Τα Διάσελλα είναι χωριό του δήμου Σκιλλούντος της Ηλείας και απέχει 16 χλμ. ανατολικά των Κρεστένων. Το πρώτο όνομα του χωριού ήταν Μπρουμάζι από τον Τιμαριούχο της περιοχής κατά την Ενετική εποχή που ονομαζόταν Μάζης. Το σημερινό του όνομα Διάσελλα το πήρε με διάταγμα στις 4-11-1927 και αναφέρεται στον γεωγραφικό προσδιορισμό του χωριού και σημαίνει "στενό πέρασμα ανάμεσα σε δύο λόφους ή δυο βουνοκορφές". Η περιοχή των Διασέλλων αποτελεί μέρος της αρχαίας Τριφυλίας και σε αυτήν υπήρχε οικισμός της Μυκηναϊκής εποχής.
Η θέση "Κουτσοχέρα"[1]
Η θέση Κουτσοχέρα, επί της οποίας έχουν έλθει στο φως τη δεκαετία του 50 οικιστικά και ταφικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα[2] της Ύστερης εποχής του Χαλκού κείται σε χθαμηλό λόφο άνωθεν του Νέου Χωριού (Πλουτοχώρι) σε απόσταση περί το 1-1.5 χλμ. από τον ποταμό Αλφειό. Ο χώρος κατοίκησης κατέχει στρατηγική θέση με εξαιρετική εποπτεία της υποκείμενης εύφορης κοιλάδας (Νταβίλα) και προσφέρει ορατότητα σε μεγάλη ακτίνα, ενώ το μεγάλων διαστάσεων πλάτωμα κατοίκησης σχετικά επικλινές διαμορφώνεται εν μέσω παρακείμενων λόφων που περικλείουν το χώρο εγκατάστασης, καθιστώντας τον λόφο απρόσβητο από ΝΑ. Δυο παραπόταμοι του Αλφειού, οι Κόβιτσας και Λαγκαδιάς, αποτελούν υδάτινους πορούς, που διαρρέουν την κοιλάδα του Πλουτοχωρίου, πλησίον των μυκηναϊκών καταλοίπων.
Η βιβλιογραφία αναφέρει τη θέση[3] ως Κουτσοχέρα Διασέλλων, είναι όμως σαφές πως η μετεγκατάσταση του Πλουτοχωρίου νοτιότερα μετά από τις φυσικές καταστροφές[4] της δεκαετίας του '60, σχετίζει τη θέση περισσότερο με το Νέο Χωριό και λιγότερο με τα Διάσελλα. Η σημερινή μορφή του χώρου, έχει αλλοιωθεί αισθητά, σε συνάρτηση με τα δεδομένα των ανασκαφικών εργασιών του 1954 από τον Ν. Γιαλούρη. Πρόκειται για ιδιοκτησία εντός της οποίας έχει πραγματοποιηθεί συστηματική φύτευση ελαιόδεντρων, καθώς εάν κρίνουμε από το μεγεθών των ελαιών έλαβε χώρα τις τελευταίες τρεις έως τέσσερεις δεκαετίες.
H πρόσβαση[5] επί της κορυφής του λόφου, όπου εντοπίζονται τα οικιστικά κατάλοιπα γίνεται από ΝΑ, καθώς οι λοιπές πλευρές είναι εξαιρετικά απόκρημνες.
Βέβαια, η σημερινή μορφή του χώρου έχει διαφοροποιηθεί, κυρίως λόγω της ανθρώπινης επέμβασης με διάνοιξη αμαξιτών δρόμων, εξομάλυνση λοφίσκων για καλλιέργεια αλλά και λόγω φυσικής έκπλυσης πλαγιών. Η παρουσία τείχους περιμετρικά του λόφου, σημαντικού μεγέθους (πλάτους δύο μέτρων), δύναται να εξηγηθεί μόνο λόγω του χαμηλού υψομέτρου της εγκατάστασης. Είναι σαφές, πως από το σύνολο των εξεταζομένων οικιστικών καταλοίπων, η θέση Κουτσοχέρα -Διάσελλα, είναι η πιο ευκόλως προσβάσιμη, μη επαρκώς προστατευμένη και η επικινδυνότητα σημαντική. Η εγγύτητα του ποταμού Αλφειού - ο οποίος ακόμη και σήμερα ιδία τους χειμερινούς μήνες, είναι εξαιρετικά ορμητικός, πλωτός, μεταφέροντας μεγάλο όγκο ύδατος - αποτελούσε αρτηρία επικοινωνίας και μετακινήσεων κατά τους Ύστερους χρόνους της εποχής του Χαλκού.
Η κεραμική που ανευρέθηκε εντός του οικισμού, χρονολογεί τη θέση στις YEIIIB και YEIIIΓ υποπεριόδους.
Ο οικισμός
Σε χθαμαλό ελλειψοειδούς κάτοψης λόφο, τη δεκαετία του '50 (1954), πραγματοποιήθηκαν ανασκαφικές εργασίες υπό την εποπτεία του Γιαλούρη[6] επί του πλατώματος της κορυφής στο υψηλότερο βόρειο άκρο του εξάρματος (υψόμετρο 110μ.), στη θέση Κουτσοχέρα Διασέλλων.
Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία, όσο και βάσει του φωτογραφικού υλικού, συμπεραίνουμε πως επρόκειτο για τον πληρέστερα αποκαλυφθέντα και καλώς σωζόμενο οικιστικό ιστό της ΥΕΧ, ο οποίος δυστυχώς δεν υφίσταται πλέον.[7]
Αναφέρεται η οχύρωση του χώρου με περίβολο πάχους περί τα δύο μέτρα (εξαιρετικά ευρύς). Ως υλικά δομής χρησιμοποιήθηκαν αργοί λίθοι μέσου μεγέθους. Η συναρμογή της λιθοδομής έγινε με πηλό. Εντός του ορισμένου χώρου ανευρέθησαν μικρές οικίες, περιορισμένες αριθμητικά (δεν αναφέρονται δυστυχώς ποσοτικά στοιχεία).
Η θέση χρονολογείται κατά την YEIIIB-Γ περίοδο, βάσει των κεραμικών ευρημάτων που περισυνελέγησαν εντός του οικισμού και σε συνάφεια με τα κτερίσματα της συστάδας θαλαμωτών (Α-Γ) λαξευμένων επί της Ν ευκόλως προσβάσιμης πλαγιάς του λόφου.
