Ο λόφος Τούρλα
Ο λοφίσκος Τούρλα[1], βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη συμβολή των ποταμών Αλφειού και Ερυμάνθου, στα όρια των Νομών Ηλείας και Αρκαδίας.
Πρόκειται για εξαιρετικής σπουδαιότητας θέση εγκατάστασης σε μιά εξομαλυσμένη κορυφή τραπεζιόσχημου λοφώδους εξάρματος με πανοραμική εποπτεία της κοιλάδας του Αλφειού, του Ερυμάνθου και των γύρων ημιορεινών και ορεινών όγκων. Η θέση εγκατάστασης θεωρείται ιδανική από περιβαλλοντικής άποψης. Το σημείο συμβολής των δύο ποτάμιων αρτηριών (Αλφειός και Ερύμανθος) διαμορφώνει μια εξαιρετικά πλούσια σε υλικά και εδάφη εύφορων προσχωσιγενών εκτάσεων περιοχή παραπλεύρως του λόφου εγκατάστασης.
Οι ποταμοί Αλφειός, Ερύμανθος, Λάδωνας, πλαισιώνουν και ορίζουν το χώρο, ο οποίος περικλείει στη ζώνη επιρροής ή εκμετάλλευσης του μεγάλες εκτάσεις προς την άσκηση τόσο κτηνοτροφικών όσο και αγροτικής φύσης εργασιών. Δεν κρίνεται ως εξαιρετικά οχυρή θέση, καθώς είναι τουλάχιστον από Α και N ευκόλως προσπελάσιμη, όμως βρίσκεται σε κομβικό σημείο χερσαίας αρτηρίας μετακινήσεων και σε καίριο σημείο ελέγχου βασικού δίαυλου μεταφοράς αγαθών από και προς την Αρκαδία μέσω της ευρείας παρόχθιας κοιλάδας του Αλφειού.
Το υποκείμενο επίπεδο που διαμορφώνεται νοτίως της κορυφής του πλατώματος θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει χώρο κατοίκησης, καθώς εμφανίζεται εξαιρετικά εξομαλυσμένος με κλίση μικρότερη των 6 μοιρών.
H Αρχαιολογική έρευνα
Το 1939 ο Αμερικανός αρχαιολόγος Jerome Sperling επισκέφτηκε τον αρχαιολογικό χώρο[3]. Αναφέρει την ύπαρξη οικιστικής εγκατάστασης της ΠΕ και ΥΕ εποχής αλλά και των Κλασικών- Ελληνιστικών χρόνων. Επίσης αναφέρει ίχνη εγκατάστασης Κλασσικών και Ελληνιστικών χρόνων στην πλαγιά λόφου σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου βόρεια από τον λόφο Τούρλα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 έρευνες πραγματοποίησαν στην περιοχή[4] οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι William A. McDonald και Richard Hope Simpson. Αναφέρουν την ύπαρξη στον λόφο Προϊστορικών κτισμάτων, μάλλον οικιών. Διάσπαρτα προϊστορικά κεραμικά όστρακα που εντόπισαν στην περιοχή τα χρονολογούν στην ΜΕ και ΥΕ εποχή, ενώ αναφέρουν ότι δεν αναγνώρισαν ΠΕ κεραμική. Επίσης αναγνώρισαν κεραμική αλλά και κεραμίδες κλασσικών και Ελληνιστικών χρόνων.
Στην κορυφή του λόφου εντόπισαν μιά μεγάλη τρύπα η οποία έγινε απ΄ ότι τους πληροφόρησαν από Γερμανούς Αρχαιολόγους πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης αναφέρουν ότι άκουσαν από τους κατοίκους του χωριού ότι τότε είχαν βρεθεί τμήματα αγαλμάτων αλλά και χάλκινο κράνος.
Στα Β.-Δ. και 800μ. από τον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει πηγή νερού ονομαζόμενο Νεραϊδοσπηλιά.
