ΦΙΓΑΛΕΙΑ:
Η Φιγάλεια βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του νομού Ηλείας στη δεξιά όχθη του ποταμού Νέδα πού διαγράφει την οριοθετική γραμμή μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας. Απέχει 79 χλμ από τον Πύργο και υπάγεται διοικητικά στο δήμο Ζαχάρως.
Στο χωριό φθάνει κανείς είτε από τον αμαξιτό δρόμο πού οδηγεί από τον Πύργο στην Κυπαρισσία μέσω Λεπρέου και Κάτω Φιγαλείας, είτε από το δρόμο πού συνδέει την Ανδρίτσαινα με την Φιγάλεία, είτε από το δρόμο που οδηγεί στο Κοπανάκι μέσω Πλατανίων.
Τα σημερινά όρια της Φιγάλειας εκτείνονται ως το Δραγώγι και τα Περιβόλια στα βόρεια και βορειοδυτικά, το Στόμιο δυτικά και την κοίτη του ποταμού Νέδα στα νότια. Η θέση του χωριού βρίσκεται σε χαμηλό υψόμετρο (460 μ. ) από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ στα νότια προς τη Νέδα οι ορεινοί όγκοι δημιουργούν βαθιές χαράδρες. …
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΦΙΓΑΛΕΙΑΣ:
Η Αρχαία Φιγάλεια είναι η πόλη στην πολιτική και διοικητική επιρροή της οποίας ανήκε ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνος. Βρίσκεται σε απόσταση 7χλμ. περίπου δυτικά του ναού.
Την πόλη περιβάλλει αρχαίο τείχος μήκους 4,5 χλμ. σωζόμενο σε καλή κατάσταση ενώ παντού υπάρχουν εμφανή ίχνη και λείψανα αρχαίων κτιρίων.
Στη θέση «Σταυρούλι» τοποθετείται η αρχαία αγορά της πόλης και υπάρχουν ορατά λείψανα βυζαντινού ναού, ο οποίος έχει κτισθεί προφανώς επάνω σε αρχαίο κτίριο (ίσως στο ναό του Διονύσου Ακρατοφόρου).
Στο ΝΑ άκρο της πόλης έξω από τα τείχη, ο Α. Ορλάνδος ανέσκαψε αρχαία κρήνη με ναόσχημη πρόσοψη του τέλους του -4ου αι. η οποία σώζεται σε καλή κατάσταση.
Κάτω από τον βυζαντινό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο σύγχρονο νεκροταφείο του χωριού, υπάρχει αρχαίος ναός, ενώ αρχαίος ναός θα πρέπει να υπήρχε και στην κορυφή του λόφου όπου τοποθετείται η ακρόπολη.
Στην κορυφή του λόφου «Κουρδουμπούλι» αποκαλύφθηκε ναός αφιερωμένος στην Αθηνά και τον Δία Σωτήρα ενώ ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας (-2ος αι.) αναφέρει στη Φιγάλεια την ύπαρξη ιερών της Αρτέμιδος Σωτείρας, και της Ευρυνόμης καθώς Γυμνασίου και Αγοράς, όπου υπήρχαν τα αγάλματα του Ερμή και του Ολυμπιονίκη Αρραχίωνα.
Στην Αγορά της πόλης ήταν ιδρυμένο, σε άγνωστη σήμερα θέση, το επιβλητικό πολυάνδριο των Ορεσθασίων, οι οποίοι το -659 πολέμησαν στο πλευρό των Φιγαλέων κατά των κατακτητών Σπαρτιατών και σκοτώθηκαν όλοι.
Η νεκρόπολη της αρχαίας Φιγάλειας βρίσκεται δυτικά της θέσεως «Σταυρούλι» εκτός των αρχαίων τειχών. Η πρόσβαση γίνεται διαμέσου μονοπατιού συνολικού μήκους 2 χιλιομέτρων περίπου. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί συνολικά έξι ταφικά μνημεία εκ των οποίων τα δύο σώζουν κατά χώραν πλήθος διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών. Οι τάφοι είναι μνημειακοί, με ναόσχημη πρόσοψη. Σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα η κατασκευή των μνημείων χρονολογείται στον -3ο αιώνα. …
