Μεσσηνιακοί Πόλεμοι, ήταν οι πόλεμοι μεταξύ των Μεσσήνιων και των Σπαρτιατών. Ξεκίνησαν :
Ο Πρώτος : το -743 και τελείωσε το -724.
Ο Δεύτερος : το -685 και έληξε το -668.
Ο Τρίτος : το -464 και τελείωσε το -454.
Ο Πρώτος : το -743 και τελείωσε το -724.
Ο Δεύτερος : το -685 και έληξε το -668.
Ο Τρίτος : το -464 και τελείωσε το -454.
Ο Πρώτος Μεσσηνιακός Πόλεμος:
Ήταν ο πρώτος πόλεμος μεταξύ των Μεσσήνιων και των Σπαρτιατών. Ξεκίνησε το -743 και τελείωσε το -724.
Αίτια:
Υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν στο ξεκίνημα του πολέμου. Η μία προέρχεται από τους Μεσσήνιους και η άλλη από τους Σπαρτιάτες. Και των δύο εκδοχών όμως τα αίτια, μάλλον ήταν απλά αφορμές, καθώς ο Μεσσηνιακός και ο Σπαρτιατικός στρατός προετοιμάζονταν χρόνια πριν την εκδήλωση του πολέμου.
Σπαρτιατική εκδοχή
Στα σύνορα της Μεσσηνίας και της Λακωνίας, υπήρχε ένας ναός της θεάς Αρτέμιδας, όπου κάθε χρόνο γίνονταν ετήσιες γιορτές στις οποίες συμμετείχαν Μεσσήνιοι και Σπαρτιάτες. Οι Σπαρτιάτες υποστήριξαν, πως το -768 κατά τη διάρκεια της γιορτής, κάποιοι Μεσσήνιοι άρχοντες απήγαγαν μερικές νεαρές Σπαρτιάτισες και σκότωσαν τον βασιλιά της Σπάρτης Τήλευκο.
Μεσσηνιακή εκδοχή Η εκδοχή των Μεσσήνιων διαδραματίζεται στην ίδια γιορτή. Οι Μεσσήνιοι υποστήριξαν, πως οι Σπαρτιάτες είχαν από καιρό επεκτατικά σχέδια προς τη Μεσσηνία, και κατά τη γιορτή της Αρτέμιδας σχεδίασαν να σκοτώσουν τους Μεσσήνιους άρχοντες και βασιλιάδες, στέλνοντας μερικούς νεαρούς Σπαρτιάτες οι οποίοι ήταν ντυμένοι με γυναικεία ρούχα και στολίδια, στο στρατόπεδο των Μεσσηνίων. Κάποιος όμως από τους Μεσσήνιους αντιλήφθηκε την παγίδα, και το αποτέλεσμα ήταν, οι νεαροί άνδρες μαζί με τον Τήλευκο να σκοτωθούν στην συμπλοκή.
Ο Παυσανίας υποστήριξε πως η εκδοχή των Μεσσήνιων ήταν ποιο βάσιμη. Σταδιακά δημιουργήθηκε μίσος μεταξύ των δυο λαών.
Υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν στο ξεκίνημα του πολέμου. Η μία προέρχεται από τους Μεσσήνιους και η άλλη από τους Σπαρτιάτες. Και των δύο εκδοχών όμως τα αίτια, μάλλον ήταν απλά αφορμές, καθώς ο Μεσσηνιακός και ο Σπαρτιατικός στρατός προετοιμάζονταν χρόνια πριν την εκδήλωση του πολέμου.
Σπαρτιατική εκδοχή
Στα σύνορα της Μεσσηνίας και της Λακωνίας, υπήρχε ένας ναός της θεάς Αρτέμιδας, όπου κάθε χρόνο γίνονταν ετήσιες γιορτές στις οποίες συμμετείχαν Μεσσήνιοι και Σπαρτιάτες. Οι Σπαρτιάτες υποστήριξαν, πως το -768 κατά τη διάρκεια της γιορτής, κάποιοι Μεσσήνιοι άρχοντες απήγαγαν μερικές νεαρές Σπαρτιάτισες και σκότωσαν τον βασιλιά της Σπάρτης Τήλευκο.
Μεσσηνιακή εκδοχή Η εκδοχή των Μεσσήνιων διαδραματίζεται στην ίδια γιορτή. Οι Μεσσήνιοι υποστήριξαν, πως οι Σπαρτιάτες είχαν από καιρό επεκτατικά σχέδια προς τη Μεσσηνία, και κατά τη γιορτή της Αρτέμιδας σχεδίασαν να σκοτώσουν τους Μεσσήνιους άρχοντες και βασιλιάδες, στέλνοντας μερικούς νεαρούς Σπαρτιάτες οι οποίοι ήταν ντυμένοι με γυναικεία ρούχα και στολίδια, στο στρατόπεδο των Μεσσηνίων. Κάποιος όμως από τους Μεσσήνιους αντιλήφθηκε την παγίδα, και το αποτέλεσμα ήταν, οι νεαροί άνδρες μαζί με τον Τήλευκο να σκοτωθούν στην συμπλοκή.
