Κάμπος Αβίας είναι ένα από τα γραφικά κεφαλοχώρια της Μεσσηνιακής Μάνης, σε υψόμετρο 350 - 421 μ., και απέχει από την Καλαμάτα 22 χιλιόμετρα.
Η αρχαία Γερηνία τοποθετείτε στον λόφο, κοντά στο χωριό Κάμπο, όπου είναι τό κάστρο της Ζαρνάτας. Σώζονται λείψανα των τειχών της αρχαίας πόλης.
Ο Παυσανίας την ταυτίζει με την Ενόπη, που ο Όμηρος την αναφέρει σαν ένα από τα εφτά "ευ ναιόμενα πτολίεθρα" του Αγαμέμνωνος, και διευκρινίζει ότι στις ημέρες του λεγόταν Γερηνία, ενώ μας πληροφορεί ότι - και σ´ αυτό συμφωνεί κι ο γεωγράφος Πτολεμαίος - ήταν πόλη μεσόγειος και μετείχε του Κοινού των Ελευθερολακώνων.
Η ονομασία Γερηνία (και Γέρηνα), σύμφωνα με τις παραδόσεις που διέσωσε ο Παυσανίας, έχει να κάνει με τον θρυλικό Βασιλιά της Πύλου Νέστορα, που λεγόταν και "Γερήνιος", γιατί εδώ, όταν ο Ηρακλής κατέλαβε την Πύλο, κατέφυγε και παρέμεινε για αρκετό καιρό.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Νέστωρ μετέφερε τα οστά του Μαχάονος, γιου του Ασκληπιού, που σκοτώθηκε στον πόλεμο της Τροίας και τα ενταφίασε στη Γερήνια.
Κοντά στο κάστρο έχει βρεθεί Μυκηναϊκός θολωτός - βασιλικός τάφος ο οποίος ταυτίστηκε με τον τάφο του Μαχάονος, και διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Σύμφωνα με τον Παυσανία στην ίδια περιοχή υπήρχε Ιερό- Ασληπείο του Μαχάονος, όπου είχε στηθεί και όρθιο χάλκινο άγαλμα του "Μαχάονος εστεφανωμένου", και γίνονταν "ιάματα νόσων".
Είχε επισημανθεί από τον Γυμνασιάρχη Νικ. Γιαννουκόπουλο, τον Σ. Κουγέα και τον αρχαιολόγο Σπ. Μαρινάτο κι άλλος τάφος ή το αρχαίο "Τρικκαίον Ασκληπιείον" της Γερηνίας.
Η αρχαία Γερηνία τοποθετείτε στον λόφο, κοντά στο χωριό Κάμπο, όπου είναι τό κάστρο της Ζαρνάτας. Σώζονται λείψανα των τειχών της αρχαίας πόλης.
Ο Παυσανίας την ταυτίζει με την Ενόπη, που ο Όμηρος την αναφέρει σαν ένα από τα εφτά "ευ ναιόμενα πτολίεθρα" του Αγαμέμνωνος, και διευκρινίζει ότι στις ημέρες του λεγόταν Γερηνία, ενώ μας πληροφορεί ότι - και σ´ αυτό συμφωνεί κι ο γεωγράφος Πτολεμαίος - ήταν πόλη μεσόγειος και μετείχε του Κοινού των Ελευθερολακώνων.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Νέστωρ μετέφερε τα οστά του Μαχάονος, γιου του Ασκληπιού, που σκοτώθηκε στον πόλεμο της Τροίας και τα ενταφίασε στη Γερήνια.
Κοντά στο κάστρο έχει βρεθεί Μυκηναϊκός θολωτός - βασιλικός τάφος ο οποίος ταυτίστηκε με τον τάφο του Μαχάονος, και διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Σύμφωνα με τον Παυσανία στην ίδια περιοχή υπήρχε Ιερό- Ασληπείο του Μαχάονος, όπου είχε στηθεί και όρθιο χάλκινο άγαλμα του "Μαχάονος εστεφανωμένου", και γίνονταν "ιάματα νόσων".
Είχε επισημανθεί από τον Γυμνασιάρχη Νικ. Γιαννουκόπουλο, τον Σ. Κουγέα και τον αρχαιολόγο Σπ. Μαρινάτο κι άλλος τάφος ή το αρχαίο "Τρικκαίον Ασκληπιείον" της Γερηνίας.