Το νεκροταφείο[8]
Η θέση βρίσκεται πλησίον των ΔΔ Πλουτοχωρίου και Διασέλλων του Δ. Σκιλλούντος[9]. Η συστάδα των τάφων έχει χωροθετηθεί στους πρόποδες μικρού ασβεστολιθικού εύφορου και με πυκνή βλάστηση λόφου, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται κτηνοτροφική εγκατάσταση (στάνη), κτισμένη πιθανώς από αρχαίο υλικό. Άλλωστε αναφέρεται η ύπαρξη οικιστικών καταλοίπων στην κορυφή του λόφου (ύπερθεν των ταφικών μνημείων). Οι δρόμοι των τελευταίων έχουν καλυφθεί- μπαζωθεί, ενώ και οι θάλαμοι λόγω της πυκνής βλάστησης έχουν καταστεί δυσδιάκριτοι. Η περιοχή (κοιλάδα Σκιλλούντος) είναι καταπράσινη και εύφορη (ελαιόδενδρα, σταφίδα, κηπευτικά). Από την κορυφή του λόφου ξεκινά μικρό ρέμα- χείμαρρος δημιουργώντας μία κατάφυτη από πλατάνια ρεματιά.
Οι ανασκαφικές εργασίες έλαβαν χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1950, κάτω από αντίξοες συνθήκες (παντελής έλλειψη οδικού δικτύου το οποίο να συνδέει την Αρχαία Ολυμπία με την περιοχή, παρά την μικρή χιλιομετρική απόσταση). Απεκαλύφθησαν μόλις τρεις θαλαμωτοί τάφοι, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη ανεξερεύνητων μνημείων (μορφολογία εδάφους, οπές στο φυσικό πέτρωμα). Στο πλαίσιο της έρευνας των ταφικών μνημείων διενεργήθη αποσπασματικά ανασκαφή και στον υπερκείμενο οικισμό[10]. Το όλο εγχείρημα αποσκοπούσε στην απόκτηση τοπογραφικών γνώσεων για το σύνολο της περιοχής του αρχαίου Σκιλλούντος[11].
Ο χώρος ανεύρεσης των ταφικών μνημείων, επί του οποίου αυτοψία που έλαβε χώρα κατά το έτος 2010, κατέδειξε κάκιστη διατήρηση των τάφων και συγχρόνως πλήρη κατάχωση και καταστροφή των οικιστικών καταλοίπων στην κορυφή του λόφου.
Η εγκατάσταση και τα ταφικά μνημεία κείνται σε μικρή απόσταση από το σύγχρονο χωρίο του Πλουτοχωρίου, το οποίο κείται στην υποκείμενη κοιλάδα με διεύθυνση προς τα Α.
Ο χώρος ανεύρεσης των ταφικών μνημείων, επί του οποίου αυτοψία που έλαβε χώρα κατά το έτος 2010, κατέδειξε κάκιστη διατήρηση των τάφων και συγχρόνως πλήρη κατάχωση και καταστροφή των οικιστικών καταλοίπων στην κορυφή του λόφου.
Η εγκατάσταση και τα ταφικά μνημεία κείνται σε μικρή απόσταση από το σύγχρονο χωρίο του Πλουτοχωρίου, το οποίο κείται στην υποκείμενη κοιλάδα με διεύθυνση προς τα Α.
Θαλαμωτός τάφος Α[12]
Θάλαμος τραπεζιόσχημης κάτοψης με αποστρογγυλεμμένες γωνίες, διαστάσεων 2,10μ.Χ 3,35μ. και προσανατολισμού Β- Ν.
Ο τάφος ασύλητος, περιείχε αποκλειστικά ταφές επί του δαπέδου (το φυσικό έδαφος). Η οροφή του μνημείου, σαμαρωτή, με μέγιστο ύψος 2,33μ. (ο σχηματισμός της ξεκινούσε στο 1,09μ.), έφερε ίχνη του εργαλείου λάξευσης της (πρόκειται για αυλακώσεις πλάτους από 0,005μ- 0,015μ.)[13].
Το στόμιο επίμηκες, μήκους- βάθους 1,09- 1,10μ. και πλάτους 0,55μ. είχε συγκλίνοντα προς τα άνω τοιχώματα (πλάτος στη βάση της θύρας 0,55μ. και στην οροφή της 0,45μ.).
Η θύρα, σχεδόν ορθογώνιας κάτοψης, κλεινόταν με συμπαγή ξερολιθιά (βάθους 1,20μ.), στη βάση της οποίας είχαν τοποθετηθεί μεγάλων διαστάσεων λίθοι. Ο δρόμος, έντονα κατωφερικός, ανεσκάφη σε μήκος μόλις 2μ. και προ της εισόδου είχε πλάτος 2,10μ[14]. Πλησίον της εισόδου (0,90μ.), σε ύψος 0,66μ. από το δάπεδο του δρόμου και στην ανατολική παρειά, είχε κατασκευασθεί ταφική κόγχη[15] (1,80Χ 0,53μ.).
Ευρήματα: ψευδόστομοι, απιόσχημοι πιθαμφορίσκοι, κυλινδρικό αλάβαστρο, πρόχου, αλαβαστροειδής προχοΐσκη και δίωτος αμφορεύς, εγχειρίδιο, ξυρός και σφραγιδόλιθος.
Χρονολόγηση: ΥΕΙΙΙΑ2- τέλη της ΥΕΙΙΙΒ/ αρχές της ΥΕΙΙΙΓ.
Θάλαμος τραπεζιόσχημης κάτοψης με αποστρογγυλεμμένες γωνίες, διαστάσεων 2,10μ.Χ 3,35μ. και προσανατολισμού Β- Ν.
Ο τάφος ασύλητος, περιείχε αποκλειστικά ταφές επί του δαπέδου (το φυσικό έδαφος). Η οροφή του μνημείου, σαμαρωτή, με μέγιστο ύψος 2,33μ. (ο σχηματισμός της ξεκινούσε στο 1,09μ.), έφερε ίχνη του εργαλείου λάξευσης της (πρόκειται για αυλακώσεις πλάτους από 0,005μ- 0,015μ.)[13].
Το στόμιο επίμηκες, μήκους- βάθους 1,09- 1,10μ. και πλάτους 0,55μ. είχε συγκλίνοντα προς τα άνω τοιχώματα (πλάτος στη βάση της θύρας 0,55μ. και στην οροφή της 0,45μ.).
