Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της εκτεταμένης αρχαιολογικής έρευνας επιφανείας του Πανεπιστημίου της Μινεσότα στη δυτική Μεσσηνία (Pylos Regional Archaeological Project), στη θέση Γαργαλιάνοι- Καλαντίνα 1, τοποθετείται η ύπαρξη πρωτοελλαδικού οικισμού ενώ στην ίδια περιοχή, θέση Γαργαλιάνοι- Καλαντίνα 2, πιθανολογείται η ύπαρξη αγροτικού ιερού των Αρχαϊκών- Κλασσικών χρόνων.
Η θέση βρίσκεται 1,4 χλμ. Ν από ην πόλη των Γαργιαλιάνων(2). Εδώ, στη μέση περίπου της διαδρομής Γαργιαλιάνων και Λεύκης, υπάρχει ένα οροπέδιο σε υψώμετρο 299μ. που ονομάζεται Καλαντίνα. Η θέση, έκτασης 100Χ 70μ., βρίσκεται στην Α άκρη μιάς μεγάλης λεκάνης που σχηματίζεται στο οροπέδιο. Είναι πιθανό, στο παρελθόν, η λεκάνη να ήταν έλος ή υγρότοπος, ελκυστικός τόσο για τα ζώα όσο και για τους ανθρώπους.
Οι πλευρές της λεκάνης είναι χαμηλές (1,5 μ. ύψος στην Β. πλευρά) και αρκετά διαβρωμένες. Σε αρκετά σημεία είναι ορατά Πλειστοκαινικά εδάφη όπου διακρίνονται πολλά κεραμικά αποτμήματα αλλά και πέτρινα εργαλεία.
Η κεραμεική που συλλέχθηκε από την θέση ανήκει στην ΠΕΙΙ περίοδο. Η κεραμεική, που οι αμερικανοί αρχαιολόγοι του Pylos Regional Archaeological Project ονομάζουν Nozaina ware είναι χονδροειδής με αρκετές προσμίξεις και έχει χρώμα ανοιχτό καφέ έως σκούρο κοκκινωπό-καφέ χρώμα. Η συγκεκριμένη κεραμική φαίνεται να είναι τοπικής παραγωγής και συναντάται και σε άλλες κοντινές, κυρίως παράκτιες, πρωτοελλαδικές θέσεις της περιοχής όπως στο Βρωμονέρι, Βεργίνα Ρέμα και τον Ρωμανό.
Σε αντίθεση με τις παραπάνω παράκτιες θέσεις ο πρωτοελλαδικός οικισμός της Καλαντίνας βρισκόταν στην ενδοχώρα της περιοχής.
Γαργαλιάνοι- Καλαντίνα 2 (3)
Η θέση Καλαντίνα 2 βρίσκεται περίπου 1,8 χλμ. Ν από τα περίχωρα των Γαργαλιάνων στο οροπέδιο της Καλαντίνας (Υψόμετρο 208μ.). Η θέση έχει έκταση 100μ.(Β/Ν) Χ 70μ. (Α/Δ), ενώ στο επίκεντρό της φαίνεται να υπάρχει μια φυσική καταβόθρα διαμέτρου περίπου 30μ.
Η καταβόθρα είναι πνιγμένη στην βλάστηση και το βάθος της πρέπει να είναι τουλάχιστον 2.5μ. Γύρω από βτην καταβόθρα υπάρχουν ελαιόδεντρα.
Πολλά κεραμεικά αποτμήματα βρίσκονται στις άκρες γύρω από την καταβόθρα, κυρίως στα Ν και ΝΔ, αν και βρέθηκαν κεραμικά τόσο προϊστορικής όσο ιστορικής εποχής στα βόρεια. Κεραμεικά πλακίδια υπήρχαν συγκεντρωμένα στα νότια. Η προϊστορική κεραμεική χρονολογείται στην ΜΕΙΙΙ έως την ΥΕΙΙ περίοδο.
Στα Β. βρέθηκαν συγκεντρωμένα κεραμεικα αποτμήματα των Γεωμετρικών, Αρχαϊκών αλλά και των Κλασσικών χρόνων. Η ποιότητα ειδικά της αρχαϊκής και κλασσικής εποχής ήταν πάρα πολύ καλή. Αυτό έκανε τους Αμερικανούς αρχαιολόγους να θεωρήσουν πως είναι αρκετά πιθανόν εδώ να να υπήρχε ένα υπαίθριο ή αγροτικό ιερό(5). Την εποχή αυτή οι Μεσσήνιοι ήταν υπόδουλοι είτε ως περίοικοι είτε ως είλωτες στους Σπαρτιάτες και δεν αποκλείεται να τελούσουν κάποιο είδος προγονολατρείας στο σημείο αυτό. Την ίδια περίοδο ήκμασαν και άλλα μεσσηνιακά ιερά, όπως του Δία στο όρος Ιθώμη και του Απόλλωνος Κορύνθου στη θέση Λογγά.
