ΟΙ ΛΑΟΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Α΄

Α΄ΜΕΡΟΣ

Περί Αλός

Αντώνιος Παπαδόπουλος
Αρχαιολόγος, Μεταπτυχιακός Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Χαϊδελβέρης

Η παρούσα μελέτη είναι σεμιναριακή εργασία (Εθνικό και

Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και αναρτάται στο

Περί Αλός με την έγκριση του συγγραφέως Α. Παπαδόπουλου

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι Λαοί της Θάλασσας απασχόλησαν έντονα την επιστημονική κοινότητα ήδη από τον 19ο αιώνα όταν έγινε γνωστή η ύπαρξή τους από τις αιγυπτιακές πηγές [1].

Από τότε η έρευνα συστηματοποίησε και διεύρυνε τις γνώσεις μας πάνω στο θέμα χωρίς όμως να δώσει απάντηση στα ερωτήματα που τέθηκαν εξαρχής, όπως ποια ήταν η ταυτότητα αυτών των λαών. Πριν ασχοληθούμε όμως με αυτό το φαινόμενο πρέπει να αναφερθούμε γενικότερα στο τέλος της Εποχής του Χαλκού στην ανατολική Μεσόγειο και στα αίτια τα οποία οδήγησαν σε αυτό.
Είναι γνωστό ότι κατά το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα και το πρώτο μισό του 12ου αιώνα π. Χ. διαπιστώνουμε ότι τα περισσότερα ανακτορικά κέντρα στο Αιγαίο, την Ανατολία και τη Συροπαλαιστίνη καταστρέφονται. Με άλλα λόγια παύουν να υπάρχουν τα μυκηναϊκά κέντρα, το κράτος των Χετταίων, τα συριακά βασίλεια, το κράτος της Αλασίγια, και παρά το ότι στην Αίγυπτο δεν παρατηρούνται καταστροφές, φαίνεται ότι από τα τέλη του 12ου αιώνα δεν ελέγχει την Παλαιστίνη και περιορίζεται στην κοιλάδα του Νείλου. Η Μεσοποταμία δεν επηρεάζεται άμεσα από την κρίση του 12ου αιώνα. Και έτσι άλλαξε οριστικά η εικόνα της ανατολικής Μεσογείου (εικ. 1) που προηγουμένως χαρακτηριζόταν από μια σχετική σταθερότητα και ένα αρκετά συστηματικό εμπόριο για τα δεδομένα της εποχής που ευνοούσε την επικοινωνία και τις πολιτισμικές επιρροές [2].

ΕΙΚΟΝΑ 1
ΦΩΤΟ: http://sitemaker.umich.edu/mladjov/files/ane1250.jpg

Πολλές προτάσεις έχουν γίνει για να αιτιολογήσουν αυτή την κατάσταση. Θα προσπαθήσουμε να τις συνοψίσουμε.
Μία θεωρία είναι αυτή των σεισμών [3] αλλά δε φαίνεται ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο καθώς τα αρχαιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι ο κυριότερος παράγοντας για τις καταστροφές ήταν ο ανθρώπινος.
Μία άλλη είναι αυτή της κλιματικής αλλαγής [4]. Είναι πολύ πιθανό ότι αυτή την περίοδο υπήρχε ξηρασία αλλά όχι σε όλη την λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου ώστε να προκληθεί έλλειψη τροφίμων.
Η θεωρία για τη χρήση του σιδήρου ως πιο αποτελεσματικού υλικού για την κατασκευή όπλων και άρα ως αποφασιστικού μέσου στον πόλεμο δεν ισχύει επειδή σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα ο σίδηρος δεν ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος στις εξεταζόμενες περιοχές [5].
Η θεωρία σχετικά με την κατάρρευση του συστήματος αν και πιθανόν έχει σωστά σημεία όπως αυτό της υπερεξειδικευμένης οικονομίας και της εξάρτησης από το εμπόριο δεν απαντά ικανοποιητικά στις εκτεταμένες καταστροφές [6].
Η θεώρηση των καταστροφών ως έργο πειρατικών επιδρομών δεν εξηγεί αν αυτές προκάλεσαν την κατάρρευση ή αν ήταν αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης[7].
Η θεωρία σχετικά με την αλλαγή στις τεχνικές πολέμου αν και θίγει μερικά πρακτικά ζητήματα δεν δίνει μια πειστική λύση [8].
Τελευταία άφησα τη θεωρία των μεταναστεύσεων η οποία και έχει άμεση σχέση με τους Λαούς της Θάλασσας [9].Όσον αφορά πιο συγκεκριμένα στις μεταναστεύσεις φαίνεται ότι η περίπτωση των Δωριέων δεν έχει απαντηθεί ικανοποιητικά και πιθανόν να έχει σχέση με την παρακμή των ανακτόρων στο Αιγαίο [10].

