Το Αρχαίο Θέατρο είναι το νέο σημαντικό εύρημα που αποκαλύφθηκε στην Αρχαία Θουρία και το οποίο πιστοποιεί ότι η Αρχαία Θουρία ήταν μια ολόκληρη πολιτεία προγενέστερη της Αρχαίας Μεσσήνης.
Από το 2009 που ξεκίνησαν οι ανασκαφές, έχει γίνει ένα σπουδαίο έργο χάρις στο πάθος, την εργατικότητα και την επιστημονική κατάρτιση της δρος αρχαιολόγου Ξένης Αραπογιάννη. Η στήριξη και η χρηματοδότηση του έργου προέρχεται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, καθώς κύριοι χορηγοί και χρηματοδότες είναι τα Ιδρύματα Καρέλια και καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου, ενώ ισχνή είναι η χρηματοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού, την Περιφέρεια Πελοποννήσου και το Δήμο Καλαμάτας. Ακόμα, προβληματική είναι η πρόσβαση στα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής και όποιος επιχειρήσει να τα επισκεφθεί διαπιστώνει πως η Αρχαία Θουρία δικαιούται μεγαλύτερης και ουσιαστικής στήριξης από την Πολιτεία και τους φορείς της αυτοδιοίκησης.
Αυτό επιβεβαιώθηκε το Σάββατο, όταν η κ. Αραπογιάννη ξενάγησε τους εκπροσώπους των τοπικών μέσων ενημέρωσης στο Αρχαίο Θέατρο και στο Ασκληπιείο.
Σύμφωνα με την ενημέρωση, η Αρχαία Θουρία εκτείνεται στη δυτική πλευρά του λόφου που υψώνεται πάνω από την εθνική οδό (πάνω από Ανθεια και Αίπεια) και σε ένα χιλιόμετρο από Βορρά προς Νότο. Είναι μια αρχαιότατη πόλη και η κατοίκησή της ξεκίνησε την -3η χιλιετία, στη συνέχεια στους μυκηναϊκούς χρόνους παρουσιάζει μια πολιτισμική έξαρση, γι' αυτό κι έχουμε και το νεκροταφείο, αλλά και τους θαλαμωτούς τάφους. Εκτοτε, έχουμε μια συνεχή κατοίκηση αυτού του χώρου μέχρι τις μέρες μας. Εκτιμάται ότι η Αρχαία Θουρία έφθανε μέχρι τον Μεσσηνιακό Κόλπο, που ονομαζόταν Θουριάτης Κόλπος (στα Ακοβίτικα έχει βρεθεί το ιερό του Ποσειδώνα), κάλυπτε όλο τον κάμπο της Μεσσηνίας κι έφθανε μέχρι τη Μεγαλόπολη.
Το Αρχαίο Θέατρο βρίσκεται στη βόρεια και ανατολική πλευρά του λόφου, πάνω από την Ανθεια.
Οπως παρατήρησε η κ. Αραπογιάννη έψαχνε να το βρει 20 χρόνια. Εκαναν γεωφυσική έρευνα με την οποία απέκλεισαν άλλα δύο πιθανά σημεία, εστιάζοντας στο χώρο που βρέθηκε, όπου ήταν ελαιώνας και δεν υπήρχε ένδειξη. Επεσήμανε ότι το 2016 είδε μια γωνία με ογκόλιθους και πρώτα βρέθηκε το βόρειο ανάλημμα του κοίλου του θεάτρου, μήκους 12,5 μέτρων και ύψους 4 μέτρων, ενώ μετά φάνηκε το τμήμα της ορχήστρας. Το 2018 συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα και διαπιστώθηκε ότι η διάμετρος της ορχήστρας είναι 16,5 μέτρα.
Η επικεφαλής των ανασκαφών μας έδειξε τις λίθινες ράγες πάνω στις οποίες εκινείτο η ξύλινη σκηνή και τμήμα της σκηνοθήκης, ενώ αποκαλύφθηκαν ο αποχετευτικός αγωγός γύρω από την ορχήστρα και η πρώτη σειρά των εδωλίων. Σώζονται, επίσης, πέντε βαθμίδες των κερκίδων.
