H νήσος Πρώτη έχει έκταση 3 τ.χλ. και βρίσκεται σε απόσταση 1.100 μέτρων απέναντι από το λιμενικό καταφύγιο της Μαραθόπολης, επίνειο της πόλης των Γαργαλιάνων και διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Τριφυλίας. Αναφορές για αυτήν υπάρχουν από τον Θουκυδίδη, τον Στράβωνα και άλλους αρχαίους συγγραφείς καθώς η νήσος υπήρξε ναυτικό καταφύγιο από τα αρχαία χρόνια.
Στην νήσο υπάρχει ακρόπολη, πιθανότατα των κλασσικών χρόνων, με τετράγωνους πύργους χτισμένο κατά το ισοδομικό σύστημα. Εντός της Ακροπόλεως αναφέρετε η ύπαρξη κυκλοτερούς πύργου με πολυγωνική δόμηση, που είναι αρχαιότερος των τειχών της Ακροπόλεως και είναι πιθανόν της Μυκηναϊκής εποχής.
Στη θέση "Γραμμένο" υπάρχουν κάπου 30 επιγραφές ευπλοίας μετακλασικής, ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής ενώ αναφέρετε και η ύπαρξη ναού της Ευπλοίας Αρτέμιδος που δυστυχώς δεν σώζετε.
H νήσος Πρώτη έχει έκταση 3 τ.χλ. και βρίσκεται σε απόσταση 1.100 μέτρων απέναντι από το λιμενικό καταφύγιο της Μαραθόπολης, επίνειο της πόλης των Γαργαλιάνων και διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Τριφυλίας.
Το όνομα της νήσου Πρώτης ή Πρωτής, πιθανόν να οφείλεται στο θαλασσινό θεό Πρωτέα, γιο του Ποσειδώνα. Κατά άλλους, σύμφωνα και με τον Ηλείο ιστορικό Γεώργιο Παπανδρέου, (σχετ.: «Η νήσος πρώτη -΄Εν τω νυν νομώ Τριφυλλίας», σελ. 238-241, Αρμονία, Τόμ. 3, Αρ. 5 (Πύργος 1902), το όνομα πιθανόν να προέρχεται «διότι πρώτη οράται υπό των μακρόθεν προς την Πελοπόννησον πλεόντων, κατά άλλους δε διότι είναι πλωτή πέριξ, ως έχουσα πανταχόθεν βαθέα ύδατα, κατά διαλεκτικήν εναλλαγήν των συμφώνων λ και ρ».
Η νήσος Πρώτη μνημονεύεται από τον Θουκυδίδη γιατί εκεί «ερήμου ούσης», το -424 στάθμευσε προσωρινά, λόγω τρικυμίας, ο αθηναϊκός στόλος (αθηναϊκή μοίρα) του Δημοσθένη, επανακάμπτοντας από την Ζάκυνθο και συνεχίζοντας προς την Πύλο, όπου πλησίον αυτής, στη νήσο Σφακτηρία, πολιόρκησε τους συγκεντρωμένους εκεί Σπαρτιάτες (Θουκυδίδη Δ’ 13).
Αναφορές για αυτήν υπάρχουν και από το Στράβωνα και άλλους αρχαίους συγγραφείς. Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις αποτελούσε στο παρελθόν καταφύγιο ναυτικών, πιθανόν δε ακόμα κατά διάφορες εποχές και λημέρι Πειρατών, Κουρσάρων Σαρακηνών που έκρυβαν εκεί και τους θησαυρούς τους (Ν. Μαρτίνης, «Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος - Η τριφυλιακή νήσος Πρώτη», Τόμ. 13, Αρ. 13 (1934), σελ. 185– 200).
Ο Γυμνασιάρχης Φιλιατρών Γεώργιος Παπανδρέου περιγράφει μεγάλο τείχος με τετράγωνους πύργους χτισμένο κατά το ισοδομικό σύστημα και αρχαία ακρόπολη, πιθανότατα των κλασσικών χρόνων, όταν επισκέφτηκε το νησί το 1899. Εντός της Ακροπόλεως, που καταλαμβάνει περίπου 70 στρέμματα στο οροπέδιο που σχηματίζετε στο ψηλότερο σημείο της νήσου, εντόπισε ίχνη πολλών οικοδομημάτων αλλά και δεξαμενή ύδρευσης. Επίσης αναφέρει την ύπαρξη κυκλοτερούς πύργου με πολυγωνική δόμηση, που είναι αρχαιότερος των τειχών της Ακροπόλεως και είναι πιθανόν της Μυκηναϊκής εποχής.