Στην κορυφή του λόφου εντόπισαν μιά μεγάλη τρύπα η οποία έγινε απ΄ ότι τους πληροφόρησαν από Γερμανούς Αρχαιολόγους πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης αναφέρουν ότι άκουσαν από τους κατοίκους του χωριού ότι τότε είχαν βρεθεί τμήματα αγαλμάτων αλλά και χάλκινο κράνος.
Στα Β.-Δ. και 800μ. από τον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει πηγή νερού ονομαζόμενο Νεραϊδοσπηλιά.
Κατά τις έρευνές του ο Jerome Sperling συνέλεξε και αρκετά κεραμικά όστρακα που δημοσιεύθηκαν σχετικά πρόσφατα[5]. Η μελέτη αυτή αναφέρει ότι 9 όστρακα είναι πιθανότατα ΠΕ ενώ υπάρχουν αρκετά που σίγουρα είναι ΜΕ και ΥΕ. Τα περισσότερα όστρακα των ιστορικών χρόνων είναι Κλασσικών- Ελληνιστικών χρόνων ενώ κάποια ίσως της Ρωμαϊκής εποχής.
Το 1996 η Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία διενήργησε σύντομη έρευνα[6] στην κορυφή του λοφίσκου με δοκιμαστικές τομές, οι οποίες απέδωσαν πλήθος προϊστορικών οστράκων, ενώ εντοπίστηκε χαμηλός περίβολος από ποταμίσιες κροκάλες που περιέβαλλε τα ριζά του λόφου.
Η ανασκαφή συνεχίστηκε το 1999 και είχε ως στόχο τη συστηματικότερη έρευνα του χώρου, προκειμένου να εξαχθούν συγκεκριμένα συμπεράσματα, σχετικά με την παλαιά ανασκαφή, αλλά και με την ασφαλέστερη χρονολόγηση της συγκεκριμένης θέσης.
Μετά τη σχολαστική αποψίλωση του λόφου, διαπιστώθηκε ότι περίπου στο κέντρο του, εκεί όπου υπάρχει το τριγωνομετρικό σημείο του στρατού, υπήρχε ένας μεγάλος, σχεδόν κυκλικός λάκκος (μέγ. διαμ. 7μ. περίπου), τον οποίο είχαν ανοίξει οι πρώτοι ανασκαφείς. Ο λάκκος αυτός ήταν γεμισμένος με τεράστιο όγκο αργών λίθων και ποταμίσιων κροκαλών και κρίθηκε αναγκαίο να εκκενωθεί με εργατικά χέρια, γεγονός το οποίο στοίχησε πολυήμερη σκληρή εργασία. Στο βάθος του λάκκου, που έφθανε στα 2,75μ. από την επιφάνεια του εδάφους, υπήρχαν ασαφή λείψανα κάποιου κατεστραμμένου κτίσματος από κογχυλιάτη λίθο.
Στα βόρεια και δυτικά του λάκκου ανοίχθηκαν δύο δοκιμαστικές τομές, διαστ. 3Χ 3,50μ. Από την αφαίρεση των επιφανειακών χωμάτων και των δύο τομών περισυνελέγησαν αρκετά όστρακα και τμήματα κεραμίδων κλασικών χρόνων.
Προχωρώντας σε βάθος στην τομή 1, τα χώματα γίνονταν γκριζωπά, με όστρακα μυκηναϊκών χρόνων, οστά ζώων, ένα τμήμα πυριτόλιθου και ένα πήλινο σφονδύλι.
Στην τομή 2, σε βάθος 1,07μ. από την επιφάνεια του εδάφους, αποκαλύφθηκαν τα λείψανα τοίχου μυκηναϊκών χρόνων και συνελέγησαν χαρακτηριστικά όστρακα. Επίσης, βρέθηκαν οστά ζώων, τεμάχια οψιανού και πυριτόλιθου και, ένα χάλκινο καρφί και ένα σφονδύλι.
Στη βορειοδυτική γωνία της τομής, όπου η έρευνα έφθασε σε μεγαλύτερο βάθος, βρέθηκε λάκκος πυράς με πυρακτωμένα χώματα, από όπου περισυνελέγησαν τεμάχια οψιανού και όστρακα, που χρονολογούνται στους υπονεολιθικούς χρόνους.