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Ας δούμε λοιπόν πως αντιλήφθηκαν τις καταστροφές οι άνθρωποι που έζησαν τότε. Ξεκινάμε με την αιγυπτιακή οπτική, η οποία αποτέλεσε τη βάση για πολλές σύγχρονες θεωρίες [11].

ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Τον 19ο αι. διαβάστηκαν οι επιγραφές στο Medinet Habu, στον ταφικό ναό του Ραμσή III. Εκεί αναφέρονται επιδρομές από συγκεκριμένους λαούς οι οποίοιονομάστηκαν συμβατικά «Λαοί της Θάλασσας» από τους ερευνητές της εποχής [12].

Το ακόλουθο απόσπασμα, που χρονολογείται στο 1176 π. Χ., είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό:

« Οι ξένες χώρες έκαναν μία συνωμοσία στα νησιά τους. Ταυτόχρονα όλες οι χώρες μετακινήθηκαν, διασκορπίστηκαν πολεμώντας. Καμία χώρα δεν μπορούσε να αντισταθεί στη δύναμή τους, η χώρα των Χετταίων, τοQode (Κιλικία), η Κάρχεμις, η Αρζάβα και η Αλασίγια (Κύπρος) καταστράφηκαν [με τη μία]. Ένα στρατόπεδο [στήθηκε] σε μια τοποθεσία στο Amor (Amurru). Εξόντωσαν τους κατοίκους του, και η χώρα ήταν σαν να μην έχει υπάρξει. Έρχονταν προς την Αίγυπτο, ενώ η φλόγα ετοιμαζόταν εναντίον τους. Η ομοσπονδία τους αποτελούταν από τις ενωμένες χώρες των Peleset, τωνTjeker, των Shekelesh, των Denye(n), και των Weshesh.

Άπλωσαν τα χέρια τους πάνω στις χώρες τόσο μακριά όσο ή περιφέρεια της γης, οι καρδιές τους ήταν βέβαιες και γεμάτες αυτοπεποίθηση: ‘Τα σχέδια μας θα πετύχουν’.»[13]

Μετά ο Φαραώ περιγράφει τη νίκη του: « Εκείνοι που έφτασαν στο σύνορό μου, το σπέρμα τους δεν υπάρχει, η καρδιά τους και η ψυχή τους έχουν τελειώσει διαπαντός. Εκείνοι που ήρθαν μαζί από τη θάλασσα, η ολόκληρη φλόγα ήταν μπροστά τους στα στόμια του ποταμού, ενώ ένας φράχτης από λόγχες τους περιέβαλλε στην ακτή. Τους άρπαξαν, τους περικύκλωσαν, τους έριξαν καταγής

νεκρούς στην ακτή και στοίβαξαν τα πτώματα. Τα πλοία τους και τα υπάρχοντά τους χάθηκαν στη θάλασσα.» [14]

ΕΙΚΟΝΑ 2
ΦΩΤΟ: http://ancientgreece-earlyamerica.com/after_cnossos.html

Οι παραπάνω επιγραφές συνοδεύονται και από την εικονιστική αναπαράσταση της μάχης στο χερσαίο σύνορο της Αιγύπτου, το Djahi, και της ναυμαχίας στο στόμιο του Νείλου, δίνοντάς μας έτσι μια εικόνα των εισβολέων (εικ. 2). Γενικά φορούν κοντό περίζωμα, φέρουν στρογγυλές ασπίδες, ξίφη και δόρατα.

Ένα στοιχείο που τους χωρίζει σε δύο διακριτές ομάδες είναι το κάλυμμα της Κεφαλής [15]. Οι μεν που φορούν αυτό που συμβατικά αποκαλείται «φτερωτό κάλυμμα κεφαλής» και οι δε που φορούν κερασφόρο κράνος.

