Οι αρχαιολογικοί χώροι της Κυπαρισσίας

Η αρχαία Κυπαρισσία

  Η πόλη της Κυπαρισσίας, γνωστή από τον Όμηρο ώς "Κυπαρισσήεις" κατοικήθηκε ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους και μάλιστα καταγράφετε στις πινακίδες Γραμμικής γραφής Β΄ που βρέθηκαν στο ανάκτορο του "Νέστωρος" στην Πύλο. Αναφέρετε στην Ιλιάδα ως μία απ΄τις εννέα μεγάλες πόλεις του Μυκηναϊκού βασιλείου του Νέστωρος που συμμετείχαν στον Τρωϊκό πόλεμο. Την μεγαλύτερη ακμή της την απέκτησε μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου Μεσσηνιακού κράτους, το -369, και αναδείχθηκε σε σημαντικό λιμάνι, ως επίνειο της Μεσσήνης, αναπτύσοντας εμπορικές επαφές με τα νησιά του Ιονίου και την Ιταλία.

Το κάστρο των Γιγάντων

  Σε βραχώδη λόφο ανατολικά της πόλης βρισκόταν η αρχαία ακρόπολη, στη θέση της οποίας κτίστηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους κάστρο.Μέλη των αρχαίων τειχών είναι εμφανή παντού, ενώ έχουν βρεθεί και θραύσματα μυκηναϊκών αγγείων. Κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους, η περιοχή ονομάστηκε Αρκαδιά από τους πολλούς αρκάδες, που κατέφυγαν εκεί λόγω των επιδρομών των Σλάβων στην περιοχή τους. Το 1205 το κάστρο καταλήφθηκε από τους Φράγκους ενώ από το 1715 έως το 1821 ήταν υπό την κατοχή των Τούρκων. Σήμερα το «Κάστρο των Γιγάντων», όπως ονομάζεται, συνεχίζει να δεσπόζει σε ολόκληρη την πόλη, πλαισιωμένο από παραδοσιακά σπίτια, αρχοντικά και όμορφα καλντερίμια.

Σωστική ανασκαφή που διενεργήθηκε το 2007 στις δυτικές υπώρειες του Κάστρου της Κυπαρισσίας, αποκάλυψε αποσπασματικά σωζόμενα θεμέλια κτηρίου, πιθανότατα κατοικίας, η αρχαιότερη φάση της οποίας ανάγεται στους ύστερους ελληνιστικούς και τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους, -1ος αιώνας έως  -1ος αιώνας, ενώ φαίνεται ότι συνέχισε να είναι σε χρήση έως την ύστερη ρωμαϊκή εποχή, +3ος έως +4ος αιώνας.






Η αρχαία αγορά

  Στούς πρόποδες του κάστρου σωστική ανασκαφή που διενεργήθηκε το 1968 έφερε στο φως τρία μνημειακά οικοδομήματα εκ των οποίων τα δύο (Α΄και Β΄) χρονολογούνται στους Ελληνιστικούς χρόνους (-323 έως -31) και το τρίτο (Γ΄) στην Ρωμαϊκή περίοδο ( -31 έως +400 περίπου). 
 Τα πλούσια ευρήματα κυρίως κεραμεική και νομίσματα, μαρτυρούν ότι τα κτήρια αυτά είχαν δημόσιο χαρακτήρα.

Θέση "Μούσγα"


  Η Θέση "Μούσγα" ξεκινάει απ΄την "αγορά" και φτάνει μέχρι την παραλία. 50 μέτρα από την "αγορά" υπάρχει ο ναϊσκος του αγ- Γιώργη του "καβαλάρη" που η παράδοση θέλει να υπήρχε ο Ναός του Απόλλωνος, τον οποίον αναφέρει και ο Περιηγητής Παυσανίας στα "Μεσσηνιακά" του, όταν επισκέφθηκε την αρχαία Κυπαρισσία το +200.
  Οι μόνες ανασκαφές στην θέση αυτή έγιναν το... 1911 από τον Κυπαρίσση Νικόλαο, και μάλιστα επιφανειακές. Αναφέρει την ύπαρξη  κιώνων και άλλα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη και υποθέτει την ύπαρξη λατρευτικού συγκροτήματος με επίκεντρο τον ναό. Επίσης αναφέρει στην θέση αυτή την ύπαρξη μερών του αρχαίου τείχους που περιέκλειε την πόλη.
  Διαβάστε την περιγραφή των ανασκαφών όπως τις καταθέτει ο ίδιος ο Ν. Κυπαρίσσης στα πρακτικά της εν Αθήναις αρχαιολογικής εταιρείας το 1911 ΕΔΩ (σελ 248).

