Μίλα Μεσσηνία: Πανάρχαιος ναός Ποσειδώνα

Στη θέση Λακαθέλα, στην περιοχή Μίλα της Τριφυλίας, έχει ανασκαφεί ένας οικισµός µε ακµή από τον -10 αι., από την εποχή δηλαδή που εγκαταλείφθηκε το προϊστορικό ∆ώριο (Μάλθη) και µετά. Η ανασκαφή της θέσης έγινε το 1972 από την αρχαιολόγο Θεοδώρα Καράγιωργα. Σε δοκιµαστική ανασκαφή αποκαλύφθηκαν τµήµατα τοίχων που ανήκαν σε ναό του Ποσειδώνα και χρονολογούνται στην υστερογεωµετρική εποχή.

Στον ίδιο χώρο με τον ναό, βρέθηκαν τα υπολείμματα ακόμα παλαιότερου ιερού κατασκευασµένο από ξύλινη ανωδοµή και στέγη, που χρονολογείται στους Μυκηναϊκούς χρόνους και το οποίο καταστράφηκε από φωτιά.

Στη θέση Λακαθέλα, στην περιοχή Μίλα, έχει ανασκαφεί ένας οικισµός µε ακµή από τον -10 αι., από την εποχή δηλαδή που εγκαταλείφθηκε το προϊστορικό ∆ώριο (Μάλθη) και µετά. Η Προϊστορική ακρόπολη της Μάλθης που έχει ταυτιστεί με το Ομηρικό Δώριο βρίσκεται 3 χιλιόμετρα στα βορειοδυτικά και κατοικήθηκε από την Πρωτοελλαδική εποχή, -3200, έως και το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου περίπου στο -1050. Είναι λοιπόν πολύ πιθανόν οι κάτοικοι της περιοχής μετά την εγκατάλειψη της ακρόπολης της Μάλθης, που χρονολογικά ταυτίζεται με την κατάρρευση της Μυκηναϊκής εποχής, να συνέχισαν την ζωή τους στην περιοχή οικοδομώντας νέο οικισμό στην θέση Λακαθέλα.
Η ανασκαφή της θέσης έγινε το 1972 από την αρχαιολόγο Θεοδώρα Καράγιωργα. Σε δοκιµαστική ανασκαφή αποκαλύφθηκαν τµήµατα τοίχων που ανήκαν σε ναό του Ποσειδώνα και χρονολογούνται στην υστερογεωµετρική εποχή. Πρόκειται για ένα στενόµακρο κτίριο που ήταν κατασκευασµένο από λακοειδείς ασβεστολίθους. Η ταύτιση του ιερού με την λατρεία του Ποσειδώνα έγινε με βάση τα πολλά αναθήματα που βρέθηκαν από ειδώλια ίππων και βοοειδών που συνηθίζονται στην λατρεία του Θεού. 
Στον ίδιο χώρο με τον ναό, βρέθηκαν τα υπολείμματα ακόμα παλαιότερου ιερού κατασκευασµένο από ξύλινη ανωδοµή και στέγη, που χρονολογείται στους Μυκηναϊκούς χρόνους και το οποίο καταστράφηκε από φωτιά. 
Τα πρωιµότερα δείγµατα αφιερωµάτων από το ιερό στη θέση Λακαθέλα χρονολογούνται ήδη στον -10ο αι. Πρόκειται για ειδώλια ζώων και έναν διπλό πέλεκυ. Από τα ευρήµατα ξεχωρίζει ένα πήλινο αντρικό ειδώλιο του -9ου αι.. Στα υπόλοιπα ευρήµατα ανήκουν περίτµητα χάλκινα ελάσµατα. Στον -8ο αι. ανήκουν κάποια χάλκινα και πήλινα ειδώλια ζώων. Ανάµεσα στα άλλα ευρήµατα υπάρχουν αναµειγµένα και κάποια µυκηναϊκά όστρακα.
Η λατρεία στον ναό του Ποσειδώνα στη Λακαθέλα/ Μίλα συνεχίστηκε κατά την αρχαϊκή εποχή. Αυτό γίνεται φανερό από τα ευρήµατα που είναι αναµεµειγµένα και ανήκουν και στις δυο εποχές. Στα αφιερωµατικά αντικείµενα που βρέθηκαν ανήκουν όστρακα της αρχαϊκής εποχής, κάποια πήλινα ειδώλια και κεραµίδες λακωνικού τύπου. Ακόµα, στη θεµελίωση βρέθηκαν αναθήµατα µικροπλαστικής.