Η θύρα, σχεδόν ορθογώνιας κάτοψης, κλεινόταν με συμπαγή ξερολιθιά (βάθους 1,20μ.), στη βάση της οποίας είχαν τοποθετηθεί μεγάλων διαστάσεων λίθοι. Ο δρόμος, έντονα κατωφερικός, ανεσκάφη σε μήκος μόλις 2μ. και προ της εισόδου είχε πλάτος 2,10μ[14]. Πλησίον της εισόδου (0,90μ.), σε ύψος 0,66μ. από το δάπεδο του δρόμου και στην ανατολική παρειά, είχε κατασκευασθεί ταφική κόγχη[15] (1,80Χ 0,53μ.).
Ευρήματα: ψευδόστομοι, απιόσχημοι πιθαμφορίσκοι, κυλινδρικό αλάβαστρο, πρόχου, αλαβαστροειδής προχοΐσκη και δίωτος αμφορεύς, εγχειρίδιο, ξυρός και σφραγιδόλιθος.
Χρονολόγηση: ΥΕΙΙΙΑ2- τέλη της ΥΕΙΙΙΒ/ αρχές της ΥΕΙΙΙΓ.
Θαλαμωτός τάφος Β
Θάλαμος ορθογώνιας κάτοψης, με ελαφρώς καμπυλόγραμμα τοιχώματα και προσανατολισμό Β- Ν, είχε διαστάσεις 2,58Χ 3,5μ. Εντός του θαλάμου, παράλληλα προς τον κατά μήκος άξονα και εκατέρωθεν της εισόδου, λαξεύθηκαν δύο ταφικοί λάκκοι (ο α με διαστάσεις 1,65μ.Χ 0,22μΧ 0,45μ. βάθος και ο β 1,82Χ 0,28Χ 0,41μ. βάθος). Στην περίπτωση του (β), ο λάκκος προς τα δυτικά, διατηρούνταν κατά χώρα οι δύο ακραίες καλυπτήριες πλάκες ενώ στην περίπτωση του (α), λάκκος προς ανατολάς, είχαν παραμείνει ανέπαφες όλες οι καλυπτήριες πλάκες[16] (εννέα συνολικά), οι οποίες εφάρμοζαν πάνω σε στενό περιχείλωμα. Η οροφή του θαλάμου διατηρήθηκε, με μέγιστο ύψος 2,6μ., ενώ ο ανασκαφέας δεν αναφέρεται στην ύπαρξη ή μη ιχνών των εργαλείων λάξευσης. Ο δρόμος δεν ερευνήθηκε.
Ευρήματα: κυλινδρικό αλάβαστρο, πολλαπλό αγγείο, ψευδόστομος, τρίωτος αμφορεύς, πλακίδια υαλόμαζας και λίθινα σφονδύλια.
Χρονολόγηση: ΥΕΙΙΙΑ2- Β.
Θαλαμωτός τάφος Γ[17]
Θάλαμος ακανονίστου πενταγώνου (λόγω της διαμόρφωσης της δυτικής πλευράς), διαστάσεων 3,25Χ 2,79μ. Στο μέγιστο τμήμα της βόρειας και σε ολόκληρη την ανατολική πλευρά έχει δημιουργηθεί, ένα είδος θρανίου, πλάτους 0,42μ.- 0,45μ. και ύψους 0,32μ. Η οροφή διεσώθη και ο θάλαμος είχε μέγιστο ύψος 2,33μ. Το στόμιο κατασκευάστηκε πρόχειρα και χωρίς την διαμόρφωση παραστάδων, ήταν βάθους 0,90μ. και με πλάτος από 0,65μ. (εξωτερικά) έως 0,75μ. (εσωτερικά). Ο δρόμος έχει ανασκαφεί σε μήκος μόλις 2,30μ., έχοντας πλάτος 1,10μ.
Ευρήματα: απιόσχημοι πιθαμφορείς, προχοϊκοί κύαθοι, κυάθια, κυλινδρικό αλάβαστρο, αρτόσχημα αλάβαστρα, δίωτοι αμφορείς, ψευδόστομος αμφορεύς, πλακίδια υαλόμαζας, λίθινα σφονδύλια.
Χρονολόγηση: ΥΕΙΙΙΑ2- ΥΕΙΙΙΓ (πρώιμη).
Θέση Κανελέικα ή Μάρμαρο: Ταφικοί πίθοι[18]
Το 1999 στη θέση Κανελέικα ή Μάρμαρο, σε απόσταση 1.500μ. βορειοανατολικά του χωριού, εντός της ιδιοκτησίας του Δ. Μπαχούρου, αποκαλύφθηκε ύστερα από λαθρανασκαφική ενέργεια, ένας ταφικός πίθος με προσανατολισμό Β.- Ν. Ο πίθος ήταν κατεστραμμένος στην κοιλιά, ενώ το στόμιό του έφραζε σχιστολιθική πλάκα. Οι διαστάσεις του ήταν: ύψ. 1,20 και διάμ. σώματος 1,04μ. Στο εσωτερικό του βρέθηκε από τον ιδιοκτήτη του αγρού και παραδόθηκε στο Α.Τ. Κρεστένων μία χάλκινη υδρία και μία πήλινη τεφροδόχος υδρία, μέσα στην οποία υπήρχαν λιγοστά οστά. Η ανασκαφική έρευνα που ακολούθησε δεν απέδωσε άλλα ευρήματα μέσα από τον πίθο.
Σε απόσταση 150μ. περίπου ανατολικά του πίθου αυτού, εντός της ίδιας ιδιοκτησίας, εντοπίστηκαν τμήματα δύο άλλων πίθων, που προφανώς καταστράφηκαν και συλήθηκαν κατά τη διάνοιξη λάκκων για τη φύτευση ελαιοδένδρων. Πλησίον τους αποκαλύφθηκε τμήμα τοίχου, αποκαλ. μήκ. 1μ., που ίσως ανήκει σε κάποιο ταφικό περίβολο. Η έρευνα στη θέση αυτή δεν ολοκληρώθηκε, διότι δεν το επέτρεψε ο ιδιοκτήτης.
