήσης του τύμβου.
Η μη διαπίστωση χρονολογικού συσχετισμού σημαίνει ότι η όποια χρονολόγηση του λάκκου δεν είναι δεσμευτική και για τις ταφές του μνημείου.
Ο δεύτερος παράγοντας περιστρέφεται γύρω από την τελετουργική χρήση των αγγείων του πεταλόσχημου λάκκου, κάτι που ενδεχομένως δείχνει μία πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής και χρήσης των συγκεκριμένων σχημάτων6 και αφήνει ανοικτή τη δυνατότητα θεώρησης των παραλλήλων από Βολιμίδια και Περιστεριά, ως μεταγενέστερες επιβιώσεις ενός πρωιμότερου είδους αγγείου που απαντάται εδώ.
Αγγελετόπουλος Ιπποκράτης
"Οι Εγχυτρισμοί της Εποχής του Χαλκού στην Κεντρική και Νότια Ηπειρωτική Ελλάδα"
Σημειώσεις:
1. Όπως μου επιβεβαίωσε η λέκτωρ του Παν/μιου Αθηνών κ. Αφροδίτη Χασιακού. Ο πίθος έχει την ένδειξη "Ταφικός πίθος από το Ρούτση".
2. Μαρινάτος 1964,87, 88-89, πιν 90β- δ.
Μία πρωτογενής ταφή ενηλίκου με τη κεφαλή προς το πυθμένα βρέθηκε εντός του δεύτερου πίθου. Πληροφορίες για τη ταφή του πρώτου αγγείου δεν υπάρχουν.
Κτερίσματα:
Κανένα κτέρισμα. Προ της εισόδου του πεταλόσχημου λάκκου, βρέθηκαν μία πρόχους, ένας δίδυμος κύαθος ("δέπας αμφικύπελλον") και ένας ηθμωτός, βαθύς κύαθος.
Χρονολόγηση:
Τουλάχιστον δύο εκ των τριών αγγείων, που βρέθηκαν στην είσοδο της πεταλόσχημηςλιθοσειράς έχουν παράλληλα, προερχόμενα από όψιμα μεσοελλαδικά ταφικά σύνολα της Μεσσηνίας. Ειδικότερα, έξι διπλοί κύαθοι ("δέπας αμφικύπελλον"), βρέθηκαν εντός του τάφου "Κεφαλόβρυσο 1"Βολιμιδίων2, ενώ ένας σχεδόν πανομοιότυπος κύαθος με αυτόν από την υπό εξέταση θέση3, προέρχεται από τον μικρό ME/YE I τάφο της Περιστεριάς4.
Ενδεικτική μίας όψιμης μεσοελλαδικής χρονολόγησης του μνημείου και των ταφών του, αποτελεί πιθανώς και η διαρρύθμιση του στομίου του πίθου 2, το μοναδικό ασφαλές παράλληλο της οποίας το βρίσκουμε στον ομοίως ύστερο μεσοελλαδικό πίθο 19 από των τύμβο του Αγίου Ιωάννη Παπουλίων5.
Πέραν όμως των παραπάνω, υπάρχουν δύο σημαντικοί παράγοντες που δεν θα πρέπει να παραβλέπονται. Ο πρώτος παράγοντας είναι ότι δεν έχει διαπιστωθεί με ασφάλεια ο χρονολογικός συσχετισμός ανάμεσα στον πεταλόσχημο λάκκο και τις ταφές του μνημείου καθώς, αφενός οι δεύτεροι ήταν ακτέριστοι και αφετέρου η θέση δημιουργίας του λάκκου στο μνημείο είναι άσχετη προς αυτήν των ταφών και έτσι δεν καθίσταται προφανής, αρχιτεκτονικά τουλάχιστον, η ιστορία χρήσης του τύμβου.
Η μη διαπίστωση χρονολογικού συσχετισμού σημαίνει ότι η όποια χρονολόγηση του λάκκου δεν είναι δεσμευτική και για τις ταφές του μνημείου.
Ο δεύτερος παράγοντας περιστρέφεται γύρω από την τελετουργική χρήση των αγγείων του πεταλόσχημου λάκκου, κάτι που ενδεχομένως δείχνει μία πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής και χρήσης των συγκεκριμένων σχημάτων6 και αφήνει ανοικτή τη δυνατότητα θεώρησης των παραλλήλων από Βολιμίδια και Περιστεριά, ως μεταγενέστερες επιβιώσεις ενός πρωιμότερου είδους αγγείου που απαντάται εδώ.
Αγγελετόπουλος Ιπποκράτης
"Οι Εγχυτρισμοί της Εποχής του Χαλκού στην Κεντρική και Νότια Ηπειρωτική Ελλάδα"
Σημειώσεις:
1. Όπως μου επιβεβαίωσε η λέκτωρ του Παν/μιου Αθηνών κ. Αφροδίτη Χασιακού. Ο πίθος έχει την ένδειξη "Ταφικός πίθος από το Ρούτση".
2. Μαρινάτος 1964,87, 88-89, πιν 90β- δ.
3. Κορρές 1996, 23, εικόνα στα δεξιά.
4. Κορρές 1976, 500, πιν. 264α. Το αγγείο αυτό δεν είναι ηθμωτό όπως το παράδειγμα από το Ρούτση.
5. Πρβλ. θέση 1-10.
6. Κορρές 1996, 24.
Βιβλιογραφία:
Μαρινάτος 1953,250∙ McDonald & H. Simpson 1961,240∙ Pelon 1976,75-76∙ Πετράκος 1989, 26- 30 Κορρές 1996, 24∙ Boyd 2002, 154, 155.