Το πανάρχαιο τούτο πόλισμα, η Γερηνία, που διαδέχτηκε την Ενόπη, είχε τέτοια αίγλη ώστε έδωσε το όνομά του και σ´ όλη τη γύρω περιοχή. Με την ονομασία Γερηνία, οι αρχαίοι συγγραφείς και γεωγράφοι, δεν εννοούσαν μόνο την πόλη, αλλά και την ευρύτερη περιοχή.
Αρχαιολόγοι, όπως ο Valmin, ο Boblaye κ.α., τοποθετούν το όρος Καλάθι που μνημονεύει ο Παυσανίας, στο βουνό Αγιώργης των Δολών και το Ιερό σπήλαιο της Κλαίας στην ανατολική κλιτή του ίδιου βουνού. Όσο για το όνομα Κλαία, ο Κουγέας είχε τη γνώμη ότι αναφερόταν σε κάποια Νύμφη.
Όσο για τα ιερά του Διονύσου και της Αρτέμιδος στην πολίχνη Αλαγονία, που αναφέρει ο Παυσανίας ότι βρίσκονταν τριάντα στάδια πάνω από την Γερηνία, τοποθετούνται βορειοανατολικά του Κάμπου κοντά στα σωζόμενα λείψανα αρχαιας ακρόπολης στον λόφο του προφήτη Ηλία κοντά στο χωριό Κέντρο- Μπρίντα Γαϊτσών.
Περισσότερα για αυτή την πανέμορφη περιοχή της Μάνης μπορείτε να δείτε στον ιστότοπο: Γαϊτσες
Στη χαράδρα της "Κοσκάρακας", όπου και τα όρια των Κοινοτήτων Κάμπου και Σωτηριανίκων, σώζονται βυζαντινά τείχη της άλλοτε ισχυρής πόλεως "Μαρβινίτσας". Επίσης πάνω από την "Κοσκάρακα", στο μεταίχμιο Κάμπου-Σωτηριανίκων και κάτω από τον "Κόκκινο γκρεμό", υπάρχουν το "Καταφύγι του Πόντου" και το "Καταφύγι της Πρίφτσαινας".
Ο τάφος του Μαχάονα:
Βρίσκεται δίπλα στον πύργο Κουμουνδούρου. Ο Νέστορας μετέφερε τα οστά του Μαχάονα και τα ενταφίασε στη θέση "Ρόγιο"’ ή "Ρόδο"’, όπου υπήρχε και Ιερό. Στη θέση αυτή στήθηκε χάλκινο άγαλμα του Μαχάονα με στεφάνι, ενώ έχει εντοπισθεί Μυκηναϊκός θολωτός τάφος του -1300, που ταυτίζετε με τον τάφο του Μαχάονα, και ερείπια αρχαίου ναού.
.jpg)
Περί του τάφου ο γιατρός Παναγιώτης Παυλάκης αναφέρει:
"Ο τάφος ανευρέθηκε σε περιοχή του Κάµπου, η οποία νοµίζεται υπό των αρχαιολόγων ως η νεκρόπολις της αρχαίας Γερηνείας, δίπλα στην πατρική οικία του Αλεξάνδρου Κουµουνδούρου, του πολλάκις χρηµατίσαντος πρωθυπουργού της νεωτέρας Ελλάδος, ο οποίος κατήγετο επίσης εκ του Κάµπου.
Είναι θολωτός τάφος Μυκηναϊκής εποχής, πολύ καλής κατασκευής, απ’τους καλλίτερα κτισµένους τάφους εκτός Αργολίδος. Ο τάφος ευρέθη τυχαίως, όταν ένας χωρικός έσκαβε το κτήµα του και συνάντησε διάδροµον, τον οποίον ακολουθώντας έφθασε µέχρι της εισόδου του τάφου.
.jpg)
Ο Μαχάων:
Είναι πολύ γνωστή η φράση από την Ιλιάδα του Οµήρου, η οποία χρησιµοποιείται προς έπαινο των ιατρών:
... ιητρός γαρ ανήρ πολλών αντάξιος άλλων...
Η φράση αυτή ελέχθη από τον Ιδοµενέα, του βασιλιά της Κρήτης, για τον Μαχάονα, τον γυιό του Ασκληπιού, ο οποίος πληγώθηκε σε µια µάχη έξω από τα τείχη της Τροίας.