Η κ. Αραπογιάννη εκτιμά ότι είναι ένα θέατρο, όπως στην Αρχαία Μεσσήνη, του -3ου αιώνα και ανήκει στους ελληνιστικούς χρόνους. Μας ανέφερε ότι κτήριο που κατασκευάστηκε στους ύστερους χρόνους, πιθανότατα αγροτικής χρήσης, κατέστρεψε το θέατρο. Ολοκληρώνοντας, σημείωσε ότι “η ανασκαφή θα χρειαστεί 2 χρόνια τουλάχιστον για να ολοκληρωθεί” και τόνισε πως “μετά θα γίνει η αναστήλωση που θέλει χρόνο και έχει κόστος. Για να γίνει η μελέτη αναστήλωσης πρέπει να ολοκληρωθεί η ανασκαφή”.
Στo Ασκληπείο
Ακολούθησε η ξενάγηση στο Ασκληπιείο, ο πρώτος χώρος που έγινε γνωστός στην Αρχαία Θουρία (μαζί με τους τάφους) και ο οποίος βρίσκεται πιο νότια και πιο δυτικά, πάνω από την Αίπεια.
Σύμφωνα με την κ. Αραπογιάννη, ο χώρος του Ασκληπιείου ήταν ο πρώτος χώρος ο οποίος ερευνήθηκε με συστηματική ανασκαφή υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Η ανασκαφή ξεκίνησε το 2009, αλλά η θέση εντοπίστηκε το 2007 όταν η δρ. Ξένη Αραπογιάννη μαζί με τον φύλακα Αντώνη Τσαγκλή πήγαν στον κατάφυτο από βλάστηση λόφο για να της δείξει έναν τοίχο που έβλεπε και του φαινόταν περίεργος. Μέσα σε θάμνους, καλαμιές και βλάστηση που έκρυβαν τον χώρο φαινόταν μια σειρά από πέτρες και τίποτε άλλο. Μια εντυπωσιακή, όμως, σειρά από μεγάλες πέτρες που φαινόταν ότι ανήκαν σε κάποιον πολύ σημαντικό τοίχο κι έτσι η δρ. Αραπογιάννη πείστηκε ότι εκεί έπρεπε να ξεκινήσει ανασκαφή.
Την ίδια χρονιά, το καλοκαίρι του 2007, έγινε καθαρισμός και αποψίλωση, ενώ ξεκίνησαν οι δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές. Το 2007 δεν έδωσε πολλά πράγματα, ωστόσο οι δοκιμαστικές τομές συνεχίστηκαν και το 2008, οπότε άρχισαν να εμφανίζονται κάποια κτήρια και το 2009 ξεκίνησε πλέον η συστηματική ανασκαφή, όπου αποκαλύφθηκε ο ναός του Ασκληπιού και τμήμα του Ασκληπιείου με πάρα πολλά ευρήματα και επιγραφές. Η σημαντική αυτή ανασκαφή αποκάλυψε ότι τα αρχαία σώζονταν σε πάρα πολύ καλή κατάσταση και ολοκληρώθηκε το 2013. Ομως η κ. Αραπογιάννη συνέχισε τις έρευνες και τις χρονιές που ακολούθησαν, ώσπου το 2016 ξεκίνησε με την ανασκαφή του Αρχαίου Θεάτρου. Στο διάστημα αυτό, από το 2013 έως το 2016 οι έρευνες στο Ασκληπιείο και στην ευρύτερη περιοχή αποκάλυψαν και άλλα δημόσια οικοδομήματα κι έτσι μπόρεσαν να διαπιστώσουν και την έκταση της αρχαίας πόλης, ώστε να ξέρουν στο μέλλον πού θα προχωρήσουν και ποιο θα είναι το πρόγραμμα των ανασκαφών.
