Τα Φιλιατρά , Δήμος Φιλιατρών , είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας μετά την πρωτεύουσα του νομού την Καλαμάτα. Βρίσκεται στην νότια πλευρά ανάμεσα στις δυο κωμοπόλεις Κυπαρισσία και Γαργαλιανους. Υπάγεται διοικητικά στην επαρχία Τριφυλιάς.
Ολόκληρη η περιοχή των Φιλιατρών παρουσιάζει ίχνη κατοικήσεως από την Λίθινη εποχή, και την εποχή του Χαλκού, -3200 έως -1100, ενώ στην Αγία Κυριακή τοποθετείτε η αρχαία Εράνα.
Η περιοχή γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και στους Βυζαντινούς χρόνους όπως καταδεικνύουν και τα σπουδαία μνημεία αυτής της εποχής.
Τα Φιλιατρά , Δήμος Φιλιατρών , είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας μετά την πρωτεύουσα του νομού την Καλαμάτα. Βρίσκεται στην νότια πλευρά ανάμεσα στις δυο κωμοπόλεις Κυπαρισσία και Γαργαλιανους. Υπάγεται διοικητικά στην επαρχία Τριφυλιάς.
Το όνομα της πόλης προέρχεται κατά πολλούς απο τα πολλά πηγάδια που υπήρχαν στην περιοχή πριν απο αρκετά χρόνια (το φιλιατρό, που σημαίνει το χείλος του πηγαδιού).
Τα Φιλιατρά κατά την παράδοση ειναι η συνέχεια της αρχαίας πόλης με την ονομασία Εράνα.
Στα τέλη του 20ου αιώνα η πόλη άκμασε οικονομικά με την άνθηση του εμπορίου και την καλιέργεια της σταφίδας καθώς και τις μεγάλες εξαγωγές της στην Ιταλία και γενικότερα στην Ευρώπη.
Ολόκληρη η περιοχή των Φιλιατρών παρουσιάζει ίχνη κατοικήσεως από την Λίθινη εποχή.
Ολόκληρη η περιοχή των Φιλιατρών παρουσιάζει ίχνη κατοικήσεως από την Λίθινη εποχή, και την εποχή του Χαλκού, -3200 έως -1100, ενώ στην Αγία Κυριακή τοποθετείτε η αρχαία Εράνα.
Η περιοχή γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και στους Βυζαντινούς χρόνους όπως καταδεικνύουν και τα σπουδαία μνημεία αυτής της εποχής.
Τα Φιλιατρά , Δήμος Φιλιατρών , είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας μετά την πρωτεύουσα του νομού την Καλαμάτα. Βρίσκεται στην νότια πλευρά ανάμεσα στις δυο κωμοπόλεις Κυπαρισσία και Γαργαλιανους. Υπάγεται διοικητικά στην επαρχία Τριφυλιάς.
Το όνομα της πόλης προέρχεται κατά πολλούς απο τα πολλά πηγάδια που υπήρχαν στην περιοχή πριν απο αρκετά χρόνια (το φιλιατρό, που σημαίνει το χείλος του πηγαδιού).
Τα Φιλιατρά κατά την παράδοση ειναι η συνέχεια της αρχαίας πόλης με την ονομασία Εράνα.
Στα τέλη του 20ου αιώνα η πόλη άκμασε οικονομικά με την άνθηση του εμπορίου και την καλιέργεια της σταφίδας καθώς και τις μεγάλες εξαγωγές της στην Ιταλία και γενικότερα στην Ευρώπη.
Ολόκληρη η περιοχή των Φιλιατρών παρουσιάζει ίχνη κατοικήσεως από την Λίθινη εποχή.
Στη θέση Γουρνοσπηλιές, περιοχή ανατολικά των Φιλιατρών όπου υπάρχουν πολυάριθμες σπηλιές, έχει βρεθεί λίθινος πέλεκυς Νεολιθικής εποχής καθώς και λίθινα εργαλεία βρέθηκαν στον άξονα του ποταμού "Κρουνοί" και χρονολογούνται από τη περίοδο αυτή.