Το 2000 συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα[7]. Ολόκληρο το πλάτωμα της κορυφής καλύφθηκε με γεωμετρικό κάνναβο, προκειμένου να ερευνηθεί ο χώρος περισσότερο συστηματικά.
Στο τετράγωνο Ε3- Ε4, όπου βρίσκεται η αρχική τομή 1 (διαστ. 3,50x 4μ.), Συνεχίστηκε η έρευνα σε βάθος έως 1,44μ. από την επιφάνεια του εδάφους και συνελέγησαν όστρακα μυκηναϊκών και μεσοελλαδικών χρόνων, καθώς και απολιθωμένα οστά.
Στο τετράγωνο ΣΤ3, όπου είχε αρχίσει από πέρυσι η έρευνα της τομής 2 (διαστ. 3,50Χ 4,50μ.), εντοπίστηκε σε βάθος 1,42μ. από την επιφάνεια του εδάφους, τοίχος κτιρίου ΜΕ χρόνων και συνελέγησαν πολλά χαρακτηριστικά όστρακα.
Στο τετράγωνο Δ4, ανοίχθηκε μια τομή 3 (διαστ. 4,10Χ 4,55μ.) από τα πρώτα στρώματα της οποίας συγκεντρώθηκαν όστρακα κλασικών χρόνων. Στα βαθύτερα προφανώς διαταραγμένα στρώματά της, συγκεντρώθηκαν όστρακα κλασικών χρόνων.
Σε βάθος 1,54μ. από την επιφάνεια του εδάφους περισυνελέγη κεραμική μυκηναϊκών και μεσοελλαδικών χρόνων. Η έρευνα ολοκληρώθηκε τον επόμενο χρόνο και περιορίστηκε στη διενέργεια τομών στο βόρειο πλάτωμα του λόφου, όπου στα ανώτερα στρώματα συνελέγη κεραμική κλασικών χρόνων, χωρίς όμως οικοδομικά λείψανα.
Θαλαμωτός Τάφος Άσπρων Σπιτιών[8]
Το 1996 η Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία διενήργησε σύντομη έρευνα[6] στην κορυφή του λοφίσκου με δοκιμαστικές τομές, οι οποίες απέδωσαν πλήθος προϊστορικών οστράκων, ενώ εντοπίστηκε χαμηλός περίβολος από ποταμίσιες κροκάλες που περιέβαλλε τα ριζά του λόφου.
Η ανασκαφή συνεχίστηκε το 1999 και είχε ως στόχο τη συστηματικότερη έρευνα του χώρου, προκειμένου να εξαχθούν συγκεκριμένα συμπεράσματα, σχετικά με την παλαιά ανασκαφή, αλλά και με την ασφαλέστερη χρονολόγηση της συγκεκριμένης θέσης.
Μετά τη σχολαστική αποψίλωση του λόφου, διαπιστώθηκε ότι περίπου στο κέντρο του, εκεί όπου υπάρχει το τριγωνομετρικό σημείο του στρατού, υπήρχε ένας μεγάλος, σχεδόν κυκλικός λάκκος (μέγ. διαμ. 7μ. περίπου), τον οποίο είχαν ανοίξει οι πρώτοι ανασκαφείς. Ο λάκκος αυτός ήταν γεμισμένος με τεράστιο όγκο αργών λίθων και ποταμίσιων κροκαλών και κρίθηκε αναγκαίο να εκκενωθεί με εργατικά χέρια, γεγονός το οποίο στοίχησε πολυήμερη σκληρή εργασία. Στο βάθος του λάκκου, που έφθανε στα 2,75μ. από την επιφάνεια του εδάφους, υπήρχαν ασαφή λείψανα κάποιου κατεστραμμένου κτίσματος από κογχυλιάτη λίθο.