Σύμφωνα με την κ. Αραπογιάννη, το Ασκληπιείο άρχισε να κτίζεται τον -4ο αι. και φαίνεται ότι μέχρι τον -1ο αι. ήταν σε χρήση. Μετέπειτα καταχώθηκε από βράχους που έπεσαν στην αρχαιότητα και καλύφθηκε. Η αρχαιολόγος επεσήμανε, μάλιστα, ότι δεν είχαν καμία απολύτως πληροφορία από καμία αρχαία πηγή ότι υπήρχε Ασκληπιείο στη Θουρία. Ούτε και ο περιηγητής Παυσανίας που περιηγήθηκε στην περιοχή τον +2ο αι., ανέφερε απολύτως τίποτα. Φαίνεται, δηλαδή, ότι το Ασκληπιείο μετά τον +2ο αι. ήταν ήδη εγκαταλελειμμένο, οπότε ήταν εξαιρετική τύχη που ανακαλύφθηκε και μαζί μια σκοτεινή πτυχή της ιστορίας της Θουρίας -όπως και γενικώς, λόγω της μη συστηματικής ανασκαφής του χώρου υπάρχουν πάρα πολλά που όπως σημείωσε η δρ. Αραπογιάννη περιμένουν να ανακαλύψουν για να δώσουν φως στην ιστορία αυτής της τόσο σημαντικής πόλης.
Οπως παρατήρησε η κ. Αραπογιάννη έψαχνε να το βρει 20 χρόνια. Εκαναν γεωφυσική έρευνα με την οποία απέκλεισαν άλλα δύο πιθανά σημεία, εστιάζοντας στο χώρο που βρέθηκε, όπου ήταν ελαιώνας και δεν υπήρχε ένδειξη. Επεσήμανε ότι το 2016 είδε μια γωνία με ογκόλιθους και πρώτα βρέθηκε το βόρειο ανάλημμα του κοίλου του θεάτρου, μήκους 12,5 μέτρων και ύψους 4 μέτρων, ενώ μετά φάνηκε το τμήμα της ορχήστρας. Το 2018 συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα και διαπιστώθηκε ότι η διάμετρος της ορχήστρας είναι 16,5 μέτρα.
Η επικεφαλής των ανασκαφών μας έδειξε τις λίθινες ράγες πάνω στις οποίες εκινείτο η ξύλινη σκηνή και τμήμα της σκηνοθήκης, ενώ αποκαλύφθηκαν ο αποχετευτικός αγωγός γύρω από την ορχήστρα και η πρώτη σειρά των εδωλίων. Σώζονται, επίσης, πέντε βαθμίδες των κερκίδων.
Η κ. Αραπογιάννη εκτιμά ότι είναι ένα θέατρο, όπως στην Αρχαία Μεσσήνη, του -3ου αιώνα και ανήκει στους ελληνιστικούς χρόνους. Μας ανέφερε ότι κτήριο που κατασκευάστηκε στους ύστερους χρόνους, πιθανότατα αγροτικής χρήσης, κατέστρεψε το θέατρο. Ολοκληρώνοντας, σημείωσε ότι “η ανασκαφή θα χρειαστεί 2 χρόνια τουλάχιστον για να ολοκληρωθεί” και τόνισε πως “μετά θα γίνει η αναστήλωση που θέλει χρόνο και έχει κόστος. Για να γίνει η μελέτη αναστήλωσης πρέπει να ολοκληρωθεί η ανασκαφή”.
Στo Ασκληπείο
Ακολούθησε η ξενάγηση στο Ασκληπιείο, ο πρώτος χώρος που έγινε γνωστός στην Αρχαία Θουρία (μαζί με τους τάφους) και ο οποίος βρίσκεται πιο νότια και πιο δυτικά, πάνω από την Αίπεια.