Επίσης, ίχνη Μυκηναϊκής κατοικήσεως υπάρχουν στα Αρμακάδια όπου σώζονται ερείπια αρχαίου οικισμού και Μυκηναϊκός τάφος.
Αγία Κυριακή:
Η αρχαία Εράνα τοποθετείται σχεδόν με σιγουριά στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Αγία Κυριακή.
Το ιερό της Εράνας πιστεύεται ότι ήταν αφιερωμένο στον Εραναίο Ποσειδώνα. Σ` αυτόνάλλωστε αποδίδεται η μαρμάρινη κεφαλή ωραιότατου αγάλματος που βρέθηκε πολύ κοντά στο ιερό. Δυστυχώς το πολύτιμο άγαλμα χάθηκε κατά τη γερμανική κατοχή.
Πάνω στα ερείπια του ιερού της Αρχαίας Εράνας, ανοικοδομήθηκε τον +4ο αιώνα πεντάκλιτος Παλαιοχριστιανική εκκλησία. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στη Παλαιοχριστιανική βρέθηκαν 345 νομίσματα που χρονολογούνται στον + 6ο αιώνα. Σήμερα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
 |
| Πολυάριθμες σπηλιές βρίσκονται ανατολικά των Φιλιατρών όπου και έχουν βρεθεί εργαλεία της Λίθινης εποχής. |
 |
| Λίθινος πέλεκυς -6000 έως -3000 |
Επίσης, ίχνη Μυκηναϊκής κατοικήσεως υπάρχουν στα Αρμακάδια όπου σώζονται ερείπια αρχαίου οικισμού και Μυκηναϊκός τάφος.
Αγία Κυριακή:
Η αρχαία Εράνα τοποθετείται σχεδόν με σιγουριά στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Αγία Κυριακή.
Το ιερό της Εράνας πιστεύεται ότι ήταν αφιερωμένο στον Εραναίο Ποσειδώνα. Σ` αυτόνάλλωστε αποδίδεται η μαρμάρινη κεφαλή ωραιότατου αγάλματος που βρέθηκε πολύ κοντά στο ιερό. Δυστυχώς το πολύτιμο άγαλμα χάθηκε κατά τη γερμανική κατοχή.
Πάνω στα ερείπια του ιερού της Αρχαίας Εράνας, ανοικοδομήθηκε τον +4ο αιώνα πεντάκλιτος Παλαιοχριστιανική εκκλησία. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στη Παλαιοχριστιανική βρέθηκαν 345 νομίσματα που χρονολογούνται στον + 6ο αιώνα. Σήμερα βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
| Η περιοχή αυτή της Αγίας Κυριακής έχει κηρυχθεί και επίσημα αρχαιολογικός χώρος με νόμο: ΕΔΩ |
Η περιοχή το +267 δέχθηκε την επιδρομή των Γότθων.
Το +347 υπάγεται στη Βυζαντινή αυτοκρατορία με ακμάζουσα πόλη τότε τη Χριστιανούπολη.
Σήμερα σχεδόν ατόφιος παραμένει ο ωραίος πλακόστρωτος μόλος του λιμανιού. Λέγεται ότι είναι κτισμένος με πέτρες που πήραν οι κάτοικοι από τα ερείπια της αρχαίας Εράνας.
Μετά την απελευθέρωση του 1821, οι κάτοικοι που δε γνώριζαν την αρχαιολογική αξία των μνημείων και των ερειπίων κατέστρεψαν τα πάντα προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν για προσωπική τους χρήση.
Θέση Άγιος Χριστόφορος:
Ανατολικά των Φιλιατρών, σε απόσταση περίπου 4 χιλιομέτρων δίπλα στον δρόμο που οδηγεί στους Χριστιάνους και την Βάλτα στους πρόποδες του Άη Λιά, σε μια επίπεδη επιφάνεια που θυμίζει μπαλκόνι, βρίσκεται ο Άγιος Χριστόφορος.