Στην νήσο υπάρχει ακρόπολη, πιθανότατα των κλασσικών χρόνων, με τετράγωνους πύργους χτισμένο κατά το ισοδομικό σύστημα. Εντός της Ακροπόλεως αναφέρετε η ύπαρξη κυκλοτερούς πύργου με πολυγωνική δόμηση, που είναι αρχαιότερος των τειχών της Ακροπόλεως και είναι πιθανόν της Μυκηναϊκής εποχής.
Στη θέση "Γραμμένο" υπάρχουν κάπου 30 επιγραφές ευπλοίας μετακλασικής, ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής ενώ αναφέρετε και η ύπαρξη ναού της Ευπλοίας Αρτέμιδος που δυστυχώς δεν σώζετε.
H νήσος Πρώτη έχει έκταση 3 τ.χλ. και βρίσκεται σε απόσταση 1.100 μέτρων απέναντι από το λιμενικό καταφύγιο της Μαραθόπολης, επίνειο της πόλης των Γαργαλιάνων και διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Τριφυλίας.
Η νήσος Πρώτη μνημονεύεται από τον Θουκυδίδη γιατί εκεί «ερήμου ούσης», το -424 στάθμευσε προσωρινά, λόγω τρικυμίας, ο αθηναϊκός στόλος (αθηναϊκή μοίρα) του Δημοσθένη, επανακάμπτοντας από την Ζάκυνθο και συνεχίζοντας προς την Πύλο, όπου πλησίον αυτής, στη νήσο Σφακτηρία, πολιόρκησε τους συγκεντρωμένους εκεί Σπαρτιάτες (Θουκυδίδη Δ’ 13).
Αναφορές για αυτήν υπάρχουν και από το Στράβωνα και άλλους αρχαίους συγγραφείς. Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις αποτελούσε στο παρελθόν καταφύγιο ναυτικών, πιθανόν δε ακόμα κατά διάφορες εποχές και λημέρι Πειρατών, Κουρσάρων Σαρακηνών που έκρυβαν εκεί και τους θησαυρούς τους (Ν. Μαρτίνης, «Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος - Η τριφυλιακή νήσος Πρώτη», Τόμ. 13, Αρ. 13 (1934), σελ. 185– 200).
Ο Γυμνασιάρχης Φιλιατρών Γεώργιος Παπανδρέου περιγράφει μεγάλο τείχος με τετράγωνους πύργους χτισμένο κατά το ισοδομικό σύστημα και αρχαία ακρόπολη, πιθανότατα των κλασσικών χρόνων, όταν επισκέφτηκε το νησί το 1899. Εντός της Ακροπόλεως, που καταλαμβάνει περίπου 70 στρέμματα στο οροπέδιο που σχηματίζετε στο ψηλότερο σημείο της νήσου, εντόπισε ίχνη πολλών οικοδομημάτων αλλά και δεξαμενή ύδρευσης. Επίσης αναφέρει την ύπαρξη κυκλοτερούς πύργου με πολυγωνική δόμηση, που είναι αρχαιότερος των τειχών της Ακροπόλεως και είναι πιθανόν της Μυκηναϊκής εποχής.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεσή του: Η νήσος Πρώτη
Στη θέση "Γραμμένο" υπάρχουν κάπου 30 επιγραφές ευπλοίας μετακλασικής, ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής. Οι επιγραφές αυτές εκφράζουν ευχές των κατά διάφορες εποχές ναυτιλλομένων, που καταφεύγανε με τα καράβια τους στον ορμίσκο του νησιού για να σωθούν από την τρικυμία και εύχονταν στους θεούς να τους χαρίσουν εύπλοια κατά το υπόλοιπο ταξίδι τους. Μερικές απ' αυτές: "Εύπλοια τώ Ει...νέω τω Έφεσίω τω Έρμη θεώ". "Ευπλοιά σοι εύτυχή(ς) Διόσκουροι Σμυρναίοι". "Ευπλοιά σοι ευτυχή αυρά(ν) ην φέρω ήμΐν".