Πειραματική ανακατασκευή πανοπλίας οπλίτη των «Λαών της Θάλασσας» όπως αυτή αποτυπώνεται στις τοιχογραφίες του Αιγυπτιακού ναού Μedinet Habu κατασκευασμένο από τον Φαράω Ραμσή ΙΙΙ. Η πανοπλία είναι ορειχάλκινη , αρθρωτού τύπου και ενσωματώνει ιδιαίτερα ανατομικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά. Η οπλοσκευή του οπλίτη περιλαμβάνει:  ένα ζεύγος περικνημίδες, δύο  ημιθωράκια για την προστασία του κορμού, ευμεγέθης επωμίδες, ξύλινη ασπίδα στρογγυλής διατομής ενισχυμένη με ορειχάλκινους ομφαλούς . Ως επιθετικά όπλα ο οπλίτης φέρει πολεμικό πέλεκυ της περιόδου.

Η πανοπλία παρουσιάστηκε επισήμως από το Σύλλογο Ιστορικών μελετών Κορύβαντες (www.koryvantes.org) στο Αρχαιολογικό Φεστιβάλ   “Gallo Romain Days”   που έλαβε χώρα στην Γαλλική  πόλη  Vienne, (Rhone-Alpes)   τον Ιούνιο του 2012 .

Έρευνα -αποκατάσταση : Κατσίκης Δημήτριος (www.hellenicarmors.gr)

Τα σχετικά περί μετανάστευσης συνδέονται με την απεικόνιση κάρων στα οποία επιβαίνουν γυναίκες και παιδιά και τα οποία σέρνουν βόδια. Ο τύπος απόδοσης των γυναικών δεν είναι ομοιόμορφος συμφωνώντας άλλωστε με το πλήθος των ονομαζόμενων λαών αλλά και με τη θεωρία ότι κατά τη διάρκεια της πορείας τους ενώθηκαν μαζί τους και κάτοικοι των τόπων από τους οποίους πέρασαν [16].

Εκτός από αυτό το «γεγονός», αν μπορούμε να το ονομάσουμε έτσι καθώς υπάρχει διαφωνία σχετικά με το αν οι αιγυπτιακές πηγές αναφέρονται σε ένα μόνο συμβάν ή αν συνόψισαν στη διήγηση πολλά μικροεπεισόδια [17],υπάρχει και ένα προγενέστερο το οποίο χρονολογείται στο 1209 π. Χ., κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Merneptah. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε μια εισβολή Λίβυων οι οποίοι απ’ ότι φαίνεται σκόπευαν να εγκατασταθούν κάπου στα δυτικά του Δέλτα του Νείλου. Οι Λίβυοι συνεπικουρούνταν από τους Sherden, τους Shekelesh, τους Teresh, τους Ekwesh ή Akaiwasha και τους Lukka [18].

Η έρευνα λόγω της παρουσίας των Shekelesh και στις δύο περιπτώσεις αλλά και λόγω των γεωγραφικών προσδιορισμών που δίνονται όπως, «οι βόρειες χώρες...», «... στα νησιά τους.», έχει συνδέσει αυτές τις δύο ομάδες [19].

Όμως για να ξαναγυρίσουμε στο πρώτο μισό του 12ου αι., διαβάζουμε στον πάπυρο Harris πως μεταχειρίστηκε ο Ραμσής ΙΙΙ τους ηττημένους αντιπάλους του:

«Διεύρυνα όλα τα σύνορα της Αιγύπτου. Κατατρόπωσα εκείνους που επέδραμαν σε αυτά από τις χώρες τους. Έσφαξα τους Denyen [που είναι] στα νησιά τους, οι Tjeker και οι Peleset έγιναν στάχτη. Οι Sherden και οι Weshesh τηςθάλασσας, έγιναν σαν αυτούς που δεν υπάρχουν, αιχμαλωτίστηκαν ταυτόχρονα, μεταφέρθηκαν σαν αιχμάλωτοι στην Αίγυπτο, σαν την άμμο της ακτής. Τους εγκατέστησα σε οχυρά, δεμένους στο όνομά μου. Οι τάξεις τους ήταν πολυάριθμες, εκατοντάδες χιλιάδες...» [20]

ΕΙΚΟΝΑ 3
ΦΩΤΟ: J. Latacz, 2005, Troia und Homer: Der Weg zur Lösung eines alten Rätsels
(από τον χάρτη του εσωφύλλου)

ΟΥΓΚΑΡΙΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Τα αρχεία από την Ουγκαρίτ (εικ. 3) δεν είναι το ίδιο λεπτομερή με τα αιγυπτιακά για την ταυτότητα των εισβολέων. Περισσότερο καταγράφουν τα συναισθήματα τρόμου των κατοίκων της. Σε μία πινακίδα όμως έχουμε ένα όνομα.
Τη στέλνει ένας βασιλιάς των Χετταίων του οποίου δεν διασώζεται το όνομα:

« Έτσι λέει η Υψηλότητά του, ο Μεγάλος Βασιλιάς. Πες στον επικεφαλής επόπτη: Τώρα, [εκεί] μαζί σου, ο κύριος σου ο βασιλιάς είναι [ακόμη πολύ] νέος.

