Παλάτος, Δήμος Μεγαλόπολης, Νομός Αρκαδίας,Πελοπόννησος
Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία
Το κάστρο βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο (1325μ.) σε σημείο με εξαιρετική θέα προς την κοιλάδα της Νέδας, προς τα νότια-νοτιοδυτικά. Έχει οπτική επαφή με τα κάστρα του Αγίου Γεωργίου και της Λυκόσουρας προς νότο.
Το σημείο βρίσκεται στην Αρκαδία, σχεδόν πάνω στο σύνορο των νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας. Κατά τον Μεσαίωνα, ήταν στην καρδιά του «δρόγγου των Σκορτών».
Ο Δρόγγος των Σκορτών ή, απλά, τα Σκορτά (Escorta για τους Φράγκους) ήταν η ονομασία που χρησιμοποιήθηκε τον 13ο και 14ο αιώνα για το ορεινό δυτικό τμήμα της Αρκαδίας, το οποίο είχε στρατηγική σημασία για το Πριγκιπάτο της Αχαΐας καθώς έλεγχε τις διαβάσεις από βορρά προς τις εύφορες πεδιάδες της Ηλείας και της Μεσσηνίας.
Στα Σκορτά υπήρχαν φρουρές και οχυρώσεις. Το συγκεκριμένο κάστρο δεν έχει καλή οπτική επαφή με άλλα κάστρα των Σκορτών προς βορρά, επειδή παρεμβάλλονται ψηλότερες κορυφές του Λυκαίου.
Η χρήση συνδετικού κονιάματος στην κατασκευή του πύργου δείχνει ότι το κάστρο είναι μεσαιωνικό. Δεν αποκλείεται να ήταν φρούριο από τη Μεσοβυζαντινή Περίοδο, αλλά δεν έχουν βρεθεί πολλά κάστρα από εκείνη την περίοδο στην ευρύτερη περιοχή. Έτσι, το πιο πιθανό είναι να το έχτισαν οι Φράγκοι.
Είναι πιθανό το κάστρο να ταυτίζεται με το κάστρο Μπωφόρ (Beaufort, που σημαίνει ωραίο κάστρο), το οποίο γνωρίζουμε ότι έχτισε ο Πρίγκιπας της Αχαΐας Φλωρέντιος του Αινώ (Florent de Hainaut ή «μισίρ Φλοράς» στο Χρονικό του Μορέως), το 1296 ή το 1297.
Το ιστορικό πλαίσιο έχει ως εξής:
Ο Φλωρέντιος του Αινώ που είχε γίνει πρίγκιπας Αχαΐας μετά τον γάμο του με την κληρονόμο του πριγκιπάτου Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου (τη γνωστή Ιζαμπώ), έχτισε το 1290 ένα κάστρο στον Αϊ-Γιώργη των Σκορτών, ΒΑ από το σημερινό χωριό Άνω Καρυές, 4χλμ. ΝΑ από το κάστρο της παρούσας σελίδας.
Το 1296, το κάστρο στον Αϊ-Γιώργη κατελήφθη από τους Έλληνες μετά από μια νυχτερινή καταδρομική επιχείρηση. Το επεισόδιο εκείνο τερμάτισε μια 7ετή περίοδο ειρήνης των Φράγκων με τους Βυζαντινούς. Ο πρίγκιπας Φλωρέντιος έσπευσε με στρατό να πάρει πίσω το κάστρο αλλά δεν τα κατάφερε αμέσως, και άρχισε να το πολιορκεί. Για να αποκλείσει τους πολιορκημένους έχτισε πολύ γρήγορα ένα άλλο κάστρο στην περιοχή, το Μπωφόρ. Ο Φλωρέντιος δεν μπόρεσε ποτέ να ανακτήσει τον Αϊ-Γιώργη γιατί πέθανε, ξαφνικά, τον επόμενο χρόνο.
Είναι λοιπόν πιθανό το κάστρο Πατάλου να ήταν το Μπωφόρ που έχτισε ο πρίγκιπας Αχαΐας Φλωρέντιος το 1296 ή το 1297. Σε αυτήν την υπόθεση συνηγορούν το μικρό μέγεθος του κάστρου, η μη επιμελημένη κατασκευή του και η γειτνίασή του με τον Αϊ-Γιώργη.
Όμως δεν μπορούμε να είμαστε κατηγορηματικοί για αυτή την ταύτιση, αφενός επειδή υπάρχουν στο Λύκαιο και στην περιοχή της Νέδας τουλάχιστον 2-3 άλλες οχυρώσεις που θα μπορούσαν να είναι το Μπωφόρ (δεν υπάρχουν ακόμα στον Καστρολόγο) και αφετέρου επειδή δεν είναι σίγουρη ούτε καν η θέση του μεσαιωνικού κάστρου τον Αϊ-Γιώργη. Κάποιοι μελετητές τον τοποθετούν όχι στις Άνω Καρυές, αλλά στην ακρόπολη της Λυκόσουρας. Σε αυτήν την περίπτωση, το ζήτημα της ταύτισης του Μπωφόρ περιπλέκεται περισσότερο επειδή το Μπωφόρ θα μπορούσε να είναι ο σημερινός Αϊ-Γιώργης.
Παρ’ όλες αυτές τις επιφυλάξεις και τις αβεβαιότητες, πιστεύουμε ότι το κάστρο Πατάλου συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες να είναι το κάστρο Μπωφόρ του 1296.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Πρόκειται για μικρό φρούριο που καλύπτει μια έκταση όχι πάνω από 1 στρέμμα.
Η κάτοψή του είναι επιμήκης στον άξονα Βορράς-Νότος. Το μέγιστο μήκος της οχύρωσης είναι περίπου 40μ. (Β-Ν) και το μέγιστο πλάτος περίπου 18μ. (Α-Δ).
Το τείχος του οχυρωματικού περιβόλου είχε πάχος περί τα 2,5μ. και φαίνεται πως για την κατασκευή του δεν χρησιμοποιήθηκε ασβεστοκονίαμα. Το μεγαλύτερο μέρος κείται σε λιθοσωρούς, κυρίως στην ανατολική πλευρά. Στη δυτική πλευρά εκ πρώτης όψεως δεν υπάρχει τείχος αλλά φαίνεται πως το τείχος σε αυτή την πλευρά έχει κατακρημνιστεί χαμηλότερα, στην πλαγιά. Πράγμα που σημαίνει ότι αρχικά το κάστρο πρέπει να ήταν πλατύτερο και μεγαλύτερο σε σχέση με τη σημερινή εικόνα.
Στη νότια πλευρά του κάστρου κυριαρχεί το ερείπιο ενός πύργου από τον οποίο σώζεται μέρος του ισογείου και της θολωτή οροφής του. Οι διαστάσεις τού πύργου σήμερα είναι ακαθόριστες, αλλά είχε τουλάχιστον 6μ. πλάτος. Για την κατασκευή του πύργου χρησιμοποιήθηκε συνδετικό κονίαμα.
Αναδημοσιεύετε από τον ιστότοπο "Καστρολόγος": Κάστρο Παλάτου
Πηγές
-Έρευνα, πληροφορίες και φωτογραφίες από τον Peter Barkevics
-Antoine Bon, 1969, “La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d'Achaïe (1205-1430)”, Editions de Boccard, Paris, 1969, σελ.377-382