Στη θέση "Γραμμένο" υπάρχουν κάπου 30 επιγραφές ευπλοίας μετακλασικής, ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής. Οι επιγραφές αυτές εκφράζουν ευχές των κατά διάφορες εποχές ναυτιλλομένων, που καταφεύγανε με τα καράβια τους στον ορμίσκο του νησιού για να σωθούν από την τρικυμία και εύχονταν στους θεούς να τους χαρίσουν εύπλοια κατά το υπόλοιπο ταξίδι τους. Μερικές απ' αυτές: "Εύπλοια τώ Ει...νέω τω Έφεσίω τω Έρμη θεώ". "Ευπλοιά σοι εύτυχή(ς) Διόσκουροι Σμυρναίοι". "Ευπλοιά σοι ευτυχή αυρά(ν) ην φέρω ήμΐν".
Αναφέρει ο Ν. Μαρτίνης, "Η Τριφυλιακή Νήσος Πρώτη" 1933:
"Ιδού επιγραφαί τίνες τας οποίας συνέξα όσον ηδυνάμην ακριβέστερον.
1. ΕVΠΛΟΙΑ ΤΗ ΔΗΜΗΤΡΙ.
Ενταύθα το όνομα του πλοίου είνε Δημήτηρ δια το οποίον εύχεται ο ναύτης, αίσιον τον πλουν.
2. ΕVΠΛΟΙΑΣΟΙ ΕVTVX… ΔΙΟΝΥΣΩ… ΚΑΘΕΙΡΕ…
Και ενταύθα το όνομα του πλοίου Διόνυσος…
3. ΕVΠΛΟΙΑ ΤΩΝ …. ΔΙΟΣΕΡΑΠΙΤΩΝ….ΤΩ ΕΡΜΟΔΩΡΟV TΩ EVΤΥΧΗ.
Ερμόδωρος ενταύθα πρέπει να είνε ο ναύκληρος…
4. Παραπλεύρως του συμπλέγματος αναγινώσκω:
ΕVΠΛΟΙΑ ΠΛΟΙΩ … ΜΑΡΙΑ ΑΝΙ… ΕΟΥΣ… ΒΕΑ…ΤΩ…ΠΑΣΙ…ΚΥΠΡ…
Ιδού και πλοίον φέρον το όνομα «Μαρία» και το πλήρωμα αυτού εκ Κύπρου. Πάντως τα γράμματα είνε των χριστιανικών χρόνων.
5. ΕVΠΛΟΙΑ ΤΗ…
Συνέχειαν της επιγραφής ταύτης εύρομεν εν τεμαχίω πέτρας, ήτις απεσπάσθη εκ του δια δυναμίτιδος ανατιναχθέντος βράχου, επομένως η όλη επιγραφή έχει ούτω:
ΕVΠΛΟΙΑ ΤΗ…ΑΦΡΟΔΙΤΗ……..ΤΗ….ΤΥΧΗ…
Ιδού και άλλαι επιγραφαί συλλεγείσαι εκ των θραυσμάτων του ανατιναχθέντος βράχου.
6. ΛΕVΚΙΟΣ Ο ΣΑΜΙΟΣ…ΑΝΕΒΗ..Ο ΘVΕΛΑΣΙΟΣ…
Ο Λεύκιος ο εκ Σάμου είνε ναύτης του πλοίου "Θύελλα"
...Είπον ανωτέρω, ότι τας άνω επιγραφάς συνέλεξα εκ συντριμμάτων του ανατιναχθέντος δια δυναμίτιδος βράχου. Εξηγούμαι.Οι κάτοικοι της περιχώρου ψαράδες αμαθείς και απλοϊκοί εφαντάζοντο και εξακολουθούν εισέτι να πιστεύουν ότι όπισθεν των επιγραφών είνε κεκρυμμένοι θησαυροί. Η ιδέα αυτή επικρατούσα προ πολλού εγίνετο αφορμή κατά καιρούς να επαναλαμβάνεται η προσπάθεια προς ανεύρεσιν θησαυρού, καθ’ όσον πολλαχού βλέπει τις σήμερον εις τους υπερκειμένους βράχους τα σημεία της καταστροφής".