Το σημείο αυτό τράβηξε την προσοχή μοναχών τον 8ο αιώνα μ.χ. οι οποίοι στις σπηλιές και τα ανοίγματα των βράχων έφτιαξαν τα πρώτα κελιά τους δίνοντας το όνομα ''Ασκητάρια'' στην περιοχή.
Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ο οποίος χρονολογείται στο 1373.Πολύ κοντά στην Μονή έχει ανακαλυφθεί Προϊστορικά οικιστικά κατάλοιπα καθώς και Μυκηναϊκός τάφος με πλουσιότατα ευρήματα, αν και κατά την ανακάλυψή του ο τάφος είχε ήδη συληθεί.
Επίσης έχουν βρεθεί θραύσματα μελανόμορφων αγγείων του -3ου αιώνα .
Τα ευρύματα αυτά μαρτυρούν ότι ο χώρος του Αγίου Χριστοφόρου πριν τη χρησιμοποίησή του κατά τον 8ο αιώνα ως χριστιανικό κέντρο, κατοικήθηκε απ΄την προϊστορική εποχή.
Η σημερινή εικόνα του χώρου δυστυχώς είναι απογοητευτική καθώς παρουσιάζει σημάδια εγκατάλειψης αν και το σημείο βρίσκεται πολύ κοντά στα Φιλιατρά και θα μπορούσε πολύ εύκολα να αναδειχθεί.
Η θέση αυτή έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος και αναμένει την ανάδειξή του απ΄την αρχαιολογική σκαπάνη.
Το +347 υπάγεται στη Βυζαντινή αυτοκρατορία με ακμάζουσα πόλη τότε τη Χριστιανούπολη.
Σήμερα σχεδόν ατόφιος παραμένει ο ωραίος πλακόστρωτος μόλος του λιμανιού. Λέγεται ότι είναι κτισμένος με πέτρες που πήραν οι κάτοικοι από τα ερείπια της αρχαίας Εράνας.
Μετά την απελευθέρωση του 1821, οι κάτοικοι που δε γνώριζαν την αρχαιολογική αξία των μνημείων και των ερειπίων κατέστρεψαν τα πάντα προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν για προσωπική τους χρήση.
 |
| Η πίσω πλευρά του τοίχου στο λιμανάκι της Αγίας Κυριακής Φιλιατρών. Διακρίνονται τα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του. Προφανώς προέρχονται από την αρχαία Εράνα. |
Θέση Άγιος Χριστόφορος:
Ανατολικά των Φιλιατρών, σε απόσταση περίπου 4 χιλιομέτρων δίπλα στον δρόμο που οδηγεί στους Χριστιάνους και την Βάλτα στους πρόποδες του Άη Λιά, σε μια επίπεδη επιφάνεια που θυμίζει μπαλκόνι, βρίσκεται ο Άγιος Χριστόφορος.
Το σημείο αυτό τράβηξε την προσοχή μοναχών τον 8ο αιώνα μ.χ. οι οποίοι στις σπηλιές και τα ανοίγματα των βράχων έφτιαξαν τα πρώτα κελιά τους δίνοντας το όνομα ''Ασκητάρια'' στην περιοχή.
Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ο οποίος χρονολογείται στο 1373.Πολύ κοντά στην Μονή έχει ανακαλυφθεί Προϊστορικά οικιστικά κατάλοιπα καθώς και Μυκηναϊκός τάφος με πλουσιότατα ευρήματα, αν και κατά την ανακάλυψή του ο τάφος είχε ήδη συληθεί.
Επίσης έχουν βρεθεί θραύσματα μελανόμορφων αγγείων του -3ου αιώνα .
Τα ευρύματα αυτά μαρτυρούν ότι ο χώρος του Αγίου Χριστοφόρου πριν τη χρησιμοποίησή του κατά τον 8ο αιώνα ως χριστιανικό κέντρο, κατοικήθηκε απ΄την προϊστορική εποχή.
Η σημερινή εικόνα του χώρου δυστυχώς είναι απογοητευτική καθώς παρουσιάζει σημάδια εγκατάλειψης αν και το σημείο βρίσκεται πολύ κοντά στα Φιλιατρά και θα μπορούσε πολύ εύκολα να αναδειχθεί.