Σύμφωνα με την κ. Αραπογιάννη, ο χώρος του Ασκληπιείου ήταν ο πρώτος χώρος ο οποίος ερευνήθηκε με συστηματική ανασκαφή υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Η ανασκαφή ξεκίνησε το 2009, αλλά η θέση εντοπίστηκε το 2007 όταν η δρ. Ξένη Αραπογιάννη μαζί με τον φύλακα Αντώνη Τσαγκλή πήγαν στον κατάφυτο από βλάστηση λόφο για να της δείξει έναν τοίχο που έβλεπε και του φαινόταν περίεργος. Μέσα σε θάμνους, καλαμιές και βλάστηση που έκρυβαν τον χώρο φαινόταν μια σειρά από πέτρες και τίποτε άλλο. Μια εντυπωσιακή, όμως, σειρά από μεγάλες πέτρες που φαινόταν ότι ανήκαν σε κάποιον πολύ σημαντικό τοίχο κι έτσι η δρ. Αραπογιάννη πείστηκε ότι εκεί έπρεπε να ξεκινήσει ανασκαφή.
Την ίδια χρονιά, το καλοκαίρι του 2007, έγινε καθαρισμός και αποψίλωση, ενώ ξεκίνησαν οι δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές. Το 2007 δεν έδωσε πολλά πράγματα, ωστόσο οι δοκιμαστικές τομές συνεχίστηκαν και το 2008, οπότε άρχισαν να εμφανίζονται κάποια κτήρια και το 2009 ξεκίνησε πλέον η συστηματική ανασκαφή, όπου αποκαλύφθηκε ο ναός του Ασκληπιού και τμήμα του Ασκληπιείου με πάρα πολλά ευρήματα και επιγραφές. Η σημαντική αυτή ανασκαφή αποκάλυψε ότι τα αρχαία σώζονταν σε πάρα πολύ καλή κατάσταση και ολοκληρώθηκε το 2013. Ομως η κ. Αραπογιάννη συνέχισε τις έρευνες και τις χρονιές που ακολούθησαν, ώσπου το 2016 ξεκίνησε με την ανασκαφή του Αρχαίου Θεάτρου. Στο διάστημα αυτό, από το 2013 έως το 2016 οι έρευνες στο Ασκληπιείο και στην ευρύτερη περιοχή αποκάλυψαν και άλλα δημόσια οικοδομήματα κι έτσι μπόρεσαν να διαπιστώσουν και την έκταση της αρχαίας πόλης, ώστε να ξέρουν στο μέλλον πού θα προχωρήσουν και ποιο θα είναι το πρόγραμμα των ανασκαφών.
Σύμφωνα με την κ. Αραπογιάννη, το Ασκληπιείο άρχισε να κτίζεται τον -4ο αι. και φαίνεται ότι μέχρι τον -1ο αι. ήταν σε χρήση. Μετέπειτα καταχώθηκε από βράχους που έπεσαν στην αρχαιότητα και καλύφθηκε. Η αρχαιολόγος επεσήμανε, μάλιστα, ότι δεν είχαν καμία απολύτως πληροφορία από καμία αρχαία πηγή ότι υπήρχε Ασκληπιείο στη Θουρία. Ούτε και ο περιηγητής Παυσανίας που περιηγήθηκε στην περιοχή τον +2ο αι., ανέφερε απολύτως τίποτα. Φαίνεται, δηλαδή, ότι το Ασκληπιείο μετά τον +2ο αι. ήταν ήδη εγκαταλελειμμένο, οπότε ήταν εξαιρετική τύχη που ανακαλύφθηκε και μαζί μια σκοτεινή πτυχή της ιστορίας της Θουρίας -όπως και γενικώς, λόγω της μη συστηματικής ανασκαφής του χώρου υπάρχουν πάρα πολλά που όπως σημείωσε η δρ. Αραπογιάννη περιμένουν να ανακαλύψουν για να δώσουν φως στην ιστορία αυτής της τόσο σημαντικής πόλης.
Γιάννης Σινάπης
Η Αρχαία Θουρία χρειάζεται μεγαλύτερη και ουσιαστική στήριξη (βίντεο-φωτογραφίες)
Πηγή: eleftheriaonline.gr
Μεσσηνία: Ξενάγηση στην Αρχαία Θουρία από την δρα. Ξένη Αραπογιάννη
Πηγή: eleftheriaonline.gr
Μεσσηνία: Ξενάγηση στην Αρχαία Θουρία από την δρα. Ξένη Αραπογιάννη