Δεν ξέρει τίποτα. Και εγώ, η Υψηλότητά μου, του είχα ανακοινώσει μια εντολή σχετικά με τον Ibnadusu, τον οποίο οι Shikalayu που ζουν πάνω σε πλοία είχαν
απαγάγει. Γι αυτό στέλνω τον Nirga’ili, ο οποίος είναι kartappu με εμένα, σε εσένα.
Και εσύ, στείλε τον Ibnadusu, τον οποίο οι Shikalayu είχαν απαγάγει, σε εμένα.
Θα τον ρωτήσω σχετικά με τους Shikalayu, και μετά ας επιστρέψει στην Ουγκαρίτ.» [21]

Μεγάλο ενδιαφέρον επίσης έχει η απάντηση του βασιλιά της Ουγκαρίτ προς τον βασιλιά της Αλασίγια, η οποία χρονολογείται ακριβώς πριν την καταστροφή της πόλης: « Πες στον βασιλιά της Αλασίγια, τον πατέρα μου. Έτσι λέει ο βασιλιάς της Ουγκαρίτ, ο γιος σου: Πατέρα μου, τώρα τα πλοία του εχθρού έρχονται. Πυρπολούν τις πόλεις μου και έχουν κάνει κακό στη γη μου. Δεν ξέρει ο πατέρας μου ότι όλο το πεζικό και [άρματά] μου βρίσκονται σταθμευμένα στη χώρα των Χετταίων και ότι όλα τα πλοία μου βρίσκονται σταθμευμένα στη χώρα των Lukka; Δεν έχουν επιστρέψει ακόμη, και έτσι η χώρα μου είναι απροστάτευτη. Ο πατέρας μου ας είναι ενήμερος για αυτό το θέμα. Τώρα τα επτά πλοία του εχθρού που έρχονταν μας έχουν βλάψει. Τώρα αν άλλα πλοία του εχθρού εμφανιστούν, στείλε μου ένα μήνυμα με κάποιον τρόπο (;) ώστε να ξέρω.» [22]

ΧΕΤΤΙΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Αναφορικά με τους Χετταίους (εικ. 4) θα μας απασχολήσουν οι δύο τελευταίοι βασιλείς τους, ο TudhaliyaIV (1237-1209) και ο Suppiluliuma II (1207-;). Μαθαίνουμε από τα χεττιτικά αρχεία ότι ο Tudhaliya ηττήθηκε από τους Ασσύριους στην περιοχή του βόρειου Ευφράτη [23].Αυτό πιθανόν να μείωσε το κύρος του προς τους υποτελείς του. Όμως στα δυτικά αποδείχθηκε ιδιαίτερα δραστήριος καθώς κατέπνιξε μια εξέγερση στην περιοχή του ποταμούSeha, πήρε υπό τον έλεγχο του την Millawandaελαχιστοποιώντας την επιρροή της Ahhiyawa στην περιοχή, επανέφερε τον έκπτωτο ηγεμόνα της Wilusa στο θρόνο του [24] και το σημαντικότερο από όλα κατέκτησε, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, την Αλασίγια [25]. Σε διπλωματικό επίπεδο απαγόρευσε τη διεκπεραίωση του εμπορίου της Ασσυρίας με την Ahhiyawa στα λιμάνια τουAmurru [26]. Στο εσωτερικό φαίνεται ότι αντιμετώπισε κάποιο πραξικόπημα [27].
Ο Suppiluliuma κατέκτησε τις χώρες Wiyanawanda, Tamina,Masa, Lukka και Ikuna, οι οποίες τοποθετούνται όλες στη νοτιοδυτική Ανατολία. Αυτές οι κατακτήσεις μάλλον σχετίζονται με την αστάθεια που προκαλούσε στην περιοχή το βασίλειο της Tarhuntassa, το οποίο δεν υπάκουε πλέον στη Hattusas [28]. Απ’ ότι φαίνεται αντιμετώπισε και αυτός εσωτερικά προβλήματα. Ακόμη πραγματοποίησε τις μοναδικές ναυμαχίες στη χεττιτική ιστορία [29]:
« Ο πατέρας μου [.............] κινητοποιήθηκα εγώ ο Suppiluliuma, ο Μεγάλος Βασιλιάς, αμέσως [διέσχισα/έφτασα] (σ)τη θάλασσα. Τα πλοία της Αλασίγια μεσυνάντησαν στη θάλασσα τρεις φορές για μάχη, και εγώ τους κατέστρεψα. Και κατέλαβα τα πλοία και τους έβαλα φωτιά μέσα στη θάλασσα. Αλλά όταν έφτασα σε στεγνή γη (;), οι εχθροί από την Αλασίγια ήρθαν με πλήθος εναντίον μου για μάχη.»