Αριστερά: Φωτογραφία αρχείου από τις ανασκαφές που διενεργήθηκαν στην Κυπαρισσία για τη διάνοιξη της Εθνικής οδού. Αποκαλύφθηκε νεκροταφείο αποτελούμενο από κιβωτιόσχημους τάφους, χρονολογούμενο στην υστερορωμαϊκή-πρώιμη βυζαντινή περίοδο.

Δεξιά: Σκελετός νεκρού από κιβωτιόσχημο τάφο που ανακαλύφθηκε μαζί με άλλους κατά τις ανασκαφές για τη διάνοιξη της Εθνικής Οδού στην Κυπαρισσία. 

Η θέση Μούσγα της Κυπαρισσίας άρχισε να διερευνάται αρχαιολογικά ήδη από το 1911, χάρη σε ελεύθερα τμήματα κιόνων και άλλα αρχαιολογικά κατάλοιπα που βρίσκονταν μέσα σε νεότερες αγροικίες και κήπους. Προσδιορίστηκε οικισμός ρωμαϊκής-υστερορωμαϊκής περιόδου, με διάρκεια ζωής τουλάχιστον ως και τους μεσοβυζαντινούς χρόνους. 

Δυστυχώς μεγάλο μέρος των καταλοίπων καταστράφηκε εξαιτίας κατασκευαστικών έργων σε μεταγενέστερες εποχές, ειδικά στις δεκαετίες '60 και '70.

-Κυπαρίσσης, ΠΑΕ 1911,247-252* Γ.Α. Παπαθανασόπουλος, Γ., ΑΔ 17 (1961-62) Χρονικά, 96-98

-Παπαθανασόπουλος, Γ., ΑΔ 26 (1971) Χρονικά, 124-125 Michaud, J.-P., BCH 98 (1974), 618

-Πιτταράς, Δ., «Μούσγα», Τριφυλιακή Εστία 2 (1976), 300 και 3 (1977), 430-432

-Πιτταράς, Δ., «Οριστική αφάνεια των αρχαιοτήτων της (Μοΰσγας) Κυπαρισσίας», Τριφυλιακή Εστία 4 (1978), 567-574

-Σταυρόπουλος, Β., «Η θέση της αρχαίας Κυπαρισσίας με βάση τις ιστορικές πληροφορίες και τα ερείπια της», Τριφυλιακή Εστία 5 (1979), 157-166.

 Στην περιοχή «Μούσγα», εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της Κυπαρισσίας, σωστική ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως ερείπια μεγάλης έπαυλης υστερορωμαϊκών χρόνων.
 Τα κτηριακά λείψανα ανήκουν σε τρεις αλλεπάλληλες οικοδομικές φάσεις που αρχίζουν από τον -1ο αιώνα, συνεχίζονται στον +3ο αιώνα με νέες προσθήκες πάνω στα παλαιότερα κτίσματα, ενώ στα τέλη του +4ου με αρχές του +5ου αιώνα προστίθενται στα υπάρχοντα κτίσματα λουτρικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις.



 Το εκτεταμένο κτηριακό συγκρότημα, που δεν ανασκάφηκε στο σύνολό του, περιλαμβάνει μια έπαυλη ή ένα συγκρότημα κατοικιών που ανήκε στον ιστό της αρχαίας πόλης, η οποία προφανώς αναπτυσσόταν γύρω από την αγορά, με κομβικό σημείο το λιμάνι της ευημερούσας πόλης της Κυπαρισσίας. 
 Στα ευρήματα της ανασκαφής περιλαμβάνονται άφθονα αποτμήματα αγγείων, κυρίως χρηστικών, για πόση και βρώση ή για μεταφορά νερού, καθώς και χάλκινα νομίσματα, τμήματα διακοσμημένων λύχνων, υφαντικά βάρη και οστά ζώων.