Ο Παυσανίας υποστήριξε πως η εκδοχή των Μεσσήνιων ήταν ποιο βάσιμη. Σταδιακά δημιουργήθηκε μίσος μεταξύ των δυο λαών.
Ο πόλεμος :
Το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσει πόλεμος μετά από 25 χρόνια, το -743 μετά την αιφνιδιαστική νυχτερινή επίθεση των Σπαρτιατών στην Άμφεια. Οι Μεσσήνιοι οχυρώθηκαν και ενίσχυσαν στην Ιθώμη, και ζήτησαν χρησμό από τους Δελφούς. Ο χρησμός έλεγε πως έπρεπε να θυσιαστεί μια παρθένα κοπέλα για να μείνουν ασφαλείς, με αποτέλεσμα ο Αριστόδημος να θυσιάσει την κόρη του.
Οι Σπαρτιάτες, μαθαίνοντας για την θυσία αυτή, φοβούμενοι, έμειναν για αρκετά χρόνια μακριά από την Ιθώμη. Τελικά όμως επιτέθηκαν και σκότωσαν τον ηγέτη της Μεσσηνίας. Ο Αριστόδημος έγινε νέος βασιλίας της Μεσσηνίας, και οδήγησε τον στρατό του σε μια επίθεση ενάντια στους Σπαρτιάτες, κάνοντας τους να υποχωρήσουν πίσω στην Λακωνία. Οι Σπαρτιάτες κατέληξαν πως έπρεπε να ζητήσουν και αυτοί χρησμό από τους Δελφούς. Το αποτέλεσμα ήταν να πέσει η Ιθώμη και οι Μεσσήνιοι, είτε να καταφύγουν σε άλλες περιοχές, είτε να υποδουλωθούν.
Περίπου 40 χρόνια αργότερα, μια εξέγερση των Μεσσήνιων, οδήγησε στο Δεύτερο Μεσσηνιακό Πόλεμο.
Ο Δεύτερος Μεσσηνιακός Πόλεμος:
Το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσει πόλεμος μετά από 25 χρόνια, το -743 μετά την αιφνιδιαστική νυχτερινή επίθεση των Σπαρτιατών στην Άμφεια. Οι Μεσσήνιοι οχυρώθηκαν και ενίσχυσαν στην Ιθώμη, και ζήτησαν χρησμό από τους Δελφούς. Ο χρησμός έλεγε πως έπρεπε να θυσιαστεί μια παρθένα κοπέλα για να μείνουν ασφαλείς, με αποτέλεσμα ο Αριστόδημος να θυσιάσει την κόρη του.
Οι Σπαρτιάτες, μαθαίνοντας για την θυσία αυτή, φοβούμενοι, έμειναν για αρκετά χρόνια μακριά από την Ιθώμη. Τελικά όμως επιτέθηκαν και σκότωσαν τον ηγέτη της Μεσσηνίας. Ο Αριστόδημος έγινε νέος βασιλίας της Μεσσηνίας, και οδήγησε τον στρατό του σε μια επίθεση ενάντια στους Σπαρτιάτες, κάνοντας τους να υποχωρήσουν πίσω στην Λακωνία. Οι Σπαρτιάτες κατέληξαν πως έπρεπε να ζητήσουν και αυτοί χρησμό από τους Δελφούς. Το αποτέλεσμα ήταν να πέσει η Ιθώμη και οι Μεσσήνιοι, είτε να καταφύγουν σε άλλες περιοχές, είτε να υποδουλωθούν.
Περίπου 40 χρόνια αργότερα, μια εξέγερση των Μεσσήνιων, οδήγησε στο Δεύτερο Μεσσηνιακό Πόλεμο.
Ο Δεύτερος Μεσσηνιακός Πόλεμος:
Ήταν ο δεύτερος πόλεμος μεταξύ των Μεσσήνιων και των Σπαρτιατών. Οι πληροφορίες που έχουμε σήμερα για το γεγονός αυτό είναι ελάχιστες. Οι περισσότερες προέρχονται από τον περιηγητή Παυσανία, ένα μέρος των περιγραφών του όμως δεν θεωρούνται ακριβείς. Επίσης πηγή πληροφόρησης αποτελεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αλλά και ποιήματα του ποιητή Τυρταίου, του ποιητή που εμψύχωσε τους Σπαρτιάτες στην διάρκεια αυτού του πολέμου.
Λόγω έλλειψης σημαντικών και αξιόπιστων πηγών το χρονικό διάστημα του πολέμου δεν είναι σήμερα γνωστό με ακρίβεια. Εκτιμάται ότι ο πόλεμος ξέσπασε το -685 και έληξε το -668.
Λόγω έλλειψης σημαντικών και αξιόπιστων πηγών το χρονικό διάστημα του πολέμου δεν είναι σήμερα γνωστό με ακρίβεια. Εκτιμάται ότι ο πόλεμος ξέσπασε το -685 και έληξε το -668.