ΕΙΚΟΝΑ 4
ΦΩΤΟ: J. Latacz, 2005, Troia und Homer: Der Weg zur Lösung eines alten Rätsels
(από τον χάρτη του εσωφύλλου)

Οι πολεμικές δραστηριότητες των δύο ηγεμόνων στην Αλασίγια εξηγούνται πιθανόν από την επιθυμία τους να κρατήσουν ανοιχτό το θαλάσσιο δρόμο με την Αίγυπτο από την οποία λάμβαναν σιτηρά, από τα οποία εξαρτούνταν όλο και περισσότερο. Όπως διαβάζουμε σε ένα γράμμα προς την Ουγκαρίτ:

« Και έτσι (η πόλη) Ura [έδρασε (;)] με αυτό τον τρόπο... και για τον Ήλιο Μου την τροφή που έχουν φυλάξει. Ο Ήλιος Μου τους έδειξε 2000 kor (περίπου 450 τόννοι) σιτάρι να έρχεται από το Mukish. Πρέπει να τους προμηθεύσετε με ένα μεγάλο πλοίο με πλήρωμα, και αυτοί πρέπει να μεταφέρουν το σιτάρι στη χώρα τους. Θα το μεταφέρουν σε μία ή δύο αποστολές. Δεν πρέπει να καθυστερήσετε το πλοίο τους!»

Το γράμμα τελειώνει δηλώνοντας ότι πρόκειται για ζήτημα ζωής και θανάτου.

Αυτό μοιάζει αρκετά με μια αναφορά του Merneptah για ένα φορτίο σιταριού που έστειλε για «να κρατήσει ζωντανή τη χώρα των Χετταίων» [30].

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΕΣ ΠΗΓΕΣ

Από τα στοιχεία που μας δίνουν οι πηγές της εποχής, και κυρίως από τις αιγυπτιακές, μπορούμε να σκιαγραφήσουμε μια υποθετική διαδρομή των Λαών της Θάλασσας (εικ. 5). Καθώς στις μέρες είναι γενικά αποδεκτό ότι ο χώρος προέλευσής τους είναι το Αιγαίο [31] θα εξετάσουμε αν η παρουσία τους είναι ανιχνεύσιμη στις περιοχές από τις οποίες πέρασαν σύμφωνα με τους Αιγυπτίους.

ΕΙΚΟΝΑ 5
ΦΩΤΟ: http://www.salimbeti.com/micenei/sea.htm

ΑΙΓΑΙΟ

Αν παρακάμψουμε τις καταστροφές στον αιγαιακό χώρο, επειδή υπάρχουν προβλήματα χρονολόγησης και συγχρονισμού αναμεταξύ τους, θα παρατηρήσουμε τη διάδοση αιγαιακών πολιτισμικών στοιχείων από το 1200 π. Χ., όταν ξεκινά γενικά η ΥΕ ΙΙΙΓ περίοδος [32], σε περιοχές που προηγουμένως δεν είχαν συναντηθεί.

Ξεκινάμε λοιπόν από το Εμποριό της Χίου. Η Χίος αν και ήταν γνωστή στους Μυκηναίους ανήκε πολιτισμικά στη δυτική Ανατολία [33]. Η εμφάνιση Διακοσμημένης [34],χρηστικής (μαγειρικά σκεύη [35]) και αποθηκευτικής ΥΕ ΙΙΙΓ κεραμικής, μαζί με διαφόρων ειδών ειδώλια οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το Εμποριό ήταν μυκηναϊκή αποικία[36].
Προχωράμε στο Bademgediği Tepe, το οποίο βρίσκεται κοντά στην Έφεσο και πιθανόν να ήταν η περιοχή Purunda της Αρζάβα που καταστράφηκε από τον Μουρσίλις ΙΙ κατά τον 14ο αιώνα [37]. Η τοποθεσία ξανακατοικήθηκε τον 12ο αιώνα και παρότι παρατηρούμε πολιτισμική συνέχεια στην κεραμική έχουμε και νέα χαρακτηριστικά και συγκεκριμένα ΥΕ ΙΙΙΓ κεραμική που καλύπτει όλο το φάσμα του 12 και 11 αιώνα [38] μαζί με αιγαιακά υφαντικά βάρη [39]. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως έχει η διακοσμημένη κεραμική καθώς βρέθηκαν απεικονίσεις πολεμιστών που θυμίζουν έντονα αυτές του Medinet Habu[40] (εικ. 6).