Καθώς ο Μαχάων αρίστευε πολεµών, πληγώθηκε στον δεξιό ώµο από ένα βέλος του Πάρη. Ο Όµηρος λέει:
 |
| Τα μεσαιωνικά τείχη της Ζαρνάτας χτισμένα πάνω σε αυτά της αρχαίας Γερηνίας των Κλασσικών- Ελληνιστικών χρόνων |
Αρχαιολόγοι, όπως ο Valmin, ο Boblaye κ.α., τοποθετούν το όρος Καλάθι που μνημονεύει ο Παυσανίας, στο βουνό Αγιώργης των Δολών και το Ιερό σπήλαιο της Κλαίας στην ανατολική κλιτή του ίδιου βουνού. Όσο για το όνομα Κλαία, ο Κουγέας είχε τη γνώμη ότι αναφερόταν σε κάποια Νύμφη.
Όσο για τα ιερά του Διονύσου και της Αρτέμιδος στην πολίχνη Αλαγονία, που αναφέρει ο Παυσανίας ότι βρίσκονταν τριάντα στάδια πάνω από την Γερηνία, τοποθετούνται βορειοανατολικά του Κάμπου κοντά στα σωζόμενα λείψανα αρχαιας ακρόπολης στον λόφο του προφήτη Ηλία κοντά στο χωριό Κέντρο- Μπρίντα Γαϊτσών.
Περισσότερα για αυτή την πανέμορφη περιοχή της Μάνης μπορείτε να δείτε στον ιστότοπο: Γαϊτσες
 |
| Η περιοχή των Γειτσών ανατολικά του Κάμπου |
Στη χαράδρα της "Κοσκάρακας", όπου και τα όρια των Κοινοτήτων Κάμπου και Σωτηριανίκων, σώζονται βυζαντινά τείχη της άλλοτε ισχυρής πόλεως "Μαρβινίτσας". Επίσης πάνω από την "Κοσκάρακα", στο μεταίχμιο Κάμπου-Σωτηριανίκων και κάτω από τον "Κόκκινο γκρεμό", υπάρχουν το "Καταφύγι του Πόντου" και το "Καταφύγι της Πρίφτσαινας".
Ο τάφος του Μαχάονα:
Βρίσκεται δίπλα στον πύργο Κουμουνδούρου. Ο Νέστορας μετέφερε τα οστά του Μαχάονα και τα ενταφίασε στη θέση "Ρόγιο"’ ή "Ρόδο"’, όπου υπήρχε και Ιερό. Στη θέση αυτή στήθηκε χάλκινο άγαλμα του Μαχάονα με στεφάνι, ενώ έχει εντοπισθεί Μυκηναϊκός θολωτός τάφος του -1300, που ταυτίζετε με τον τάφο του Μαχάονα, και ερείπια αρχαίου ναού.
.jpg)
"Ο τάφος ανευρέθηκε σε περιοχή του Κάµπου, η οποία νοµίζεται υπό των αρχαιολόγων ως η νεκρόπολις της αρχαίας Γερηνείας, δίπλα στην πατρική οικία του Αλεξάνδρου Κουµουνδούρου, του πολλάκις χρηµατίσαντος πρωθυπουργού της νεωτέρας Ελλάδος, ο οποίος κατήγετο επίσης εκ του Κάµπου.
Είναι θολωτός τάφος Μυκηναϊκής εποχής, πολύ καλής κατασκευής, απ’τους καλλίτερα κτισµένους τάφους εκτός Αργολίδος. Ο τάφος ευρέθη τυχαίως, όταν ένας χωρικός έσκαβε το κτήµα του και συνάντησε διάδροµον, τον οποίον ακολουθώντας έφθασε µέχρι της εισόδου του τάφου.
.jpg)
Η καταγεγραµµένη εκδοχή εις τα βιβλία είναι, ότι επέµφθη εκ της αρχαιολογικής υπηρεσίας ο αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας το αυτό έτος, κατόπιν του θορύβου που είχε δηµιουργηθεί.
Ο Χρ. Τσούντας, τον Ιούλιο του 1891, διενήργησε τις ανασκαφές, κατά τις οποίες διεπιστώθη, ότι ο τάφος ήταν συλληµένος και ότι η οροφή του είχε καταρρεύσει.