Σε απόσταση 150μ. περίπου ανατολικά του πίθου αυτού, εντός της ίδιας ιδιοκτησίας, εντοπίστηκαν τμήματα δύο άλλων πίθων, που προφανώς καταστράφηκαν και συλήθηκαν κατά τη διάνοιξη λάκκων για τη φύτευση ελαιοδένδρων. Πλησίον τους αποκαλύφθηκε τμήμα τοίχου, αποκαλ. μήκ. 1μ., που ίσως ανήκει σε κάποιο ταφικό περίβολο. Η έρευνα στη θέση αυτή δεν ολοκληρώθηκε, διότι δεν το επέτρεψε ο ιδιοκτήτης.
Το οστεολογικό υλικό[19]
Η μελέτη των σκελετικών λειψάνων του Θ.Τ.Α., κατέδειξε έναν ελάχιστο αριθμό έξι ατόμων. Πρόκειται για επιδαπέδιες ταφές, εντός του ταφικού θαλάμου και μιας ταφικής κόγχης στην ανατολική παρειά του δρόμου του Θ.Τ. Πρόκειται για τρεις ενήλικες, έναν έφηβο και δύο άτομα με μη δυνατότητα ταυτοποίησης.
Στοιχεία ανθρωπολογικής φύσης για τον Θ.T.B δεν δύναται να εξαχθούν καθώς δεν εντοπίστηκε κιβωτίδιο φύλαξης του σχετικού υλικού. Σύμφωνα με τις ημερολογιακές σημειώσεις του ανασκαφέως ο αριθμός του ενταφιασθέντος πληθυσμού θα ανερχόταν σε πέντε (5) άτομα. Η αποτύπωση του σχεδίου δεικνύει δύο ταφικούς λάκκους λαξευμένους επί του δαπέδου του ορθογωνίου -ως προς την κάτοψη- θαλάμου.
Ο Θ.T.Γ απέδωσε σκελετικό υλικό τεσσάρων (4) ταφών, όπου ο ανασκαφέας αναφέρει ως επιδαπέδιες. Ο ελάχιστος αριθμός ατόμων ανέρχεται σε τέσσερα (4) άτομα. Ανευρέθησαν κυρίως μακρά οστά, μηριαία και κνήμες, θωρακικοί σπόνδυλοι, ένα ατελές κρανίο, το οποίο διασώζει το μέγιστο τμήμα του σπλαγχνικού κρανίου, το οποίο μάλιστα εμφανίζει ισχυρά υπερόφρυα τόξα και εξαιρετικά φευγαλέο μετωπιαίο οστούν. Γενικά, το πλείστον του ευρεθέντος οστεολογικού υλικού διατηρείται σε καλή κατάσταση. Αυτό συνέβαλε στην ταυτοποίηση των ηλικιακών χαρακτηριστικών δύο εφήβων στο δείγμα. Ενώ, ταυτοποιήθηκε ένα νήπιο, ηλικίας περί τα 3- 4 έτη, καθώς διαπιστώθηκε η έκφυση νεογιλής οδοντοφυίας, σε κάτω γνάθο.
Συνολικά, ο ελάχιστος αριθμός ατόμων της συστάδας τάφων από την θέση Κουτσοχέρα Διασέλλων, ανέρχεται σε δέκα (10) άτομα. Πρόκειται για τέσσερεις (5) ενήλικες, (3) ανήλικα άτομα και (2) περιπτώσεις αδιαγνώστου ηλικίας.
Ο αριθμός είναι μικρός σε συνάρτηση με την εύρεση σημαντικών οικιστικών καταλοίπων επί της κορυφής του λόφου. Θεωρούμε πως περιμετρικά του χώρου ανεύρεσης των θαλαμωτών (Α-Γ), βρίσκονται και άλλοι τάφοι, όπου πληθυσμιακά θα μπορούσαν να καλύψουν την μεγάλη περίοδο χρήσης του τάφου.
Σχετικά με τα ενήλικα άτομα, κατέστη δυνατός ο προσδιορισμός ηλικιακά σε τέσσερις (4) ενήλικες με ηλικία θανάτου 25- 45 ετών και ενός (1) ατόμου των χρόνων της πρώτης ενηλικίωσης (17- 25 ετών). Συγχρόνως, ανευρέθησαν (2) δείγματα τα οποία δεν παρέχουν δυνατότητα ηλικιακής ταυτοποίησης, πιθανότατα όμως πρόκειται για ενήλικες. Τα ανήλικα άτομα αριθμούν (3) περιπτώσεις. Δυο (2) έφηβοι και (1) νήπιο με ηλικία θανάτου τα 3- 4 έτη.
Το φύλο διαπιστώνεται συνολικά σε πέντε περιπτώσεις, όπου διακρίνονται σε (4) άρρενες, (4) εκ των οποίων και μία θήλυ. Τα θηλυγενή χαρακτηριστικά ενός ατόμου αδιάγνωστης ηλικίας πιθανότατα το σχετίζουν με θήλυ. Η δεύτερη περίπτωση ατόμου δυδιάγνωστης ηλικίας δεν δύναται να ταυτιστεί ως προς το φύλο καθώς τα κατάλοιπα (βραχιόνιο, αριστερή κερκίδα και αριστερή κνήμη) δεν παρέχουν ευδιάκριτα χαρακτηριστικά διμορφισμού.
Παθολογικά δεδομένα που συσχετίστηκαν με το οστεολογικό υλικό αφορούν στα εξής:
Τερηδόνα: Ο τερηδονισμός στο δείγμα από το νεκροταφείο των Διασέλλων εμφανίζεται συγκριτικά με τα ευρήματα του πληθυσμού σε μεγάλο αριθμό. Διαπιστώθηκαν περιπτώσεις τερηδόνας μασητικής και παρειακής επιφάνειας σε γνάθους ατόμων ηλικίας περί τα 25-30 έτη αλλά και σε οδοντικό υλικό μη ταυτοποιήσιμο (επτά δόντια από σύνολο δώδεκα). Πρόκειται κυρίως για μέτρια και μεγάλη φθορά και αφορά γομφίους.
Προθανάτια απώλεια δοντιών. Μια περίπτωση απώλειας γομφίου καταγράφεται στο δείγμα σε άτομο ηλικίας άνω των 25 ετών. Το φατνίο εμφανίζεται πλήρως επουλωμένο.