ΕΙΚΟΝΑ 6
ΦΩΤΟ: http://www.salimbeti.com/micenei/helmets3.htm

ΚΙΛΙΚΙΑ

Η επόμενη περιοχή με ενδιαφέρον υλικό είναι η Κιλικία, η Kizzuwatna των Χετταίων. Κατά την χεττιτική περίοδο οι μυκηναϊκές εισαγωγές είναι ελάχιστες [41]. Η φάση ΙΙΑ της Ταρσού καταστράφηκε από φωτιά και ξανακατοικήθηκε αμέσως [42].
Στην φάση ΙΙΒ είναι που παρατηρούμε την τομή στην Ταρσό καθώς έχουμε μεγάλες ποσότητες διακοσμημένης ΥΕ ΙΙΙΓ κεραμικής και αιγαιακά μαγειρικά σκεύη [43] που παρήχθησαν κυρίως τοπικά [44]. Η βίαιη καταστροφή μαζί με την εμφάνιση αιγαιακών χαρακτηριστικών και η ταύτιση του Qode με την Kizzuwatna θεωρήθηκε ότι συνδέουν αυτή την περίοδο της Κιλικίας με τους Λαούς της Θάλασσας [45]. Εκτός όμως από τα αρχαιολογικά δεδομένα άφθονα είναι και τα επιγραφικά δεδομένα και οι παραδόσεις σχετικά με την Κιλικία. Η πιο ενδιαφέρουσα ιστορία που συνδέεται με την περιοχή και την περίοδο που εξετάζουμε είναι αυτή του Μόψου.

Η ιστορία του Μόψου όπως μας την παραδίδουν ο Ηρόδοτος και ο Ξάνθος ο Λυδός είναι περιληπτικά η ακόλουθη. Ο Αμφίλοχος, ο Κάλχας, ο Λεοντέας, ο

Ποδαλείριος και ο Πολυποίτης άφησαν τα πλοία τους στην Τροία και προχώρησαν πεζοί ως την Κολοφώνα [46]. Εκεί συνάντησαν τον Μόψο, τον εγγονό του Τειρεσία, ο οποίος νίκησε σε μαντικό αγώνα τον Κάλχα που πέθανε και θάφτηκε εκεί [47]. Με την ηγεσία πλέον του Μόψου συνέχισαν την πορεία τους ιδρύοντας πόλεις στην Παμφυλία ώσπου έφτασαν στην Κιλικία όπου ο Αμφίλοχος και ο Μόψος ίδρυσαν τη Μάλλο [48]. Όμως υπάρχουν και γενικότερες αναφορές ότι σκορπίστηκαν στη Συρία και τη Φοινίκη και μια πιο συγκεκριμένη, σύμφωνα με την οποία ο Μόψος έπνιξε την Αταργάτη μαζί με τον γιο της Ιχθύ σε μια λίμνη κοντά στην Ασκαλώνα [49].
Οι δίγλωσσες επιγραφές που βρέθηκαν στο Karatepe και στο Çineköy αναφέρουν την ύπαρξη του βασιλείου της Hiyawa στο οποίο βασίλευε ο οίκος του Μόψου. Συγκεκριμένα το βασίλειο ονομάζεται Hiyawa στα λουβικά και φαίνεται ότι προήλθε από την παραφθορά του Ahhiyawa. Στα φοινικικά αναφέρεται ως dnnym το οποίο σχετίζεται με την πόλη των Αδάνων (adanawa). Έτσι όχι μόνο έχουμε την μεταφορά ενός αιγαιακού ονόματος στην Κιλικία αλλά και οι Denyen των Αιγυπτίων φαίνεται να ταιριάζουν με την όλη υπόθεση. Η γενική εικόνα είναι ότι ο Μόψος και η ιστορία του πιθανότατα έχουν ιστορική βάση [50].
http://perialos.blogspot.gr/2012/10/blog-post.html