Ευρέθησαν κατά την ανασκαφή λίγα κτερίσµατα, µικρά τινα εκ χρυσού κοσµήµατα, αχάται τινές λίθοι, δύο µολύβδινα αγαλµάτια, το έν ανδρός (0,12µ) και το έτερον γυναικός (0,08µ), χρήσιµα δια την µελέτη της ενδυµασίας της εποχής εκείνης. Άπαντα δε ταύτα είναι κατατεθειµένα εις το Εθνικόν Μουσείον Αθηνών.
Αξίζει να αναφέρουμε το προσωπικό σχόλιο του ερευνητού Γιαννουκόπουλου για την αµάθεια και την άγνοια της αξίας του µνηµείου υπό των χωρικών του πρώτου µισού του εικοστού αιώνος: "∆υστυχώς όµως ο επισκέπτης της σήµερον δεν δύναται να µην συγκινηθεί δια την αθλίαν κατάστασιν εις την οποίαν ευρίσκεται, εκ της αδιαφορίας των κατοίκων και εκ του βανδαλισµού µερικών, οίτινες τους πελεκηµένους αυτού λίθους θεωρούν ως πρόχειρον υλικόν δια την κατασκευήν διαφόρων οικοδοµηµάτων των".
Ο Μαχάων:
Είναι πολύ γνωστή η φράση από την Ιλιάδα του Οµήρου, η οποία χρησιµοποιείται προς έπαινο των ιατρών:
... ιητρός γαρ ανήρ πολλών αντάξιος άλλων...
Η φράση αυτή ελέχθη από τον Ιδοµενέα, του βασιλιά της Κρήτης, για τον Μαχάονα, τον γυιό του Ασκληπιού, ο οποίος πληγώθηκε σε µια µάχη έξω από τα τείχη της Τροίας.
Καθώς ο Μαχάων αρίστευε πολεµών, πληγώθηκε στον δεξιό ώµο από ένα βέλος του Πάρη. Ο Όµηρος λέει:
...Ο Αλέξανδρος ο άνδρας της Ελένη µε την ωραία κόµη, έπαυσε τον Μαχάονα τον αρχηγό στρατού καθώς αρίστευε αφού του έρριξε βέλος µε τρεις γλωσσίδες στον δεξιόν ώµο...
O Ιδοµενεύς, ο οποίος αντιλαµβάνεται πρώτος το γεγονός, καλεί τον Νέστορα, τον βασιλέα της Πύλου, να φροντίσει τον Μαχάονα και να τον µεταφέρει για τις πρώτες βοήθειες αλλά και για ασφάλεια, στο στρατόπεδο των Αχαιών. Και εδώ είναι που λέγει την ανωτέρω φράση, ότι δηλ . ένας γιατρός κάνει για πολλούς άλλους. Και αυτό επειδή ο Μαχάων εκτός από γιατρός ήταν και γενναίος πολεµιστής (το όνοµά του προέρχεται από την µάχη), οπότε βοηθούσε τους Αχαιούς κατά διπλόν τρόπον.
…Ο Ιδοµενεύς φώναξε τον θεϊκόν Νέστορα’ Ω Νέστορ γυιέ του Νηλέως µεγάλη δόξα των Αχαιών Ανέβα στο άρµα σου και βάλε µέσα τον Μαχάονα Και γρήγορα στα πλοία οδήγησε τους ίππους ∆ιότι ο Ιατρός είναι πολλών άλλων αντάξιος Επειδή βγάζει βέλη και µαλακά φάρµακα βάζει...
Οι συµπολεµισταί του τον αγαπούσαν πολύ, όπως λέγουν οι αρχαίοι σχολιασταί του Οµήρου, επειδή ο Μαχάων τους βοηθούσε στην µάχη, τόσο πολεµώντας τους εχθρούς όσο και περιθάλποντας τους τραυµατίας: (πολύ αγαπούσαν τον Μαχάονα οι Αχαιοί (ηγαπείτο όχι µόνον επειδή τους εχθρούς σκότωνε αλλά και επειδή φρόντιζε ιατρικώς τους υπό τους εχθρούς βλαπτοµένους)
Η καταγωγή του:
Ο Μαχάων ήταν ένας από τους δύο γιούς του Ασκληπιού– ο άλλος ήταν ο Ποδαλείριος, ο οποίος πολέµησε και αυτός στην Τροία. Και οι δύο βασίλευαν στην Θεσσαλία, όπως µας πληροφορεί ο Όµηρος:
...Οι δε είχαν την Τρίκκη και την Ιθώµη την κτισένη σε υψηλό λόφο, και την Οιχαλίαν πόλη του Ευρύτου του γυιού του Οιχαλιέως, των οποίων ηγούντο οι δύο παίδες του Ασκληπιού γιατροί εξαίσιοι ο Ποδαλείριος και ο Μαχάων Αυτούς τριάντα ωραία πλοία ακολουθούσαν...