Πολλά κεραμεικά αποτμήματα βρίσκονται στις άκρες γύρω από την καταβόθρα, κυρίως στα Ν και ΝΔ, αν και βρέθηκαν κεραμικά τόσο προϊστορικής όσο ιστορικής εποχής στα βόρεια. Κεραμεικά πλακίδια υπήρχαν συγκεντρωμένα στα νότια. Η προϊστορική κεραμεική χρονολογείται στην ΜΕΙΙΙ έως την ΥΕΙΙ περίοδο.
Στα Β. βρέθηκαν συγκεντρωμένα κεραμεικα αποτμήματα των Γεωμετρικών, Αρχαϊκών αλλά και των Κλασσικών χρόνων. Η ποιότητα ειδικά της αρχαϊκής και κλασσικής εποχής ήταν πάρα πολύ καλή. Αυτό έκανε τους Αμερικανούς αρχαιολόγους να θεωρήσουν πως είναι αρκετά πιθανόν εδώ να να υπήρχε ένα υπαίθριο ή αγροτικό ιερό(5). Την εποχή αυτή οι Μεσσήνιοι ήταν υπόδουλοι είτε ως περίοικοι είτε ως είλωτες στους Σπαρτιάτες και δεν αποκλείεται να τελούσουν κάποιο είδος προγονολατρείας στο σημείο αυτό. Την ίδια περίοδο ήκμασαν και άλλα μεσσηνιακά ιερά, όπως του Δία στο όρος Ιθώμη και του Απόλλωνος Κορύνθου στη θέση Λογγά.
Γαργαλιάνοι- Άγ. Κωσταντίνος (6)
Η θέση βρίσκεται 2 χλμ. νότια των Γαργαλιάνων σε ύψωμα ακριβώς στα νότια του οροπεδίου της Καλαντίνας. Σχηματίζεται μια κορυφογραμμή όπου υπάρχει η εκκλησία του αγ. Κωνσταντίνου. Η εκκλησία κατασκευάστηκε το 1995 αντικαθιστώντας μια παλαιότερη στην οποία υπήρχαν ενσωματωμένα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη. Για την κατασκευή της εκκλησίας ισοπεδώθηκε το σημείο αποκαλύπτοντας πολλά κεραμικά αποτμήματα που χρονολογούνται κυρίως στα κλασσικά- ελληνιστικά χρόνια. Δύο μεγάλα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη βρίσκονται 10μ. Β της εκκλησίας ενώ άλλα δύο προς τα Ν.
(1) PRAP Site Gazetteer M01 Gargaliani Kalantina (1)
(2) Η ακριβής θέση 37.05439°N, 21.654252°E όπως δίνεται από τον ιστότοπο Mycenaean Atlas Project Gargaliani Kalantina (1) Βιβλιογραφία: Davis and Bennet [2017]: Davis, Jack L. and John Bennet (eds.). The Pylos Regional Archaeological Project. American School of Classical Studies at Athens, 2017., 'M1 Gargaliani Kalantina (1)', pg. 58.
(3) PRAP Site Gazetteer M02 Gargaliani Kalantina (2) Επίσης: Davis, J.L. et al., 1997. The Pylos Regional Archaeological Project,PartI:Overview of the Archaeological Survey,Hesperia66,433,εικ. 90c.
(4) Η θέση κατά προσέγγιση 20μ. 37° 2' 41.064" N 21°38'33.86" E όπως δίνεται από τον ιστότοπο Mycenaean Atlas Project Gargaliani Kalantina (2) Βιβλιογραφία: Davis and Bennet [2017]: Davis, Jack L. and John Bennet (eds.). The Pylos Regional Archaeological Project. American School of Classical Studies at Athens, 2017., '52. Gargaliano Kalantina (2)', pg. 58.
(5) Alcock, S.E. et al., 2005. Pylos Regional Archaeological Project, Part VII. Historical Messenia, Geometric through Late Roman, Hesperia 74, 188.