Αποτριβή μασητικής επιφάνειας: μερική αποτριβή της μασητικής επιφάνειας, παρατηρείται στο ανευρεθέν οδοντικό υλικό σε έξι εκ των δώδεκα δoντιών. Οι ταφές ενηλίκων έχουν επίσης αποδώσει περιστατικά σε γομφίους της κάτω γνάθου σε δύο περιπτώσεις από το Θ.Τ.Α. Το φαινόμενο απαντά σε άτομα άνω των 25 ετών.
Oστεοαρθρίτιδα: Δύο περιπτώσεις ενηλίκων (ταφική κόγχη, Θ.Τ.Α και επιδαπέδια ταφή Θ.T.Γ) εμφανίζουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις στην οσφυϊκή χώρα, σε τρεις σπονδύλους (2 περιπτώσεις Ο2 και 1 του O3).
Το δείγμα από το νεκροταφείο των Διασέλλων είναι μικρό και σχετικά αποσπασματικό, ώστε να εξαχθούν σαφή πορίσματα περί δημογραφικών δεικτών ή παθολογικών καταστάσεων των ατόμων. Όμως, είναι σημαντικό να λεχθεί η παντελής απουσία τρυγίας, η οποία συνδέεται άμεσα με την κατανάλωση κρέατος και βέβαια, η σε μεγάλο βαθμό εμφάνιση τερηδονισμού και συγχρόνως παρουσία αποτριβής της μασητικής επιφανείας της μύλης των γομφίων η οποία σχετίζεται αναντίρρητα με τη δίαιτα του πληθυσμού -πιθανότατα από την κατανάλωση δημητριακών και την ανεπαρκή άλεση.
Η αποτριβή βεβαίως είναι μέτριου βαθμού και κυρίως σχετίζεται κυρίως με την ηλικιακή ανέλιξη, που συνίσταται σε μια ηλικία θανάτου περί τα 35 έτη, βάση της σχηματικής φθοράς της μασητικής επιφανείας των γομφίων.
Η παρουσία καταπονημένων σπονδύλων της οσφυϊκής χώρας πιθανότατα αφορά στην ενασχόληση του πληθυσμού με χειρονακτικές εργασίες σχετιζόμενες με την καλλιέργεια της γης. Ο Αλφειός ποταμός άλλωστε απέχει μόλις 600μ. από τη θέση εγκατάστασης. Η μακροσκοπική μελέτη του οστεολογικού υλικού πιστοποιεί τον κλειστό (;) αγροτικό χαρακτήρα της κοινότητας.
Το δείγμα αντιπροσωπεύει σχεδόν το σύνολο των ηλικιακών ομάδων, με εξαίρεση της παρουσίας βρεφών ή ατόμων ωριμότητας (46 ετών και άνω).
Η κοινότητα των Διασέλλων, χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, καθώς κείται στον πλέον προσπελάσιμο άξονα από και προς την Αρκαδία, διαμέσου της ευρείας κοιλάδας του Αλφειού προς τους συνοικισμούς της Ολυμπίας.
Σημειώσεις:
[1] Λαμπρόπουλος Σωτήριος. "Η διάδραση του περιβάλλοντος και των κοινωνικών δομών: Το παράδειγμα της Μυκηναϊκής Ηλείας" σελ. 198.
[2] BCH 1957, 578.
[3] Η ακριβής ονομασία της θέσης είναι «Κοράκια».
[4] Το σύγχρονο Πλουτοχώρι (Νέο Χωριό) κτίστηκε σε πεδινή θέση πλησίον του ποταμού Αλφειού, έπειτα από τις κατολισθήσεις του έτους 1963 και τη έντονη σεισμική δραστηριότητα του 1965.
[5] Η δυνατότητα προσέγγισης στο χώρο της συστάδας τάφων στο πρανές του λόφου, γίνεται από την ίδια πλευρά.
[6] BCH 1957, 578-579.
[7] Η σημερινή κατάσταση του χώρου κατοίκησης δεν διασώζει δεδομένα (πρβ. Θέση έρευνας). Διάσπαρτο υλικό της εγκατάστασης εντοπίζεται σε όλη την έκταση της κορυφής του λόφου. Κατηργασμένοι και αδροί λίθοι, πλίνθοι και όστρακα ανευρίσκονται σε σημαντικούς αριθμούς επιφανειακά. Στο χώρο φυτεύτηκαν ελαιόδεντρα τη δεκαετία του '60 και μαζί με πλείστες άλλες επεμβάσεις ιδιωτών έχουν αλλοιώσει την εικόνα του χώρου.
[8] Νικολέντζος Κωνσταντίνος. "Μυκηναϊκή Ηλεία: Πολιτιστική και πολιτική εξέλιξη, Εθνολογικά δεδομένα και προβλήματα"
[9] και σε μικρή απόσταση από την αρχαία Σκιλλουντία (διενεργηθείσα αυτοψία τον Σεπτέμβριο του 1998). Το ΔΔ είχε πληθυσμό 680 κατοίκων. Για τη θέση πρβ και Γιαλούρης 1955, σελ.97, BCH 1956, σελ.287 και BCH 1957, σελ.574- 579 , Kontorli- Papadopoulou 1975, σελ.157.
[10] BCH 1959, σελ.649 όπου γίνεται αναφορά και για την ανασκαφή κιβωτιόσχημου τάφου κλασικών χρόνων.
[11] Όπου δραστηριοποιήθηκε διαχρονικά τόσο η Ζ΄ ΕΠΚΑ όσο και η 6η ΕΒΑ φέρνοντας στο φως σημαντικά μνημεία (Ναός Αθηνάς, νεκροταφείο αρχαϊκών- κλασσικών χρόνων, «Κόκκινη Εκκλησσιά»). Η ανασύσταση των αρχιτεκτονικών δεδομένων των θαλαμωτών τάφων βασίστηκε στις ιδιόχειρες σημειώσεις- σχέδια, τα οποία μου παρέδωσε ο κ. Ν. Γιαλούρης.
[12] BCH 1957, σελ.575.
[13] Πρβ και υποσ.350.
[14] Το μέτωπο του μνημείου είναι ύψους 3,90μ (βάσει της σχεδιαστικής αποτύπωσης).
[15] BCH 1957, σελ.578 και Kontorli- Papadopoulou 1975, σελ. 381.
[16] Kontorli- Papadopoulou 1975, σελ. 291.
[17] ό.π, σελ.578. O τάφος χωροθετείτο 15μ. ανατολικώς του θαλαμωτού τάφου Α.