Άλλοι θεωρούν πως ο πόλεμος ήταν μεταγενέστερος. Πιθανή ημερομηνία για την έναρξη του πολέμου είναι το -669 λίγο μετά την ήττα των Σπαρτιατών από τους Αργείους στην μάχη των Υσιών. Τότε οι Μεσσήνιοι εκμεταλλευόμενοι την εξασθένηση της Σπάρτης εξεγέρθηκαν εναντίον της. Με τους Μεσσήνιους συμμάχησαν οι Αργείοι, οι Αρκάδες, οι Σικυώνιοι, οι Ηλείοι και οι Πίσατες ενώ με την Σπάρτη συμμάχησαν οι Κορίνθιοι οι οποίοι ήταν εχθροί των Αργείων και οι Λεπρεάτες που ήταν εχθροί των Ηλείων. Επίσης τους Σπαρτιάτες βοήθησε και η Σάμος.
Τα πρώτα χρόνια του πολέμου οι αντίπαλοι ήταν ισοδύναμοι. Οι Σπαρτιάτες όμως σταδιακά επικράτησαν και οι Μεσσήνιοι περιορίστηκαν στην πόλη Είρα στα βόρεια της Μεσσηνίας που μετατράπηκε σε οχυρό τους. Αρχηγός των Μεσσήνιων εκείνη την περίοδο ήταν ο Αριστομένης. Υπάρχει η άποψη πως ο Αριστομένης δεν συμμετείχε στον δεύτερο Μεσσηνιακό πόλεμο αλλά ήταν αρχηγός των Μεσσήνιων σε μία μεταγενέστερη μικρότερης κλίμακας εξέγερση. Οι Μεσσήνιοι απέκρουαν επί δέκα έτη τις επιθέσεις των Σπαρτιατών αλλά τελικά υπέκυψαν. Πολλοί Μεσσήνιοι μετά την ήττα τους κατέφυγαν στην Σικελία και εγκαταστάθηκαν στην Ζάγκλη που μετονομάστηκε σε Μεσσήνη, ενώ κάποιοι εγκαταστάθηκαν στην Ναύπακτο.
Τα πρώτα χρόνια του πολέμου οι αντίπαλοι ήταν ισοδύναμοι. Οι Σπαρτιάτες όμως σταδιακά επικράτησαν και οι Μεσσήνιοι περιορίστηκαν στην πόλη Είρα στα βόρεια της Μεσσηνίας που μετατράπηκε σε οχυρό τους. Αρχηγός των Μεσσήνιων εκείνη την περίοδο ήταν ο Αριστομένης. Υπάρχει η άποψη πως ο Αριστομένης δεν συμμετείχε στον δεύτερο Μεσσηνιακό πόλεμο αλλά ήταν αρχηγός των Μεσσήνιων σε μία μεταγενέστερη μικρότερης κλίμακας εξέγερση. Οι Μεσσήνιοι απέκρουαν επί δέκα έτη τις επιθέσεις των Σπαρτιατών αλλά τελικά υπέκυψαν. Πολλοί Μεσσήνιοι μετά την ήττα τους κατέφυγαν στην Σικελία και εγκαταστάθηκαν στην Ζάγκλη που μετονομάστηκε σε Μεσσήνη, ενώ κάποιοι εγκαταστάθηκαν στην Ναύπακτο.
ΜΕΣΣΗΝΙΑKOΣ ΠΟΛΕΜΟΣ: μια σπάνια γκραβούρα έκδοσης του G. Delisle, Amsterdam 1733. Απεικονίζει την παράταξη των στρατών των Μεσσήνιων και των Σπαρτιατών στο όρος Ιθώμη
Ο Τρίτος Μεσσηνιακός Πόλεμος:
Και ο τρίτος μεσσηνιακός πόλεμος άρχισε από μια επανάσταση των ειλώτων το -464, που έγινε με την ευκαιρία ενός πολύ δυνατού σεισμού που κατάστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά τη Σπάρτη. Αυτό έδωσε ώθηση στους Μεσσήνιους να ξεσηκωθούν ενάντια πάλι στους Σπαρτιάτες. Μα οι Σπαρτιάτες είχαν δύναμη και βγήκαν μετά από δεκαετή πόλεμο (το -454) νικητές για μια φορά ακόμη.
Μάλιστα αυτήν τη φορά τους Σπαρτιάτες βοήθησαν και οι Αθηναίοι στέλνοντας τον Κίμωνα με 4.000 άνδρες. Λέγεται όμως ότι οι Σπαρτιάτες δε δέχτηκαν και πολύ φιλόξενα τους Αθηναίους κι ίσως αυτό στάθηκε αιτία της επιδείνωσης των σχέσεων ανάμεσα στις δύο πόλεις.
Στον τελευταίο αυτό πόλεμο οι Μεσσήνιοι εξαντλημένοι παράδωσαν στους Σπαρτιάτες το φρούριο στο οποίο είχαν οχυρωθεί. Μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους εγκατέλειψαν τη Πελοπόννησο κι εγκαταστάθηκαν στη Ναύπακτο, όπου έζησαν μέχρι το -368, όταν οι Θηβαίοι νίκησαν στα Λεύκτρα τους Σπαρτιάτες.
