Το άγαλμα της Νίκης του Παιωνίου είναι ένα αριστούργημα της γλυπτικής τέχνης της αρχαίας Ελλάδας. Βρέθηκε το 1875 στην Ολυμπία από τις γερμανικές αρχαιολογικές ανασκαφές και εκτίθεται σήμερα στο μουσείο της Ολυμπίας.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι Μεσσήνιοι έστησαν το αφιέρωμα αυτό, για να δοξάσουν τη νίκη τους επί των Λακεδαιμονίων.
Το άγαλμα φέρει σοβαρές φθορές και του λείπουν τμήματα που έχουν χαθεί. Είναι φτιαγμένο από μάρμαρο της Πάρου. Αν και το πρόσωπο δεν έχει βρεθεί, υπάρχει στην Ρώμη ένα μεταγενέστερο αντίγραφο σε καλή κατάσταση, που μας δίνει μια καλή εικόνα της αρχικής μορφής του αγάλματος. Έχει συνολικό ύψος 2,90 μέτρα μέχρι την κορυφή των φτερών, ενώ ήταν τοποθετημένο επάνω σε τριγωνικό κίονα ύψους 9 μέτρων, έτσι, συνολικά το ύψος φτάνει τα 12 μέτρα.
Η Νίκη, μαζί με τον αετό που την συνοδεύει, είναι αλληγορική εικόνα που μας παρουσιάζει την στιγμή της τιθασεύσεως του πεπρωμένου.
Το άγαλμα αυτό παριστάνει με μοναδικό και μέχρι σήμερα αξεπέραστο τρόπο στην γλυπτική όλων των εποχών την ευνοϊκή έκβαση του πολέμου.
Είναι το καλύτερα σωζόμενο έργο του Παιωνίου, ο οποίος θεωρούνταν κορυφαίος γλύπτης της εποχής. Εξ άλλου, είναι το παλαιότερα γνωστό άγαλμα Νίκης, διότι είναι κατά 200 χρόνια περίπου παλαιότερο της άλλης περίφημης Νίκης που βρίσκεται στο Λούβρο. Οι συμμετρικές αναλογίες, η φυσικότητα, η χάρη και η ομορφιά της νεανικής γυναικείας μορφής της Νίκης, κατατάσσουν το έργο αυτό στα μοναδικά και αξεπέραστα έργα της κλασσικής περιόδου.
Το άγαλμα αρχικά βρίσκονταν στημένο πάνω σε ψηλό βάθρο έξω από το Ναό του Δία στην ανατολική του πλευρά. Ακόμα και σήμερα είναι ορατό το τριγωνικό βάθρο που έχει αποκατασταθεί και διατηρείται στο ένα τρίτο του αρχικού του ύψους. Φέρει ευανάγνωστα την επιγραφή:
Το έφτιαξε ο Παιώνιος από τη Μένδη( στη Χαλκιδική), που έφτιαξε και τα ακρωτήρια του ναού για τα οποία κέρδισε σε διαγωνισμό.
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
Το άγαλμα φέρει σοβαρές φθορές και του λείπουν τμήματα που έχουν χαθεί. Είναι φτιαγμένο από μάρμαρο της Πάρου. Αν και το πρόσωπο δεν έχει βρεθεί, υπάρχει στην Ρώμη ένα μεταγενέστερο αντίγραφο σε καλή κατάσταση, που μας δίνει μια καλή εικόνα της αρχικής μορφής του αγάλματος. Έχει συνολικό ύψος 2,90 μέτρα μέχρι την κορυφή των φτερών, ενώ ήταν τοποθετημένο επάνω σε τριγωνικό κίονα ύψους 9 μέτρων, έτσι, συνολικά το ύψος φτάνει τα 12 μέτρα.
Είναι η στιγμή που η Θεά Νίκη κατεβαίνει από τον ουρανό στη γη, σταλμένη από τους θεούς για να φέρει την πολυπόθητη νίκη. Φοράει αραχνοΰφαντο ένδυμα που καλύπτει τους αστραγάλους και στερεώνεται ψηλά στον ένα ώμο,αφήνοντας το ένα στήθος γυμνό. Κρατούσε, σύμφωνα με τη περιγραφή του Παυσανία, κλαδί φοινικιάς με το ένα χέρι και στεφάνι αγριελιάς με το άλλο. Πατάει με την άκρη των δακτύλων του ενός ποδιού στη γη ενώ ετοιμάζεται να ακουμπήσει και το άλλο πόδι. Δίπλα της, καταγής, διακρίνεται το κεφάλι ενός αετού, σύμβολο του Θεού Δία.