[18] Α.Δ.54 (1999) σελ.234
[19] Λαμπρόπουλος Σωτήριος. "Η διάδραση του περιβάλλοντος και των κοινωνικών δομών: Το παράδειγμα της Μυκηναϊκής Ηλείας" σελ.354.
Β) Μόνωτη κύλικα (FS267). Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Άβαφη. Χείλος ευθύ. Λαβή κατακόρυφη, ταινιωτή. Γάστρα κωνική, με έντονη γωνίωση κάτω από το χείλος.
Γ) Τμήμα κυπέλλου (FS226). Σώζεται σχεδόν το μισό. Συγκολλημένο. Αποκρουσμένο σε πολλά σημεία. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή ερυθρή/ καστανέρυθρη, εξίτηλη. Χείλος έξω νεύον, βάση επίπεδη. Στο σώμα φυτικό κόσμημα, που απολήγει, στο άνω τμήμα, σε ενάλληλες γωνίες αντί άνθους. Η ζώνη διακόσμησης άνω και κάτω ορίζεται με ταινίες. Χρονολόγηση: ΥΕΙΙΙΒ.
Δ) Τμήμα πρόχου (FS106). Συγκολλάται από πολλά τεμάχια. Σώζονται ο λαιμός με τμήμα του χείλους, η λαβή, μέρος του ώμου και του σώματος. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Χείλος έξω νεύον, λαιμός βραχύς. Λαβή κατακόρυφη, κυκλικής διατομής. Σώμα σφαιρικό. Διακόσμηση γραμμική με καστανέρυθρη βαφή στο άνω τμήμα της κοιλίας. Άλλη διπλή ταινία έχει γραφεί στη βάση του λαιμού. Χρονολόγηση: τέλη της ΥΕΙΙΙΒ/ αρχές της ΥΕΙΙΙΓ.
Ε) Σφαιρικός ψευδόστομος αμφορέας (FS171), συγκολλημένος από πολλά τεμάχια. Διακόσμηση εξίτηλη, αδιάγνωστη.
Πολλαπλό αγγείο (Κέρνος) (FS324). Αποτελείται από τέσσερις, άωτους πιθαμφορίσκους (FS47). Οι δύο από αυτούς ακέραιοι, οι άλλοι δύο συμπληρωμένοι. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή καστανέρυθρη. Χείλος πλατύ, έξω νεύον. Σώμα απιόσχημο. Βάση επίπεδη. Λαβή καλαθοειδής, με έντονη κεντρική νεύρωση. Στη λαβή ενάλληλες γωνίες (FM5832,33). Στο χείλος παχειές, λοξές γραμμές και στον ώμο δικτυωιό (FM 57, 2). Ολόβαφα, ο λαιμός, οι λαβές και η βάση των Πιθαμφορίσκων. Υψ. μετά της λαβής 0,16μ. Υψ.: 0,078μ., Διάμ.στ.εξ.0,052μ. Διάμ.στ.ες.0,037μ. Μεγ. Διάμ.:0,064μ. Διάμ.β.:0,028μ. (διαστάσεις Πιθαμφορίσκων). Xρον:YEIIIA2/B.
Τρίωτο αλάβαστρο (FS 94). Συγκολλημένο. Λείπει η μία λαβή. Συμπληρωμένο. Πηλός ωχροκάστανος, επίχρισμα κιτρινωπό. Βαφή καστανέρυθρη- καστανομέλανη. Χείλος πλατύ, έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Σώμα κυλινδρικό, βάση κυρτή. Σχήμα γενικώς ασύμμετρο. Μεταξύ των λαβών και υπό αυτών ομάδες ελαφρώς λοξών, κατακόρυφων γραμμών (περ. FM64,20). Στο υπόλοιπο σώμα εναλλαγή ανισομεγεθών ταινιών. Στην κατώτερη επιφάνεια της βάσης δύο παχείς, ομόκεντροι κύκλοι. Χείλος, λαιμός, λαβές ολόβαφα. Υψ.: 0,132μ., Διάμ.στ.εξ.: 0,08μ. Διάμ.στ.ες.0,075μ. Μεγ. Διάμ.:0,15μ. Xρον:YEIIIA2/B
Π207 Τάφος Β
Τρίωτο αλάβαστρο (FS94) με πώμα βάση κύλικας. Συγκολλημένο. Λείπει τμήμα του χείλους, του λαιμού και του σώματος. Συμπληρωμένο. Πηλός ερυθρός, επίχρισμα ωχροκάστανο. Βαφή ερυθρή- ερυθροκαστανή χείλος κυρτό, έξω νεύον, Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Σώμα κυλινδρικό, βάση κυρτή. Μεταξύ των λαβών λοξές, εξαιρετικά λεπτές, επάλληλες γραμμές. Χείλος, λαιμός και λαβές ολόβαφα. Πώμα βάση κύλικος, με κεντρική κοιλότητα και μικρό τμήμα στελέχους διαμέτρου 0,098μ. Ολόβαφη εξωτερικά με καστανέρυθρη βαφή. Υψ.: 0,18μ. Διάμ.στ.εξ.0,12μ. Διάμ.στ. ες. 0,087μ. Μεγ. Διάμ.:0,22μ. Xρον: YEIIIA2-B1
Ψευδόστομος αμφορέας (FS171). Ακέραιος. Αποκρουσμένος σε σημεία της προχοής και της κοιλιάς. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή ερυθρή- ερυθροκάστανη. Δίσκος επίπεδος. Λαβές κατακόρυφες, ταινιωτές. Κοιλιά σφαιρική, ελαφρώς πιεσμένη. Βάση επίπεδη. Στον ώμο δύο στενές ζώνες διακόσμησης, συμπληρωμένες με λοξές, παράλληλες γραμμές και δικτυωτό (FM57,2), στην αρχή της κοιλιάς στενή ζώνη διακόσμησης, πληρουμένη με ενάλληλες γωνίες (FM58,33). Στο υπόλοιπο αγγείο ταινίες. Στη ράχη λαβών εγκάρσια γραμμίδια. Χείλος και λαιμός ολόβαφα, δίσκος με πλατιά, εγκάρσια ταινία. Υψ.: 0,088μ. Διάμ.δ.:0,025μ. Διάμ.στ.:0,010μ. Μεγ. Διάμ.:0,095μ. Διάμ.β.:0,033μ. Xρον: YEIIIA2
Πρόχους (FS144/145). Σχεδόν ακέραιη, λείπει ελάχιστο τμήμα του στομίου. Πηλός και επίχρισμα κιτρινωπά- ωχροκάστανα. Βαφή καστανομέλανη. Στόμιο τριφυλλόσχημο. Λαβή κατακόρυφη, ταινιωτή. Κοιλιά σφαιρική, Πιεσμένη. Βάση δακτυλιόσχημη. Στον ώμο Πέντε ομάδες αγκίστρων (FM19,21).Στο υπόλοιπο σώμα δύο ομάδες ανισομεγεθών ταινιών. Στο λαιμό ταινίες, η εξωτερική επιφάνεια λαβής ολόβαφη. Υψ.: 0,161μ. Διάμ.β.0,050μ. Μεγ.διάμ:0,14μ. Xρον: YEIIIA2.