Η θέση αυτή έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος και αναμένει την ανάδειξή του απ΄την αρχαιολογική σκαπάνη.
 |
| Θέση Άγιος Χριστόφορος Φιλιατρών |
Θέση Καστράκι:
Η θέση αυτή βρίσκεται στα όρια των δυο Δήμων (Φιλαιατρών και Γαργαλιάνων), 1,5 χλμ από την Βάλτα διπλά στις πηγές από τις οποίες υδροδοτείται το χωρίο και αποτελεί κομμάτι του δάσους της Ευαγγελίστριας.
Στον απέναντι λόφο που ονομάζεται Καστράκι έχουν ανακαλυφθεί ίχνη προϊστορικού οικισμού και ένας τύμβος με κιβωτιόσχημους τάφους που δεν έχει ακόμα ανασκαφεί.
Η θέση Καστράκι έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος.
Επίσης υπάρχουν τα ερείπια ανακτόρου που το κατοικούσε η Helena De Bruyeres ή επονομαζόμενη "Κυρά της Μώραινας", γυναίκα του βαρόνου της Αρκαδιάς Εράδου, προς τιμήν της οποίας ονομάστηκε έτσι η ευρύτερη περιοχή.
Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων του χωριού το σημείο ονομάστηκε Καστράκι καθώς γνώριζαν ότι βρισκόταν εκεί κάποιο κτίσμα (κάστρο). Πολλοί μάλιστα έπαιρναν τις μεγάλες πέτρες από τα ερείπια, που έβρισκαν διάσπαρτες, για να τις χρησιμοποιήσουν για κατασκευές ή εργασίες. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται οι πηγές υδροδότησης και το υδραγωγείο της Βάλτας. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν παρατηρούνται ερείπια από ορθογώνιους λαξευμένους ογκόλιθους δείγμα της ύπαρξης οικισμού ή κτίσματος, και η γειτνίαση του με τις πηγές το δάσος και το ποτάμι.
Το δάσος της Ευαγγελίστριας πρόκειται για το μοναδικό που έχει απομείνει στην περιοχή και είναι κατάφυτο από βελανιδιές, πουρνάρια και πλατάνια και το οποίο οι κάτοικοι του χωριού προσέχουν ως κόρη οφθαλμού.
Εντός του δάσους βρίσκεται ο Ναός της Ευαγγελίστριας απομεινάρι Μονής που υπήρξε στο σημείο κατά τους Βυζαντινούς χρόνους και την Τουρκοκρατία και παλιά βρύση η οποία έχει κατασκευαστεί από τους Φράγκους.
Σε χάραγμα της βρύσης υπήρχε η επιγραφή: Την βρύση αυτή έφτιαξε ο Εράρδος Ντ' Ανού αφέντης της Αρκαδιάς για να πίνουν νερό τα χωριά: Φιλιατρά, Έρμακας (Αρμακάδια), Μώραινα, Λέκυτα, Χρυσόβιτσα και Βάλτα.
Το 1715 έχουμε επαναφορά της Τουρκοκρατίας και με τη χρονολογία αυτή χαραγμένη στη βρύση της Βαγγελίστρας υπάρχουν τα λόγια:
"Οι Τούρκοι γκρέμισαν τον Έρμακα, τη Μονή και τα ανάκτορα Πασσαβά. Θεοτόκε σώσε μας".
Το δάσος διασχίζει ποτάμι το οποίο καταλήγει στην Αγία Κυριακή Φιλιατρών και το οποίο είναι προσβάσιμο, με πανέμορφους καταρράκτες και λίμνες που δημιουργούνται από το τρεχούμενο νερό. Παράλληλα με το ποτάμι διασχίζει το δάσος και το παλιό μονοπάτι το οποίο χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Βάλτας και της γύρω περιοχής ως πέρασμα για να φτάσουν στα Φιλιατρά.
