Αγριλόβουνο Μεσσηνίας: Η Προϊστορική θέση Αγίου Νικολάου

Το Αγριλόβουνο 

Το χωριό Αγριλόβουνο ή Αγριλοβούνι βρίσκεται στο βορειοδυτική πλευρά της άνω πεδιάδας του Παμίσου, του Στενυκλαρικού πεδίου. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 96 μέτρων και έχει, περίπου, 80 μόνιμους κατοίκους. Απέχει 11 χιλιόμετρα από τον Μελιγαλά, 36 χιλιόμετρα από την Κυπαρισσία και 46 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα χωριά της Μεσσηνίας.[1] Το όνομά του το χωριό το έχει πάρει από τις πολλές άγριες ελιές (αγριλιές) που υπάρχουν στην περιοχή. Μάλιστα, έχει καταγραφεί ελιά 2.500 ετών, με περίμετρο κορμού 12 μέτρα.
Στο χωριό, ο επισκέπτης μπορεί να δει τον κεντρικό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου που κτίστηκε το 1300. Ο ναός είναι αγιογραφημένος με σπάνιες τοιχογραφίες και η πιο σημαντική είναι αυτή της Τρισυπόστατης Παναγίας (κοιμωμένη-μητέρα-ουράνια). Στην πλατεία του χωριού, ξεχωρίζει το Ηρώο των Πεσόντων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 μέχρι και το 1940.

Η Προϊστορική ακρόπολη του Αγίου Νικολάου

Ο λόφος του Αγίου Νικολάου, ύψους περίπου 100μ., υψώνεται αμέσως στα Β από το χωριό του Αγριλόβουνου και αποτελεί την απόληξη μιας μεγαλύτερης λοφοσειράς που έχει κατεύθυνση Β- Ν. Στο πλάτωμα κορυφής, διαστάσεων περίπου 200μ. Β- Ν και 50μ. Δ- Α, υπάρχει στην Β πλευρά το νεκροταφείο του χωριού και ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Νικολάου ενώ δίπλα από το νεκροταφείο υπάρχει μιά μεγάλη ιδιόκτητη και περιφραγμένη ιδιοκτησία που φτάνει μέχρι την Ν άκρη του πλατώματος.

Στο πλάτωμα κορυφής του λόφου αλλά και στις πλαγιές του, κυρίως στα Ν και Α υπήρχε μια σημαντική Προϊστορική ακρόπολη στους Μεσοελλαδικούς και Υστεροελλαδικούς χρόνους. Επειδή ολόκληρο το πλάτωμα κορυφής του λόφου του Αγίου Νικολάου έχει αλλοιωθεί από την σύγχρονη ανθρώπινη δραστηριότητα τα όποια υπολείμματα της ακρόπολης εντοπίζονται κυρίως στις Α και Ν πλαγιές. Στα σημεία αυτά υπάρχουν αρκετά τοιχία και κατασκευές καθώς και πληθώρα Προϊστορικών αποτμημάτων. Στην Α πλαγιά υπήρχε πηγή, που πλέον έχει στερέψει, η οποία θα πρέπει να βρισκόταν εντός της ακρόπολης. Η πηγή σε νεότερους χρόνους είχε περιτοιχιστεί ως πηγάδι.

Την Ακρόπολη του Αγίου Νικολάου εντόπισαν και περιέγραψαν οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι William A. McDonald και Richard Hope Simpson στην δεκαετία του ΄60.[2][3] Όπως αναφέρουν εντόπισαν μιά πέτρινη βάση κίονα, σαφώς όχι in situ, τυπικού μυκηναϊκού σχήματος που υποδηλώνει ότι ένα μεγάλο κτίριο, ίσως μέγαρο ή διοικητικό κέντρο, βρισκόταν κάπου στην ακρόπολη. Σχετικά με την κεραμική, που χρονολογείται στην ΜΕ και ΥΕ εποχή αναφέρουν: "There was habitation here in MH as well as LH. A pointed ear-shaped lug in coarse ware can be paralleled in the excavated MH material from Malthi. The LH pottery gives the general impression of rather provincial LHIII B, with fine wares relatively scarce. Fragments collected include kylikes, the neck of a stirrup vase, pedestals of deep bowls with bases hollowed, the handle of a coarse monochrome krater. Some jar handles are pinched but most are rounded. Finger impressions and scratch marks can be seen on coarse ware of hard red. dish fabric. There are many pithos fragments. One sherd has a long incised V, resembling Valmin's "Adriatic" ware."

Η ακρόπολη του Αγίου Νικολάου ήταν μια σημαντική και οχυρωμένη Προϊστορική ακρόπολη, με δική της πηγή νερού, και βρισκόταν σε στρατηγική θέση, ελέγχοντας και προστατεύοντας την πρόσβαση προς το ΒΔ τμήμα της άνω Μεσσηνιακής πεδιάδας, του Στενυκλαρικού πεδίου.

"Αριστομένης ο Μεσσήνιος"

[1] Ιστότοπος messinia.mobi (online)
[2] Messenia II: McDonald, William A. and Richard Hope Simpson. ‘Further Exploration in Southwestern Peloponnese: 1962-1963’, American Journal of Archaeology. Vol.68, No.3. Σελ: 231.
[3] Messenia III: McDonald, William A. and Richard Hope Simpson. ‘Further Explorations in Southwestern Peloponnese: 1964-1968’, American Journal of Archaeology. Vol.73, No.2. Σελ:143.