Οι θολωτοί τάφοι της Μάλθης

Οι δύο θολωτοί τάφοι της Μάλθης βρίσκονται στις δυτικές παρυφές του λόφου όπου βρίσκεται η προϊστορική ακρόπολη της Μάλθης που κατά γενική παραδοχή ταυτίζετε με το Ομηρικό Δώριον.Οι θολωτοί τάφοι της Μάλθης περιγράφηκαν για πρώτη φορά από τον Nathan Valmin το 1926.[1] Είχε ειδοποιηθεί για την ύπαρξή τους από έναν τοπικό δάσκαλο, Σωτήριο Παπαντωνόπουλο. Ο Βαλμίν αναφέρει:
"Αυτό που μου έδειξε ήταν δύο μικροί λόφοι ή τύμβοι σε ένα χωράφι με καλαμπόκι. Είχε ακούσει κάποιες παλιές ιστορίες γι 'αυτούς και είχε μερικές δικές του ιδέες ότι μπορεί να είναι θησαυροί ή κάτι τέτοιο. Είχε δει πολλούς τέτοιους λόφους και σε άλλα χωράφια, και οι συμπατριώτες του έλεγαν για ανθρώπους που είχαν εισέλθει εδώ και πολύ καιρό σε μερικά από αυτά και βρήκαν πράγματα πολύ μεγάλης αξίας».[2]
Η Valmin ήταν σε θέση να προμηθευτεί χρηματοδότηση για να διερευνήσει όχι μόνο αυτούς τους θολωτούς τάφους αλλά και τον οικισμό στο λόφο της ακρόπολης.
Οι δύο θολωτοί τάφοι που βρέθηκαν ήταν ουσιαστικά υπέργειοι και είχαν σκεπαστεί ώστε να σχηματιστούν τεχνητοί τύμβοι.

Ο θολωτός τάφος 1
Ο καλύτερα διατηρημένος είναι ο πρώτος και θεωρείτε ο καλύτερα διατηρημένος θολωτός τάφος της Μεσσηνίας αφού βρέθηκε σχεδόν ακέραιος.
Ο δρόμος είναι αρκετά μεγάλος και έχει μήκους 13,5μ. με κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολικά. Έχει πλάτος 2,35μ. και στο τέλος του στενεύει στο στόμιο. 
Το στόμιο έχει μήκος 3μ. και πλάτος 1,6μ. στην πλευρά του δρόμου και 1μ. στην πλευρά της θόλου. Το στόμιο έχει ύψος 3μ. και πάνω από την είσοδο έχει κατασκευαστεί ανακουφιστικό τρίγωνο.
Ο ταφικός θάλαμος έχει διάμετρο 6,85μ. και ύψος 5,8μ. 
Σήμερα όμως ο τάφος παρουσιάζει στατικά προβλήματα και χρειάζεται υποστύλωση, γι' αυτό και είναι περιφραγμένος και κλειστός για το κοινό.

Η κλίμακα στον Τύμβο του θολωτού τάφου 1 [3]
Το 1952 στην τελευταία του ανασκαφική περίοδο στην Μάλθη ο Βαλμίν εντόπισε μια κλίμακα από καλοδουλεμένες πέτρες στον Τύμβο του Θολωτού τάφου 1. Η κλίμακα ξεκίναγε χαμηλά από την πλευρά της εισόδου και ανέβαινε από την Β πλευρά του τάφου και έφτανε περίπου ως την κορυφή του τύμβου. Είχε μήκος περίπου 10μ., ενώ 3 περίπου μέτρα από την αρχή της κλίμακας από τα χαμηλά υπήρχε μια μικρή διακλάδωση στην κλίμακα προς τα δεξιά που οδηγούσε σε μια κατασκευή από καλοκτισμένους ογκόλιθους με ύψος 2-3 σειρών, κοντά στην αρχή του στομίου του θολωτού τάφου.
Ανάμεσα σε αυτούς τους ογκόλιθους βρέθηκαν υπολείμματα άνθρακα και η γη που είχε συσσωρευτεί είχε διαφορετικό χρώμα. Κανένα άλλο αντικείμενο δεν ήταν αντιληπτό. Η έλλειψη ευρημάτων, κυρίως κεραμικών αποτμημάτων, έκαναν τον Βαλμίν διστακτικό στο να εκφράσει κάποια πιθανή ερμηνεία για την κατασκευή αυτή. Από την περιγραφή του Βαλμίν αυτό που έρχεται στον νου είναι η πιθανή ύπαρξη κάποιας λατρευτικής εγκατάστασης, αφού η προγονολατρεία και η ηρωολατρεία ήταν συνηθισμένη πρακτική στους θολωτούς τάφους της Μεσσηνίας. Ωστόσο αυτή είναι απλά μια υπόθεση που πλέον είναι αδύνατο να διερευνηθεί.