Επίσης στην περιοχή υπάρχουν λείψανα προϊστορικών εγκαταστάσεων στην θέση "τρύπα της γριάς"
Θέση "Στόμιον" Φιλιατρών:
Για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της , όπου διαπιστώθηκε εγκατάσταση της πρώιμης εποχής του Χαλκού, με διάρκεια στην Μεσοελλαδική εποχή και χρήση και κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους κηρύχθηκε η θέση "Στόμιον" Φιλιατρών ως αρχαιολογικός χώρος.
Περισσότερα για την Αγία Κυριακή, την Αρχαία Εράνα αλλά και παλιότερες αρχαιολογικές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή των Φιλιατρών, μπορείτε να διαβάσετε στις δυσεύρετες μελέτες του Παναγιώτη Χρ. Παπαχριστόπουλου στον σύνδεσμο: Η Αρχαία Εράνα.
Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο ιερός ναός μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ένα επιβλητικό βυζαντινό μνημείο του 11ου αιώνα, που η λαϊκή παράδοση ονόμασε "Αγία Σοφία" της Πελοποννήσου.
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
Οι πληροφορίες και φωτογραφίες για τις θέσεις Αγιος Χριστόφορος, Καστράκι και το δάσος της Ευαγγελίστριας αναδημοσιεύονται από τον ιστότοπο http://valta-trifilias.blogspot.gr/
Η θέση αυτή βρίσκεται στα όρια των δυο Δήμων (Φιλαιατρών και Γαργαλιάνων), 1,5 χλμ από την Βάλτα διπλά στις πηγές από τις οποίες υδροδοτείται το χωρίο και αποτελεί κομμάτι του δάσους της Ευαγγελίστριας.
Στον απέναντι λόφο που ονομάζεται Καστράκι έχουν ανακαλυφθεί ίχνη προϊστορικού οικισμού και ένας τύμβος με κιβωτιόσχημους τάφους που δεν έχει ακόμα ανασκαφεί.
Η θέση Καστράκι έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος.
Επίσης υπάρχουν τα ερείπια ανακτόρου που το κατοικούσε η Helena De Bruyeres ή επονομαζόμενη "Κυρά της Μώραινας", γυναίκα του βαρόνου της Αρκαδιάς Εράδου, προς τιμήν της οποίας ονομάστηκε έτσι η ευρύτερη περιοχή.
Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων του χωριού το σημείο ονομάστηκε Καστράκι καθώς γνώριζαν ότι βρισκόταν εκεί κάποιο κτίσμα (κάστρο). Πολλοί μάλιστα έπαιρναν τις μεγάλες πέτρες από τα ερείπια, που έβρισκαν διάσπαρτες, για να τις χρησιμοποιήσουν για κατασκευές ή εργασίες. Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται οι πηγές υδροδότησης και το υδραγωγείο της Βάλτας. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν παρατηρούνται ερείπια από ορθογώνιους λαξευμένους ογκόλιθους δείγμα της ύπαρξης οικισμού ή κτίσματος, και η γειτνίαση του με τις πηγές το δάσος και το ποτάμι.
 |
| Λείψανα προϊστορικού οικισμού στην θέση "Καστράκι" |
Το δάσος της Ευαγγελίστριας πρόκειται για το μοναδικό που έχει απομείνει στην περιοχή και είναι κατάφυτο από βελανιδιές, πουρνάρια και πλατάνια και το οποίο οι κάτοικοι του χωριού προσέχουν ως κόρη οφθαλμού.
 |
| Το δάσος της Ευαγγελίστριας |
Σε χάραγμα της βρύσης υπήρχε η επιγραφή: Την βρύση αυτή έφτιαξε ο Εράρδος Ντ' Ανού αφέντης της Αρκαδιάς για να πίνουν νερό τα χωριά: Φιλιατρά, Έρμακας (Αρμακάδια), Μώραινα, Λέκυτα, Χρυσόβιτσα και Βάλτα.