…Ο Ιδοµενεύς φώναξε τον θεϊκόν Νέστορα’ Ω Νέστορ γυιέ του Νηλέως µεγάλη δόξα των Αχαιών Ανέβα στο άρµα σου και βάλε µέσα τον Μαχάονα Και γρήγορα στα πλοία οδήγησε τους ίππους ∆ιότι ο Ιατρός είναι πολλών άλλων αντάξιος Επειδή βγάζει βέλη και µαλακά φάρµακα βάζει...
Οι συµπολεµισταί του τον αγαπούσαν πολύ, όπως λέγουν οι αρχαίοι σχολιασταί του Οµήρου, επειδή ο Μαχάων τους βοηθούσε στην µάχη, τόσο πολεµώντας τους εχθρούς όσο και περιθάλποντας τους τραυµατίας: (πολύ αγαπούσαν τον Μαχάονα οι Αχαιοί (ηγαπείτο όχι µόνον επειδή τους εχθρούς σκότωνε αλλά και επειδή φρόντιζε ιατρικώς τους υπό τους εχθρούς βλαπτοµένους)
Η καταγωγή του:
 |
| Ο Μαχάων φροντίζει τον τραυματία Μενέλαο. |
...Οι δε είχαν την Τρίκκη και την Ιθώµη την κτισένη σε υψηλό λόφο, και την Οιχαλίαν πόλη του Ευρύτου του γυιού του Οιχαλιέως, των οποίων ηγούντο οι δύο παίδες του Ασκληπιού γιατροί εξαίσιοι ο Ποδαλείριος και ο Μαχάων Αυτούς τριάντα ωραία πλοία ακολουθούσαν...
Ο Μαχάον ήταν χειρουργός ενώ ο αδελφός του παθολόγος. ∆ηλαδή ο Μαχάων έβγαζε βέλη από τα τραύµατα και έβαζε ήπια βότανα επάνω στις πληγές για να τις επουλώσει.
Από τους πολλούς γυιούς του Μαχάονος άξιος αναφοράς είναι ο Νικόµαχος, επειδή από την γενιά του κατάγεται ο Αριστοτέλης, ο µεγάλος φιλόσοφος της Αρχαίας Ελλάδος.
Ο Μαχάων δεν πήγε στην Τροία µόνον δια να παράσχει ιατρική κάλυψη στο στράτευµα των Αχαιών αλλά και δια να πολεµήσει. Ότι ήτο πολύ γενναίος µαρτυρείτε στην Ιλιάδα.
Εθεράπευσε τον Μενέλαο:
Ο Μενέλαος έχει τραυµατισθεί και ο αδελφός του Αγαµέµνων στέλνει τον κήρυκα να καλέσει τον Μαχάονα προκειµένου να τον περιποιηθεί:
...σήκω γυιέ του Ασκληπιού, σε καλεί ο δυνατός Αγαµέµνων για να δεις τον Μενέλαον τον γενναίον αρχηγόν των Αχαιών τον οποίον κάποιος τον ετόξευσε...
Ο Μενέλαος έχει τραυµατισθεί και ο αδελφός του Αγαµέµνων στέλνει τον κήρυκα να καλέσει τον Μαχάονα προκειµένου να τον περιποιηθεί:
...σήκω γυιέ του Ασκληπιού, σε καλεί ο δυνατός Αγαµέµνων για να δεις τον Μενέλαον τον γενναίον αρχηγόν των Αχαιών τον οποίον κάποιος τον ετόξευσε...
Η ευγενική ψυχή του Μαχάονος µόλις ακούει την είδηση ταράσσεται και σπεύδει να προσφέρει τας υπηρεσίας του:
...Αποσπά το βέλος, αναρροφά (εκµυζήσας) και πτύει το αίµα εκ της πληγής και κατόπιν επιθέτει τα ήπια φάρµακά του προς κατάπαυσιν της αιµορραγίας και προς επούλωσιν του τραύµατος. Τα δε φάρµακά του προέρχονται από δώρο του Κενταύρου Χείρωνος προς τον πατέρα του Ασκληπιόν, ο οποίος ήτο µαθητής του Κενταύρου...