Π199 Τάφος Α
Τρίωτος, Πιθαμφορίσκος (FS47) με πώμα, βάση κύλικας. Ακέραιος, αποκρουσμένος σε διάφορα σημεία, βαφή απολεπισμένη. Πηλός και επίχρισμα ωχροκίτρινα- υπόλευκα. Βαφή καστανομέλανη. Χείλος πλατύ, έξω νεύον, λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Σώμα απιόσχημο, κωνικό. Βάση επίπεδη- κοίλη. Μεταξύ των λαβών δύο επάλληλες σειρές από ελαφρώς λοξές, βραχείες, ανισομεγέθεις γραμμές (περ.64,19-20). Ακολουθούν ταινίες. Στην εξωτερική επιφάνεια λαβών ταινίες. Χείλος και βάση ολόβαφα. Υψ.0,126μ. Διάμ.στ.εξ.0,096μ. Διάμ.στ.εσ: 0,877μ. Μεγ. Διάμ.:0,128μ. Διάμ.β.:0,043μ. Πώμα βάση κύλικος, διαμέτρου 0,079μ., Αβαφη. Xρον: YEΙΙΙB
Αλαβαστροειδής προχοίσκη (FS 87). Ακέραιη, απολεπισμένη σε τμήματα του σώματος. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή καστανομέλανη. Χείλος πλατύ, ελαφρώς έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβή κατακόρυφη, κυκλικής διατομής. Σώμα σφαιρικό, έντονα Πιεσμένο. Βάση επίπεδη. Ολόβαφη εξωτερικώς. Υψ.: 0,067μ., Διάμ.στ.εξ.: 0,044μ. Διάμ.στ.ες.0,036μ. Μεγ. Διάμ.:0,801μ. Διάμ.β.:0,032μ. Xρον: YEIIIA1
Π211 Τάφος Γ
Αμφορεύς (FS58/59). Συγκολλάται από πολλά τεμάχια, λείπουν τμήματα από το χείλος και την κοιλιά. Πηλός και επίχρισμα ερυθρωπά- ερυθροκαστανά. Χείλος πλατύ, έξω νεύον, Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Κοιλιά ωοειδής. Βάση επίπεδη. Ολόβαφος με εξίτηλη, καστανομέλανη βαφή. Υψ.: 0,348μ., Διάμ.στ.εξ.0,145μ. Διάμ.στ.ες.0,113μ. Μεγ. Διάμ.:0,332μ. Διάμ.β.:0,115μ. Χρον: ΥΕΙΙΙΓ (πρώιμη)
Τρίωτο αλάβαστρο (FS94). Συγκολλημένο. Λείπουν τμήματα του λαιμού και του χείλους. Συμπληρωμένο. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή καστανέρυθρη. Χείλος έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Σώμα κυλινδρικό. Βάση κυρτή. Μεταξύ των λαβών κατακόρυφες γραμμές, στο υπόλοιπο σώμα ταινίες. Στην κατώτερη επιφάνεια της βάσης έξι ομόκεντροι κύκλοι, τρείς στην περιφέρεια και τρείς στο κέντρο. Λαιμός και λαβές ολόβαφα εσωτερικά και εξωτερικά. Υψ.: 0,058μ., Διάμ.στ.εξ.: 0,042μ., Διάμ.στ.ες.0,034μ. ΔΒ, 0,073μ. Xρον: YEΙΙΙB
Π194 Τάφος Γ
Τρίωτο αλάβαστρο (FS85). Συγκολλημένο. Λείπει μεγάλο τμήμα του λαιμού, του χείλους, η μία λαβή, μεγάλο τμήμα του σώματος και της βάσης. Συμπληρωμένο. Πηλός ωχροκάστανος, επίχρισμα κιτρινωπό- υπόλευκο. Βαφή καστανή- καστανομέλανη. Χείλος έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Σώμα σφαιρικό, έντονα πιεσμένο. Βάση επίπεδη - κυρτή. Μεταξύ των λαβών δικτυωτό (FM57,2) και στην κοιλιά κύμα (FM32, Παρ.5). Η βάση ακόσμητη. Χείλος (εσωτερικά και εξωτερικά), λαβές και λαιμός ολόβαφα. Υψ.: 0,081μ., Διάμ.στ.εξ.: 0,592μ. Διάμ.στ.ες.0,054μ. Μεγ. Διάμ.:0,112μ. Xρον: YEIIIA2- B
Ψευδόστομος αμφορέας (FS171). Λείπει η προχοή, αποκρουσμένος σε τμήματα του χείλους. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή καστανή- καστανέρυθρη. Δίσκος επίπεδος. Λαβές κατακόρυφες, κυκλικής διατομής. Σώμα σφαιρικό, κιεσμένο. Βάση δακτυλιόσχημη. Στον ώμο εκάλληλα γραμμίδια, διευθετημένα, ακτινωτά, σε κατακόρυφες στήλες (FM19). Στο υπόλοιπο σώμα ανισοπαχείς ταινίες. Δίσκος ολόβαφος, εξαιρείται μόνο μία μικρή επιφάνεια στην κεριφέρειά του. Λαβές, βάση ψευδούς στομίου και βάση ολόβαφα. Yψ.:0,075μ.. Διάμ.δ.0,014μ. Διάμ.στ.:0,013μ. Μεγ. Διάμ.:0,077μ. Διάμ.β.:0,024μ. Xρον: YEIIIA2/B
Ψευδόστομος αμφορεύς (FS171). Σχεδόν ακέραιος, λείπει το μέγιστο τμήμα της προχοής, συμπληρωμένος. Πηλός και επίχρισμα υπόλευκα. Βαφή καστανή- καστανέρυθρη. Δίσκος επίπεδος. Λαβές κατακόρυφες, ταινιωτές. Κοιλιά σφαιρική. Βάση επίπεδη. Μεταξύ των λαβών διπλά ή εξαπλά τόξα, καμπύλες γραμμές- άγκιστρα (FM19) και μυκηναϊκό άνθος (FM18,136). Στο υπόλοιπο σώμα ανισομεγέθεις ταινίες. Δίσκος φέρει σπείρα με τονισμένο το κέντρο του, ενώ οι λαβές ολόβαφες, εξαιρουμένου μικρού τριγώνου. Υψ.: 0,14μ. Διάμ. Δ.:0,032μ. Διάμ.στ.:0,024μ. Μεγ. Διάμ.:0,145μ. Διάμ.β.:0,058μ. Xρον: YEIIIA2 - YEIIIB1
Κύαθος (παραλλαγή του FS238). Συγκολλημένος. Θραυσμένος σε πολλά σημεία, συμπληρωμένος.