Το 1715 έχουμε επαναφορά της Τουρκοκρατίας και με τη χρονολογία αυτή χαραγμένη στη βρύση της Βαγγελίστρας υπάρχουν τα λόγια:
"Οι Τούρκοι γκρέμισαν τον Έρμακα, τη Μονή και τα ανάκτορα Πασσαβά. Θεοτόκε σώσε μας".
Το δάσος διασχίζει ποτάμι το οποίο καταλήγει στην Αγία Κυριακή Φιλιατρών και το οποίο είναι προσβάσιμο, με πανέμορφους καταρράκτες και λίμνες που δημιουργούνται από το τρεχούμενο νερό. Παράλληλα με το ποτάμι διασχίζει το δάσος και το παλιό μονοπάτι το οποίο χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Βάλτας και της γύρω περιοχής ως πέρασμα για να φτάσουν στα Φιλιατρά.
 |
| Οι καταρράχτες στην Βάλτα: Μια πανέμορφη και παρθένα περιοχή της Μεσσηνίας. |
Θέση "Στόμιον" Φιλιατρών:
Για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία των αρχαιοτήτων της , όπου διαπιστώθηκε εγκατάσταση της πρώιμης εποχής του Χαλκού, με διάρκεια στην Μεσοελλαδική εποχή και χρήση και κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους κηρύχθηκε η θέση "Στόμιον" Φιλιατρών ως αρχαιολογικός χώρος.
Περισσότερα για την Αγία Κυριακή, την Αρχαία Εράνα αλλά και παλιότερες αρχαιολογικές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή των Φιλιατρών, μπορείτε να διαβάσετε στις δυσεύρετες μελέτες του Παναγιώτη Χρ. Παπαχριστόπουλου στον σύνδεσμο: Η Αρχαία Εράνα.
Η Χριστιανούπολη (Χριστιάνοι)
Η Χριστιανούπολη (Χριστιάνοι) είναι κτισμένη στη δυτική πλαγιά του όρους Αιγάλεω σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από τα Φιλιατρά.
Η Χριστιανούπολη (Χριστιάνοι) είναι κτισμένη στη δυτική πλαγιά του όρους Αιγάλεω σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από τα Φιλιατρά.
Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο ιερός ναός μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ένα επιβλητικό βυζαντινό μνημείο του 11ου αιώνα, που η λαϊκή παράδοση ονόμασε "Αγία Σοφία" της Πελοποννήσου.
Ο ναός αυτός πρέπει να ανεγέρθηκε κατά την άποψη των αρχαιολόγων, προς το τέλος του τρίτου τετάρτου του +11ου αιώνα, όταν η απλή επισκοπή Χριστιανουπόλεως προήχθη σε Μητρόπολη.
Εκτοτε, και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, γνώρισε μεγάλη ακμή. Η περιοχή τότε είχε 300 ιερείς και 10000 σπίτια. Η έδρα της μητρόπολης διατηρήθηκε μέχρι το 1833 οπότε και μεταφέρθηκε στην Κυπαρισσία.
Η παράδοση αναφέρει ότι ο ναός του Σωτήρος χτίστηκε πάνω απ΄ τον αρχαίο ναό του Σωτήρος Διός, ενώ το σημερινό χωριό είναι κτισμένο πάνω σε αρχαίο οικισμό, πολλά από τα ερείπια του οποίου έχουν επισημανθεί .
Ωστόσο η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει βρεί στα θεμέλια τέτοια ευρήματα και κάποια αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του ναού χρονολογούνται στην Ρωμαϊκή εποχή, +1ος έως +2ος αιώνας.
Ωστόσο η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει βρεί στα θεμέλια τέτοια ευρήματα και κάποια αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του ναού χρονολογούνται στην Ρωμαϊκή εποχή, +1ος έως +2ος αιώνας.
Σχετικός σύνδεσμος: Ο ναός του Σωτήρος, Χριστιάνοι Τριφυλίας
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
Οι πληροφορίες και φωτογραφίες για τις θέσεις Αγιος Χριστόφορος, Καστράκι και το δάσος της Ευαγγελίστριας αναδημοσιεύονται από τον ιστότοπο http://valta-trifilias.blogspot.gr/