Ο Μαχάων εθεράπευσε τον Φιλοκτήτη:
Ο Φιλοκτήτης, επικεφαλής θεσσαλικών πόλεων, είχε εγκαταλειφθεί από τους Αχαιούς εις την Λήµνον, λόγω σήψεως του ποδιού του από δάγκωµα φιδιού. Αναγκάσθηκαν οι Αχαιοί να τον πάρουν στην Τροία µετά από πολλά χρόνια, καθώς µία προφητεία έλεγε ότι η Τροία δεν θα έπεφτε χωρίς αυτόν. Οπότε φέρνουν τον Φιλοκτήτη στην Τροία και ο Μαχάων τον θεραπεύει µε την βοήθεια του Απόλλωνος.
Ο Θάνατος του Μαχάονος:
Ο Φιλοκτήτης, επικεφαλής θεσσαλικών πόλεων, είχε εγκαταλειφθεί από τους Αχαιούς εις την Λήµνον, λόγω σήψεως του ποδιού του από δάγκωµα φιδιού. Αναγκάσθηκαν οι Αχαιοί να τον πάρουν στην Τροία µετά από πολλά χρόνια, καθώς µία προφητεία έλεγε ότι η Τροία δεν θα έπεφτε χωρίς αυτόν. Οπότε φέρνουν τον Φιλοκτήτη στην Τροία και ο Μαχάων τον θεραπεύει µε την βοήθεια του Απόλλωνος.
Ο Θάνατος του Μαχάονος:
Όλες οι πηγές αναφέρουν ότι ο Μαχάων εφονεύθη σε µάχη στην Τροία. Ο ίδιος ο Ιπποκράτης, απόγονος Ασκληπιάδων (αλλά από τον κλάδο του Ποδαλειρίου) αναφέροντας σε επιστολή του ότι οι πρόγονοί του δεν συνεισέφεραν µόνον µε την τέχνη τους στην πατρίδα αλλά και µε την ίδια τους την ζωή, όποτε χρειάσθηκε, λέγει για τον Μαχάονα ότι κατέθεσε την ψυχή του στην Τροία.
Ο Όµηρος δεν αναφέρει τίποτε δια τον θάνατον του Μαχάονος, επειδή η Ιλιάδα τελειώνει µε τον θάνατο του Έκτορος, ο οποίος συνέβη ενωρίτερα.
Η πιο γνωστή εκδοχή είναι ότι σκοτώθηκε από το χέρι του Ευρυπύλου, ενώ άλλοι λέγουν ότι ο Μαχάων ήτο εις εξ εκείνων, οι οποίοι εισήλθαν εις τον ∆ούρειον Ίππον και εφονεύθη όταν οι Αχαιοί είχαν ήδη εισχωρήσει µέσα στηνΤροία.
Είναι ενδιαφέρουσα η στιχοµυθία µεταξύ του νικητού Ευρυπύλου και του πνέοντος τα λοίσθια Μαχάονος:
Ο Ευρύπυλος γεµάτος έπαρσιν του λέγει ότι αν και ήτο ιατρός και εγνώριζε από φάρµακα ώστε να αποφεύγει τον θάνατο, τώρα δεν µπορεί να τον σώσει ούτε ο πατέρας του από τον Όλυµπο (Ασκληπιός), ακόµη και αν του προσφέρει νέκταρ και αµβροσία.
Ο Μαχάων αφήνοντας την τελευταία του πνοή προφητεύει ότι και ο Ευρύπυλος δεν θα φύγει ζωντανός από το πεδίον της Τροίας, πράγµα που θα επαληθευθεί αφού ο Ευρύπυλος θα φονευθεί από τον Νεοπτόλεµο, τον υιό του Αχιλλέως: Ο Ευρύπυλος, έχοντας τον τελευταίο λόγο καθώς ο Μαχάων είναι πια νεκρός, λέγει ότι δεν λογαριάζει τον θάνατο αφού ξέρει, ότι ο άνδρες δεν έχουν γεννηθεί για να ζουν αιωνίως. Κατόπιν οι Αχαιοί, µετά από σκληρό αγώνα, θα πάρουν τα σώµατα του Μαχάονος και Νιρέως και αφού τα καύσουν, θα θάψουν τα οστά τους σε κοινό τάφο..