Ο θολωτός τάφος 2
Ο δεύτερος τάφος βρίσκεται 30μ. περίπου βορειότερα από τον πρώτο. Ανασκάφηκε σε αρκετά καλή κατάσταση, ωστόσο έλειπαν το υπέρθυρο και το ανώτερο μέρος της θόλου, η οποία είχε καταρρεύσει στο εσωτερικό του τάφου.
Είχε κι αυτός επενδεδυμένο δρόμο μήκους 12,5μ. και πλάτος 2,2μ. στο έδαφος και 2,05μ. στην κορυφή του και έχει κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολικά
Το στόμιο είχε ύψος 2,8μ. και βάθος 2,6μ. Ο λίθος του υπέρθυρου είχε διαστάσεις 2,9μ.Χ 2,5μ. και πάχος 0,3μ. Η διάμετρος της θόλου ήταν 5,75μ. και διατηρούνταν σε ύψος 3,5μ. ενώ το αρχικό της ύψος ήταν περίπου στα 5μ.
Δυστυχώς ο θολωτός τάφος 2 είχε την αντίθετη τύχη από τον τάφο 1. Μετά την ανασκαφή του και με το πέρασμα των χρόνων λεηλατήθηκε εντελώς, προφανώς για να χρησιμοποιηθεί για οικοδομικό υλικό. Σήμερα σχεδόν τίποτα δεν υπάρχει από τον τάφο αυτό.

Χρονολόγηση των τάφων
Ο Valmin χρονολογεί τα κεραμικά ευρήματα από την Θόλο ΙΙ στην ΥΕΙΙΙ περίοδο. Μερικά ευρήματα θα μπορούσαν να χρονολογηθούν στην ΥΕIIIΓ.
Οι δύο τάφοι ήταν σε χρήση την ίδια εποχή, αν και ο τάφος ΙΙ μπορεί να είναι κάπως παλαιότερος (με ένα χρονικό διάστημα μεταξύ τους όχι περισσότερο από μία ή δύο δεκαετίες), σύμφωνα με τον Valmin. Ο Valmin αναφέρει ότι οι τάφοι της Μάλθης είναι περίπου 100 χρόνια νεότεροι από τους Θολωτούς τάφους στο Άνω Κοπανάκι. Προτείνει χρονολογία κατασκευής και για τους δύο τάφους την ΥΕIII περίοδο (λίγο πριν το -1300).[4]

Σημειώσεις:
[1] Valmin [1938] 207-225. Full bibliography in Zavadil [2012], p. 567. Also Ålin [1962], 78; Pelon [1976] pp. 213-217; Boyd [1999] 640; Simpson [1981] 138, 'F 217 Vasiliko: "Malthi-Dorion"'.
[2] Valmin [1938] 1.

[3]Opuscula Atheniensia I (1953) σελ. 29-46, PI. I-III. (Publication of Scriptures by the Swedish Institute in Athens» 4°, II): Μάλθη, επίλογος. Προκαταρκτική έκθεση της Σουηδικής ανασκαφής στην Μεσσηνία 1952 από τον Νάθαν Βαλμίν.
[4] Zavadil [2012], 572
Βιβλιογραφία:

Ålin [1962]: Ålin, Per, Das Ende der Mykenischen Fundstätten auf dem Griechischen Festland. Carl Bloms Boktryckeri A.-B., Lund, 1962.
Boyd [1999]: Boyd, Michael John. Middle Helladic and Early Mycenaean Mortuary Customs in the Southern and Western Peloponnese. University of Edinborough. Scotland. 1999.
Pelon [1976]: Pelon, Olivier. Tholoi, tumuli et cercles funéraires; Recherches sur les monuments funéraires de plan circulaire dan l'Égée de l'Âge du Bronze (IIIe at IIe millénaires av. J.-C). Bibliothèques de l'École française d'Athènes et de Rome- Série Athènes, 229.1976.  Online here.
Simpson [1981]: Simpson, Richard Hope. Mycenaean Greece. Park Ridge, New Jersey:Noyes Press, 1981.
Valmin [1938]: Valmin, M. Natan. The Swedish Messenia Expedition with Seven Plans, Five Coloured Plates, 32 Plates, and 100 Figures in the Text. Lund, C.W.K. Gleerup. 1938.
Zavadil [2012]: Zavadil, Michaela. Monumenta: Studien zu mittel- und späthelladischen Gräbern in Messenien. Wien:Osterreichische Akademie der Wissenschaften Philosophisch-Historische Klasse Denkschriften. 2012.
Πηγή: Ιστότοπος squinchpix.blogspot.gr, Θ.τ. 1, Θ.τ. 2