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο: Ν. Μαρτίνη: "Η Τριφυλιακή νήσος Πρώτη"
Ανατολικά του νησιού, που το μήκος του είναι περί τα 3 τ. χλμ. και θυμίζει μισοβυθισμένο κροκόδειλο ή γενικά ερπετό, υπάρχει μια μοναδικού κάλλους αμμουδιά, που ονομάζεται αμμουδιά της Βουρλιάς, η οποία βρίσκεται μέσα σε ένα ήσυχο όρμο με πεντακάθαρα νερά. Αν κάποιος αποφασίσει να επισκεφτεί την Βουρλιά με δικό του σκάφος, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στην είσοδο του όρμου, γιατί βρίσκεται εκεί ένα βυθισμένο σκάφος με κάποια σημεία του να είναι πολύ κοντά στην επιφάνεια ή και να διακρίνονται ελάχιστα. Βορειότερα από την Βουρλιά ο επισκέπτης συναντά έναν ακόμη ήσυχο όρμο που χρησιμεύει σαν λιμανάκι για τους επισκέπτες της Πρώτης και ειδικότερα των επισκεπτών της Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γοργοπηγής το οποίο διακρίνεται από την πλαγιά του λόφου.
Βόρεια της αμμουδιάς Βουρλιά, βρίσκεται το ανδρώο μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου της Γοργοπηγής. Το όνομα του το πήρε από την ομώνυμη εικόνα του 1832 που βρέθηκε στα βράχια του νησιού το 1984 στο σημείο που σήμερα υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι που η παράδοση θέλει να έχει οικοδομηθεί πάνω στον Ναό της Ευπλοίας Αρτέμιδος.
Η δίκλιτη εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Στεφάνου και στην απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το μοναστήρι εορτάζει στις 23 Αυγούστου και στις 24 Σεπτεμβρίου με πλήθος επισκεπτών να έρχονται για να τιμήσουν την ημέρα που βρέθηκε η εικόνα. Τις ημέρες αυτές οι πιστοί μπορούν να επισκεφτούν τη νήσο Πρώτη με καΐκια που δρομολογούνται από την Μαραθόπολη και συνήθως στη μεταφορά αυτή συμμετέχουν και τα πλοιάρια που τον υπόλοιπο καιρό εξυπηρετούν τη μεταφορά επισκεπτών από το λιμάνι στης Πύλου στην νήσο Σφακτηρία.
Η Μονή τις ημέρες του εορτασμού προσφέρει στους επισκέπτες γεύμα με ψάρια της περιοχής. Διαθέτει μικρό ξενώνα, φιλοξενεί προσκυνητές, αλλά και όσους αποκλειστούν στο Νησί από την κακοκαιρία.
Η δίκλιτη εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Στεφάνου και στην απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το μοναστήρι εορτάζει στις 23 Αυγούστου και στις 24 Σεπτεμβρίου με πλήθος επισκεπτών να έρχονται για να τιμήσουν την ημέρα που βρέθηκε η εικόνα. Τις ημέρες αυτές οι πιστοί μπορούν να επισκεφτούν τη νήσο Πρώτη με καΐκια που δρομολογούνται από την Μαραθόπολη και συνήθως στη μεταφορά αυτή συμμετέχουν και τα πλοιάρια που τον υπόλοιπο καιρό εξυπηρετούν τη μεταφορά επισκεπτών από το λιμάνι στης Πύλου στην νήσο Σφακτηρία.
Στο νησάκι μπορεί επίσης κανείς να δει μισογκρεμισμένα σήμερα ασκητάρια, γεγονός που μαρτυρά ότι ο τόπος αυτός λειτούργησε ως χώρος περισυλλογής και απομόνωσης για ανθρώπους που ήθελαν να βρεθούν μόνοι μακριά από την κοσμική ζωή. Οι ακτές της νήσου Πρώτης είναι απότομες και βραχώδεις, χωρίς όμως να λείπουν μερικοί υπήνεμοι όρμοι που προσφέρουν ασφαλές αγκυροβόλιο, οι οποίοι και στο παρελθόν είχαν χρησιμοποιηθεί σαν πρόχειρα αγκυροβόλια. Πυκνή βλάστηση καλύπτει το έδαφός της κυρίως από σκίνους, κουτσουπιές, γκορτσιές και αγριελιές.
Στο πανέμορφο νησάκι που βρίσκεται πολύ κοντά στις ακτές αλλά πολύ μακριά από την τεχνολογία, τους θορύβους των πόλεων και τα καυσαέρια εκτός του μοναστηριού δεν υπάρχουν σπίτια η ξενοδοχεία. Υπάρχει μόνο η φύση και είναι ένας παράδεισος ηρεμίας και περιπέτειας, μια φυσική δεξαμενή ιωδίου και οξυγόνου.
