Το Κάστρο Καλίδονα βρίσκεται στα 500μ. νότια του χωριού Καλίδονα. Οι υπώρειες του λόφου, τις οποίες επιστέφει, προσεγγίζονται από τον μερικώς στρωμένο δρόμο, που συνδέει το χωριό Ανήλιο με το χωριό της Καλίδονας. Η κορυφή του κάστρου βρίσκεται σε απόσταση δεκαπέντε λεπτών ανάβασης από τον δρόμο. Δεν υπάρχει ορατό μονοπάτι.
Ο χώρος: Το κάστρο δεσπόζει σε έναν κωνικό λόφο, ακριβώς πάνω από το χωριό Καλίδονα, με ανεμπόδιστη θέα της γύρω περιοχής. Η πυκνή βλάστηση καθιστά δύσκολη την έρευνα και την πλήρη εκτίμηση του χώρου.
Πληθυσμός: Άγνωστος
Ιστοριογραφία: Η θέση, που είναι γνωστή στους ντόπιους ως Γυφτόκαστρο ή Παλαιόκαστρο της Σαρτήνας (που μετονομάστηκε σε Καλίδονα), ανακαλύφθηκε από τον Μ. Boutan (1864:212-4). Ο χώρος χαρακτηρίστηκε ως αρχαίος από τον H.G. Pringshiem (1909) και τον Wilhem Dorpfeld (1913), αν και οι περισσότεροι επιστήμονες δέχονται την ύπαρξη μεσαιωνικής κατοίκησης. Δεν έχει προτσθεί κανένας οριστικός χαρακτηρισμός. Η πρώιμη συσχέτιση με τον Χαά απορρίφθηκε από τον Kendrick Pritchett (1989:61-2). Το μοναδικό ντόπιο τοπωνύμιο που επιβεβαιώνεται από τις μεσαιωνικές πηγές είναι το La Glace, που συνδέθηκε με το χωριό Γλάτσα (που μετονομάστηκε σε Ανήλιο κατά τον εικοστό αιώνα). Ο Dorpfeld μελέτησε το χώρο για πρώτη φορά το 1892 (1908).
Πληθυσμός: Άγνωστος
Ιστοριογραφία: Η θέση, που είναι γνωστή στους ντόπιους ως Γυφτόκαστρο ή Παλαιόκαστρο της Σαρτήνας (που μετονομάστηκε σε Καλίδονα), ανακαλύφθηκε από τον Μ. Boutan (1864:212-4). Ο χώρος χαρακτηρίστηκε ως αρχαίος από τον H.G. Pringshiem (1909) και τον Wilhem Dorpfeld (1913), αν και οι περισσότεροι επιστήμονες δέχονται την ύπαρξη μεσαιωνικής κατοίκησης. Δεν έχει προτσθεί κανένας οριστικός χαρακτηρισμός. Η πρώιμη συσχέτιση με τον Χαά απορρίφθηκε από τον Kendrick Pritchett (1989:61-2). Το μοναδικό ντόπιο τοπωνύμιο που επιβεβαιώνεται από τις μεσαιωνικές πηγές είναι το La Glace, που συνδέθηκε με το χωριό Γλάτσα (που μετονομάστηκε σε Ανήλιο κατά τον εικοστό αιώνα). Ο Dorpfeld μελέτησε το χώρο για πρώτη φορά το 1892 (1908).
Αριθ. καταγραμμένων κτηρίων (1997): 33
Υδροφορία: Δεν βρέθηκαν ίχνη δεξαμενών στο χώρο. Το κάστρο έχει χτιστεί ακριβώς πάνω από το χείμαρρο Βίκρουβα. Δύο πηγές βρίσκονται σε απόσταση 0.75 χλμ. ανατολικότερα από την κορυφή του λόφου.
Περιγραφή της θέσης: Το κάστρο είναι ακανόνιστου τετραγωνικού σχήματος πλευράς περ. 70μ. (βόρεια-νότια και ανατολικά-δυτικά) με δύο σειρές οχυρωματικών τειχών.
Οχύρωση: Ο χώρος οργανώνεται οικοδομικά γύρω από δύο, σχεδόν ορθογώνιους, οχυρωματικούς περιβόλους, που συνιστούν το βόρειο τείχος. Ο εξωτερικός περίβολος περιλαμβάνει 6 πυργοειδείς προμαχώνες. Ο εσωτερικός περίβολος έχει διαστάσεις περίπου 30Χ 30μ.
Συσχετισμοί μεταξύ κτηρίων: Τα περισσότερο κτήρια είναι ανεξάρτητα, χτισμένα μεταξύ των δύο περιβόλων. Δέκα από τα κτήρια είναι προσαρτημένα στον οχυρωματικό περίβολο. Μόνο τέσσερα σπίτια εντοπίστηκαν κάτω από την κορυφή του λόφου και εκτός του εξωτερικού οχυρωματικού περιβόλου.
Κατασκευή: Όλα τα κτήρια είναι χτισμένα με ξερολιθιά. Δεν βρέθηκαν ίχνη κονιάματος.
Κατάσταση διατήρησης: Ο ψηλότερος σωζόμενος τοίχος φθάνει στο 1μ. περίπου. Σε καλύτερη κατάσταση σώζονται οι οχυρωματικοί περίβολοι λόγω της παχύτερης διατομής τους.
Κτήρια ειδικής χρήσης: Δεν εντοπίστηκαν κτήρια ειδικής χρήσης. Η απουσία εκκλησιών παραπλάνησε τον Dorpfeld και τον οδήγησε να αποκλείσει την πιθανότητα μεσαιωνικών χρονολογιών για την τοποθεσία.
Σπίτια: Οι κατόψεις των σπιτιών κυμαίνονται από τετράγωνες πλευράς 5μ. έως ορθογώνιες διαστάσεων 5Χ 10μ.
Δρόμοι: Δεν υπάρχουν στο χώρο ίχνη δρόμων ή μονοπατιών. Η ανάβαση γίνεται πάνω σε πέτρινο έδαφος. Μιά πύλη στα νοτιοδυτικά του εξωτερικού οχυρωματικού περιβόλου υποδεικνύει ότι εδώ ήταν η κύρια πρόσβαση στο χώρο, ενώ ένα άνοιγμα στη νοτιοδυτική γωνία του εσωτερικού περιβόλου θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως το σημείο εισόδου στο εσωτερικό της πόλης. Ο μεγάλος υπαίθριος χώρος μεταξύ των δύο πυλών, θα πρέπει τότε να χρησίμευε ως ανοιχτός κύριος δρόμος.
Αρχαιολογικές μαρτυρίες: Αρχαία και μεσαιωνική χρηστική κεραμική έχει βρεθεί στο χώρο. Τα κεραμίδια ανάγονται στη μεσαιωνική περίοδο.
Οικονομική δραστηριότητα: Τμήμα «χελώνας» σιδήρου που βρέθηκε στο εσωτερικό σπιτιού στο δυτικότερο σημείο, υποδεικνύει μεταλλευτική δραστηριότητα.
Κουρελής Κωστής
"Μεσαιωνικά κάστρα του Μορέα".
Στο: "Σπίτια του Μορέα. Παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Βορειοδυτικής Πελοποννήσου 1205-1955"
