Το Κάστρο της Σμέρνας, Τριφυλία

Βρίσκεται στην ανατολική πλαγιά του βουνού Σμέρνα (υψόμετρο 780μ.), δυτικά του ομώνυμου χωριού. Η θέση προσεγγίζεται από το δρόμο προς το χωριό Σμέρνα. Πριν φτάσει κανείς στο χωριό, το αριστερό παρακλάδι του δρόμου οδηγεί στο σπηλαίο μοναστήρι της Παναγίας. Ο δρόμος σταματά στην Παναγία, απ’ όπου ξεκινά και η ανάβαση προς το κάστρο με τα πόδια.
Το κάστρο, ψηλά σε ένα λόφο με πανοραμική θέα πάνω από την πεδιάδα της Ήλιδας, είναι χτισμένο πάνω και στα νοτιοδυτικά του σπηλαίου μοναστηριού. Αυτό το ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας σημείο χρησιμοποιείτο σήμερα από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, η οποία ελέγχει από εδώ την περιοχή κατά τη διάρκεια της επικίνδυνης για φωτιές καλοκαιρινής περιόδου.
Η θέση προσεγγίζεται από τα βόρεια, μέσω του δρόμου που σταματά στο σπηλαίο μοναστήρι. Ο ομαλότερη πλαγιά από αυτήν την πλευρά ευνοεί την υπόθεση ότι από εδώ ήταν η κύρια πρόσβαση στο κάστρο.

Οι περιηγητές ήταν αυτοί που παρατήρησαν για πρώτη φορά το Κάστρο Σμέρνα.
Ο Alfred Phillipson (1959, ν. 2:353) το συσχέτισε με την αρχαία Υπάνα, ενώ ο Α. Βοn (1969:375-7) ταύτισε τη θέση με το μεσαιωνικό κάστρο του Αράκλοβου και διερεύνη σε περαιτέρω την ιστορική της σημασία.
Το Κάστρο Σμέρνα αποτελείται από έναν οχυρωματικό περίβολο και έναν κεντρικό πύργο, με σπίτια διασκορπισμένα νότια της κορυφής.
Τα περιγράμματα μιας μόλις ορατής οχύρωσης καλύπτουν μια περιοχή διαστάσεων 40 μ. περ. (στον άξονα βορρά- νότου) και 30μ. (στον άξονα ανατολής-δύσης). Το τείχος χαρτογραφήθηκε από τον Βοn. (Εικόνα δεξιά)
Το φρούριο είναι χτισμένο με πέτρες.
Ενδείξεις που μας δίνουν τα κεραμίδια στην τοιχοποιία και η χρήση κονιάματος υποδηλώνουν ότι χρησιμοποιήθηκε μεικτό σύστημα δόμησης.
Οι τοίχοι των κτισμάτων που βρίσκονται εκτός του φρουρίου είναι από αργολιθοδομή.
Μεγάλο τμήμα του φρουρίου είναι σε ερειπιώδη κατάσταση και πολλά μέρη του έχουν καταστραφεί από την κατασκευή του σύγχρονου σταθμού ελέγχου της Πυροσβεστικής. Οι τοίχοι από αργολιθοδομή έξω από το φρούριο, είναι πολύ αποσπασματικοί για να μας δώσουν την εικόνα των κτηρίων.

Το κέντρο του κάστρου καλύπτει σήμερα ένας τσιμεντένιος πύργος ελέγχου της Πυροσβεστικής, που χτίστηκε τη δεκαετία του 1960 και αποκρύβει έναν υποθετικά μεσαιωνικό τετράγωνο πύργο, πλευράς περίπου 8μ. Τα θεμέλια του πύργου ερευνήθηκαν από τον Βοn, πριν χτιστεί το σύγχρονο παρατηρητήριο.

Το φρούριο μπορεί να στέγαζε μια υπόγεια δεξαμενή, που σήμερα καλύπτεται από ένα τσιμεντένιο παρατηρητήριο της Πυροσβεστικής. Δεν βρέθηκαν ενδείξεις κάποιας οικονομικής δραστηριότητας μέσα στο κάστρο, αλλά εντοπίστηκαν κυκλικά ασβεστοκάμινο κατά τη διάνοιξη του ασφαλτόδρομου.
Κατάλοιπα σπιτιών βρέθηκαν στη βόρεια πλαγιά. Κάποια τμήματα τοίχων σχεδιάστηκαν στο χάρτη, αλλά δεν ήταν σαφές αν συνιστούσαν κατάλοιπα σπιτιών.
Τα κεραμίδια υποδηλώνουν χρονολόγηση στον Μεσαίωνα.

Βιβλιογραφία:
Konstandinos Kourelis: Monuments of Rural Archaeology,Medieval Settlements in the Northwestern Peloponnese