Η Νίκη, μαζί με τον αετό που την συνοδεύει, είναι αλληγορική εικόνα που μας παρουσιάζει την στιγμή της τιθασεύσεως του πεπρωμένου.
Το άγαλμα αυτό παριστάνει με μοναδικό και μέχρι σήμερα αξεπέραστο τρόπο στην γλυπτική όλων των εποχών την ευνοϊκή έκβαση του πολέμου.
Είναι το καλύτερα σωζόμενο έργο του Παιωνίου, ο οποίος θεωρούνταν κορυφαίος γλύπτης της εποχής. Εξ άλλου, είναι το παλαιότερα γνωστό άγαλμα Νίκης, διότι είναι κατά 200 χρόνια περίπου παλαιότερο της άλλης περίφημης Νίκης που βρίσκεται στο Λούβρο. Οι συμμετρικές αναλογίες, η φυσικότητα, η χάρη και η ομορφιά της νεανικής γυναικείας μορφής της Νίκης, κατατάσσουν το έργο αυτό στα μοναδικά και αξεπέραστα έργα της κλασσικής περιόδου.
Το άγαλμα αρχικά βρίσκονταν στημένο πάνω σε ψηλό βάθρο έξω από το Ναό του Δία στην ανατολική του πλευρά. Ακόμα και σήμερα είναι ορατό το τριγωνικό βάθρο που έχει αποκατασταθεί και διατηρείται στο ένα τρίτο του αρχικού του ύψους. Φέρει ευανάγνωστα την επιγραφή:
Μεσσάνιοι και Ναυπάκτιοι ανέθεν Διί Ολυμπίω δεκάταν από των πολεμίων. Παιώνιος εποίησε Μενδαίος και τακρωτήρια ποιών επί τον ναόν ενίκα.
Δηλαδή: Οι Μεσσήνιοι και οι Ναυπάκτιοι το αφιέρωσαν στον Ολύμπιο Δία ως δέκατο από τα λάφυρα που έλαβαν από τους εχθρούς.
Το έφτιαξε ο Παιώνιος από τη Μένδη( στη Χαλκιδική), που έφτιαξε και τα ακρωτήρια του ναού για τα οποία κέρδισε σε διαγωνισμό.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι Μεσσήνιοι έστησαν το αφιέρωμα αυτό, για να δοξάσουν τη νίκη τους επί των Λακεδαιμονίων.
Να τονίσουμε πως το όνομα των ηττημένων (Λακεδαιμόνιοι) δεν δηλώνεται στο βάθρο,αλλά σίγουρα κάθε επισκέπτης από τη πόλη της Σπάρτης θα ένοιωθε αμηχανία και ντροπή μπροστά στο μνημείο αυτό της σπαρτιατικής ήττας. Χρονολογείται γύρω στα -421 και εντάσσεται στα πολεμικά γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου και συγκεκριμένα στην νίκη των Αθηναίων και Μεσσήνιων έναντι των Σπαρτιατών στην Σφακτηρία το -425.
Περισσότερα στο σύνδεσμο: Η μάχη της Σφακτηρίας -425
Περισσότερα στο σύνδεσμο: Η μάχη της Σφακτηρίας -425
Το καλλιτεχνικό στιλ του αγάλματος έχει ομοιότητες με τα ακρωτήρια σε έναν ναό στην Δήλο και τα αγάλματα του μνημείου των Νηρηίδων που φτιάχτηκαν την ίδια εποχή. Το ύψος της μορφής μαζί με τα φτερά πλησίαζε τα τρία μέτρα. Ο χιτώνας ήταν βαμμένος κόκκινος. Η μορφή έφερε στη μέση χρυσή ζώνη και στο κεφάλι χρυσή ταινία. Στο δεξί χέρι κρατούσε ταινία ή κλαδί δάφνης ή φοίνικα. Κάτω από τα πόδια της υπήρχε αετός μερικά μέρη του οποίου ήταν μετάλλινα. Η Νίκη στεκόταν στην κορυφή μιας στήλης ύψους 9 μέτρων, η οποία ήταν βαμμένη γαλάζια, ώστε να συγχέεται με τον ουρανό και η μορφή να φαίνεται αιωρούμενη.
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