Έπαυλη υστερορωμαϊκών χρόνων

Ο αρχαιολογικός χώρος στο λιμάνι της Κυπαρισσίας

  Απ΄τον αγ- Γιώργη στην θέση "Μούσγα" και 300 μέτρα δυτικά βγαίνουμε στην παραλία ανάμεσα απ΄το λιμάνι και τα κάμπινγκ. Από τον Απρίλιο του 2010 έως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, σωστική ανασκαφή,η οποία πραγματοποιήθηκε στο σημείο αυτό στην παραλία της Κυπαρισσίας, έφερε στο φως εκτεταμένο συγκρότημα κατοικιών, που αποτελούν προφανώς τμήμα ενός αρχαίου παράλιου οικισμού, η κατοίκηση του οποίου άρχισε από τους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους, -2ος αιώνας, και συνεχίστηκε έως την ύστερη ρωμαϊκή εποχή (+4ος αιώνας).Τα χαρακτηριστικά ευρήματα, όπως αγκίστρια ή βελόνες για το ράψιμο των διχτυών, φανερώνουν ότι η κύρια ασχολία των κατοίκων του οικισμού θα πρέπει να ήταν η αλιεία.Εκτός αυτών όμως η ανασκαφή έχει αποδώσει άφθονη κεραμική και πληθώρα νομισμάτων και άλλων μικροευρημάτων, η συντήρηση και μελέτη των οποίων θα δώσει πολλά στοιχεία για την καθημερινή ζωή των αρχαίων κατοίκων της Κυπαρισσίας.

Περισσότερα για τον Αρχαιολογικό χώρο στο λιμάνι μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ

Δυστυχώς λόγω οικονομικής αδυναμίας της αρχαιολογικής υπηρεσίας γιά απαλλοτρίωση του αρχαιολογικού χώρου, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση κατάχωσης. Έτσι ένα σημαντικό τμήμα της αρχαίας πόλης κιδυνεύει να χαθεί....

Διάφορα νομίσματα από την αρχαία Κυπαρισσία- Μουσείο Καλαμάτας

Νόμισμα Αρχαίας Κυπαρισσίας Ρωμαϊκά χρόνια, +198 έως +217
Αριστερά απεικονίζετε ο αυτοκράτορας Καρακάλλας και δεξιά η Θεά Τύχη με την επιγραφή KVΠAPICCIЄΩN

Ναός Κυπαρισσίας Αθηνάς



   Η παράδοση αναφέρει ότι στην θέση του σημερινού ναού της αγίας τριάδας, που βρίσκετε κοντά στην αρχαία ακρόπολη (κάστρο) έστεκε στην αρχαιότητα ο Ναός της  Κυπαρισσίας Αθηνάς. Αρχαία οικοδομικά μέλη υπάρχουν ενσωματωμένα στην βάση της σημερινής εκκλησίας, ενώ η τράπεζα αυτής στηρίζετε επί αρχαίου κίωνος, όπως άλλωστε συμβαίνει  και στον ναϊσκο του αγ- Γιώργη στην "Μούσγα".





Διονυσιάδα πηγή στην θέση αι-λαγούδι

   Στο λιμάνι της πόλης υπάρχουν λείψανα αρχαίων λιμενικών έργων, καθώς και μια πηγή,προστατευμένη από πελεκημένες πέτρες, που την ταυτίζουν με την πηγή Διονυσιάδα. Για τη γνωστή αυτή πηγή της αρχαιότητας ο Παυσανίας αναφέρει ότι την είχε ανοίξει ο Διόνυσος, χτυπώντας τη γη με το θύρσο του. Τα τελευταία χρόνια οι πελεκημένες πέτρες της πηγής έχουν αντικατασταθεί με μία αμφιβόλου αισθητικής κατασκευή που παραμένει ακόμα και σήμερα ημιτελής.

Αρχαία Κυπαρισσία
Εκτεταμένες οικιστικές εγκαταστάσεις κοντά στό αρχαίο λιμάνι.
Χρονολόγηση: -4οε αιώνας μέχρι και τα ύστερορωμαϊκά/ πρωτοβυζαντινά χρόνια, +4ος αιώνας.
Περισσότερα: http://aristomenismessinios.blogspot.gr/2013/06/blog-post_15.html

 Ευρήματα της Αρχαίας Κυπαρισσίας: μουσείο Καλαμάτας

Λύχνοι και αβαθής πιατέλα από την θέση Φαρμάκα, -2ος αιώνας

Αριστερά:
Μυροδοχείο. Ήταν είτε ταφικό κτέρισμα είτε αφιέρωμα σε ιερό. -2ος αιώνας
Μουσείο Καλαμάτας

Δεξιά:
Ένα από τα δύο χάλκινα αγαλματίδια Διοσκούρων(;) υστερορωμαϊκών χρόνων από την Kυπαρισσία
Μουσείο Πύλου

Αρχαία Κυπαρισσία: Επιτύμβιες στήλες, αριστερά του -3ου αι. και δεξιά +1/2ου αι.

Χάλκινα αγαλματίδια Διοσκούρων(;) υστερορωμαϊκών χρόνων από την Kυπαρισσία Μουσείο Πύλου

ΠΗΓΗ: Αριστομένης ο Μεσσήνιος