Ειδώλια ίππων και βοοειδών, αφιερώματα στον ναό. -10ς έως -7ος αιώνας

Ο ναός του Ποσειδώνα στη Λακαθέλα/ Μίλα συνέχισε να λειτουργεί µέχρι και τους πρώιµους κλασικούς χρόνους. Η λειτουργία του ναού στην εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από τα λίγα όστρακα µελαµβαφών µικρών αγγείων αυτής της εποχής που βρέθηκαν στον χώρο. 

Χθόνιος Ποσειδώνας
Ο Ποσειδώνας αρχικά ήταν θεός των εγκάτων της γης, ο οποίος ήλεγχε τους σεισµούς. Με τον καιρό εξελίχθηκε σε θεό των πηγών, επειδή το νερό αναδύεται από τα έγκατα της γης και στη συνέχεια διευρύνθηκε η εξουσία του ως θεός του πελάγους. Η παρουσία των λατρευτικών χώρων για τον Ποσειδώνα είναι πιο αισθητή στους πρώιµους χρόνους και µειώνεται στη συνέχεια και αυτό ίσως να σχετίζεται µε το χθόνιο χαρακτήρα της φύσης του θεού.

Ειδώλιο βοοειδούς: Λακαθέλα -7ος αι.

Ο Ποσειδώνας είναι ένας θεός που λατρεύτηκε από πολύ νωρίς στον ελλαδικό χώρο. Το όνοµα του αναφέρεται ήδη σε πινακίδες µε Γραµµική Β’ από την Πύλο και την Κρήτη. Ιδιαίτερα στην Πύλο, η παρουσία του Ποσειδώνα είναι εντονότερη και από αυτή του ∆ία. Ο Όµηρος µάλιστα περιγράφει θυσίες προς τιµήν του από τον Νέστορα. 
 Αυτό δείχνει ως η λατρεία του Ποσειδώνα δεν είναι καινούργια στην περιοχή της Πελοποννήσου, ανάγεται στη µυκηναϊκή εποχή, γεγονός που δικαιολογεί και το χθόνιο χαρακτήρα της. Από τους µυκηναϊκούς ακόµη χρόνους ο Ποσειδώνας ήταν συνδεδεµένος λατρευτικά µε το άλογο, το οποίο στους πρώιµους χρόνους, θεωρούνταν δαιµονική έκφραση του θανάτου. 
Η λατρεία του Ποσειδώνα ως Ίππιου είναι µια λατρεία του θεού ως κυρίαρχου του Κάτω Κόσµου και αυστηρού θεού, µια µορφή λατρείας του Ποσειδώνα, που επιβίωσε µεµονωµένα σε διάφορα µέρη του Ελλαδικού χώρου. Αυτή τη µορφή είχε ο Ποσειδώνας Ίππιος και η ∆ήµητρα µε τη χθόνια υπόστασή της, όπως και ο γιος τους Αρείων ή Ερίων και κόρη τους, που µας έχει παραδοθεί µε το όνοµα ∆έσποινα.
Στην Μεσσηνία λατρεύτηκε σε πρώιµο λατρευτικό χώρο στη Λακαθέλα/ Μίλα. ∆υστυχώς, δεν υπάρχουν αρκετά ευρήµατα που να βοηθούν στην κατανόηση της λατρείας σε αυτό το χώρο. Εφόσον όµως, ο Ποσειδώνας ήταν µια θεότητα γνωστή από τους µυκηναϊκούς χρόνους και η περιοχή της Λακαθέλας σχετίζεται µε τη γειτονική Μάλθη, όπου έχει ανασκαφεί µυκηναϊκός οικισµός, ο οποίος ταυτίζεται µε το προϊστορικό ∆ώριο, η υπόθεση για τη χθόνια φύση της λατρείας στη Λακαθέλα µοιάζει πολύ πιθανή. Τα ειδώλια ίππων και βοοειδών που βρέθηκαν εκεί θυµίζουν αντίστοιχα ευρήµατα από το ιερό του Ταινάριου Ποσειδώνα στη Λακωνία.
Περισότερα για την Προϊστορική ακρόπολη της Μάλθης μπορείτε να διαβάσετε στον σύνδεσμο:
Προϊστορική ακρόπολη Μάλθης, Τριφυλία Μεσσηνία

Ελένη Μαράντου:
"Θεότητες, λατρεία και χωροθεσία λατρευτικών τόπων στην κεντρική και νότια Πελοπόννησο"

Ναός Ποσειδώνα: Διπλός πέλεκυς, -10ος αιώνας

Ειδώλια ίππων και βοοειδών, αφιερώματα στον ναό. -10ς έως -7ος αιώνας