Χείλος πλατύ, έσω νεύον. Λαβή κατακόρυφη, ταινιωτή, υπερυψωμένη, ξεκινά από το χείλος και απολήγει υπό αυτό. Σώμα ρηχό, ημισφαιρικό. Βάση δακτυλιόσχημη. Ολόβαφος με μελανο- καστανή βαφή. Υψ.: 0,049μ. Ύψ.μετά λαβής 0,065μ. Δστ: 0,078μ., Δβ: 0,026μ. Xρον: YEIIIA2/B
Τρίωτος πιθαμφορίσκος (FS45). Λείπουν οι δύο λαβές και μικρό τμήμα του χείλους. Αποκρουσμένος στην περιοχή του χείλους. Συμπληρωμένος. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή καστανομέλανη- καστανέρυθρη. Χείλος έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Σώμα απιόσχημο- κωνικό. Βάση επίπεδη- κοίλη. Μεταξύ των λαβών γλωσσοειδή κοσμήματα. Στην κοιλιά δύο ζεύγη επάλληλων ταινιών. Χείλος, λαιμός, λαβές, βάση ολόβαφα. Υψ.0,123μ. Διάμ.στ.εξ.:0,094μ. Διάμ.στ. εσι 0,071 μ. Μεγ. Διάμ.:0,125μ. Διάμ.β.:0,046μ. Xρον: YEIIIA2/B
Π202 Τάφος Γ
Τρίωτος πιθαμφορίσκος (FS47). Ακέραιος. Πηλός ωχροκάστανος. Επίχρισμα ωχροκάστανο - υπόλευκο. Βαφή καστανομέλανη. Χείλος πλατύ, έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κιοκλικής διατομής, στο ύψος της μεγίστης διαμέτρου του αγγείου. Σώμα απιόσχημο. Βάση δισκοειδής. Διακόσμηση από Παράλληλες διαγώνιες γραμμές και δικτυωτό (FM57,1). Στο υπόλοιπο σώμα ισομεγέθεις, λεπτές ταινίες. Χείλος, λαιμός, λαβές, βάση ολόβαφα. Yψ.:0,161. Διάμ.στ.εξ.0,095μ. Διάμ.στ.εσ.:0,080μ. Μεγ. Διάμ.:0,138μ. Διάμ.β.:0,049μ. Xρον: YEIIIA2/B
Τρίωτος Πιθαμφορίσκος (FS44/45). Συγκολλημένος από πολλά τεμάχια, λείπει τμήμα της κοιλιάς, του χείλους και της βάσης, βαφή απολεπισμένη. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή καστανομέλανη. Χείλος πλατύ, έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Σώμα απιόσχημο. Βάση επίπεδη, με κεντρική κοιλότητα, η οποία έφερε μαστοειδή έξαρση στο κέντρο της. Μεταξύ των λαβών παράλληλες, διαγώνιες γραμμές (FM64,19). Στο υπόλοιπο σώμα ισοπαχείς, επάλληλες ταινίες. Χείλος, λαιμός, λαβές και βάση ολόβαφα. Υψ.0,17μ. Δστ.εξ.: 0,11 μ. Δστ.εσ.:0,096μ. Μεγ. Διάμ.:0,147μ. Διάμ.β.:0,045μ. Xρον:YEIIIA2/B.
Π206 Τάφος Α
Αμφορέας (FS58/59). Ελλιπής σε μικρό τμήμα της Κοιλιάς, θραυσμένος σε πολλά σημεία. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή μελανή- καστανομέλανη. Χείλος πλατύ, έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβές οριζόντιες, κυκλικής διατομής. Σώμα ωοειδές. Βάση επίπεδη. Ολόβαφος. Υψ.: 0,252μ. Διάμ.στ.εξ.0,108μ. Διάμ.στ.ες.0,085μ. μεγ.Διάμ.:0,22μ. Διάμ.β.:0,077μ. Χρον: ΥΕΙΙΙΓ (πρώιμη)
Τρίωτος αμφορέας (FS37/38). Πρακτικά ακέραιος, μία λαβή συγκολλημένη, ρωγμή στην κοιλιά. Πηλός και επίχρισμα ωχροκάστανα. Βαφή καστανομέλανη. Χείλος πλατύ, έξω νεύον. Λαιμός βραχύς. Λαβές κατακόρυφες, κυκλικής διατομής. Κοιλιά ωοειδής. Βάση δισκοειδής. Μεταξύ των λαβών μετωπικές, μεμονωμένες σπείρες (FM52,1). Η ζώνη διακόσμησης οριοθετείται με ταινίες. Χείλος, λαιμός, εξωτερική επιφάνεια λαβών καθώς και η βάση ολόβαφα. Yψ: 0,37pu, διαστ στ. εξ.:0,123μ., Διάμ.στ.ες.0,104μ. Μεγ. Διάμ.:0,318μ. Διάμ.β.:0,123μ. Πώμα βάση κύλικος, με εσωτερική κεντρική κοιλότητα. Πηλός Πορτοκαλέρυθρος. Επίχρισμα ωχροκάστανο. Βαφή ερυθροκάστανη. Εξωτερικά ταινίες. Διάμ.:0,088μ. Χρον: ΥΕΙΙΙΒ