Στα βόρεια και δυτικά του λάκκου ανοίχθηκαν δύο δοκιμαστικές τομές, διαστ. 3Χ 3,50μ. Από την αφαίρεση των επιφανειακών χωμάτων και των δύο τομών περισυνελέγησαν αρκετά όστρακα και τμήματα κεραμίδων κλασικών χρόνων.
Προχωρώντας σε βάθος στην τομή 1, τα χώματα γίνονταν γκριζωπά, με όστρακα μυκηναϊκών χρόνων, οστά ζώων, ένα τμήμα πυριτόλιθου και ένα πήλινο σφονδύλι.
Στην τομή 2, σε βάθος 1,07μ. από την επιφάνεια του εδάφους, αποκαλύφθηκαν τα λείψανα τοίχου μυκηναϊκών χρόνων και συνελέγησαν χαρακτηριστικά όστρακα. Επίσης, βρέθηκαν οστά ζώων, τεμάχια οψιανού και πυριτόλιθου και, ένα χάλκινο καρφί και ένα σφονδύλι.
Στη βορειοδυτική γωνία της τομής, όπου η έρευνα έφθασε σε μεγαλύτερο βάθος, βρέθηκε λάκκος πυράς με πυρακτωμένα χώματα, από όπου περισυνελέγησαν τεμάχια οψιανού και όστρακα, που χρονολογούνται στους υπονεολιθικούς χρόνους.
Το 2000 συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα[7]. Ολόκληρο το πλάτωμα της κορυφής καλύφθηκε με γεωμετρικό κάνναβο, προκειμένου να ερευνηθεί ο χώρος περισσότερο συστηματικά.
Στο τετράγωνο Ε3- Ε4, όπου βρίσκεται η αρχική τομή 1 (διαστ. 3,50x 4μ.), Συνεχίστηκε η έρευνα σε βάθος έως 1,44μ. από την επιφάνεια του εδάφους και συνελέγησαν όστρακα μυκηναϊκών και μεσοελλαδικών χρόνων, καθώς και απολιθωμένα οστά.
Στο τετράγωνο ΣΤ3, όπου είχε αρχίσει από πέρυσι η έρευνα της τομής 2 (διαστ. 3,50Χ 4,50μ.), εντοπίστηκε σε βάθος 1,42μ. από την επιφάνεια του εδάφους, τοίχος κτιρίου ΜΕ χρόνων και συνελέγησαν πολλά χαρακτηριστικά όστρακα.
Στο τετράγωνο Δ4, ανοίχθηκε μια τομή 3 (διαστ. 4,10Χ 4,55μ.) από τα πρώτα στρώματα της οποίας συγκεντρώθηκαν όστρακα κλασικών χρόνων. Στα βαθύτερα προφανώς διαταραγμένα στρώματά της, συγκεντρώθηκαν όστρακα κλασικών χρόνων.
Σε βάθος 1,54μ. από την επιφάνεια του εδάφους περισυνελέγη κεραμική μυκηναϊκών και μεσοελλαδικών χρόνων. Η έρευνα ολοκληρώθηκε τον επόμενο χρόνο και περιορίστηκε στη διενέργεια τομών στο βόρειο πλάτωμα του λόφου, όπου στα ανώτερα στρώματα συνελέγη κεραμική κλασικών χρόνων, χωρίς όμως οικοδομικά λείψανα.
Ο τάφος βρέθηκε περίπου 3 χλμ. νότια από το χωριό προς την πλευρά του Αλφειού. Η καλλιέργεια στο σημείο αυτό τον είχε σχεδόν καταστρέψει, διασώθηκαν πάντως αρκετά στοιχεία και για τον τύπο του τάφου και για τις ταφές, που περιείχε.Ο τάφος ήταν λαξευμένος στον μαλακό βράχο (μαρμαριά) με κατεύθυνση Β- Ν. Ο δρόμος του διατηρήθηκε ως τα 2.55μ. σε μήκος. Το δάπεδο του έκλινε ελαφρά προς την είσοδο του θαλάμου. Η κακή διατήρηση των τοιχωμάτων δεν επέτρεψε ακριβή καθορισμό του πλάτους και του ύψους- μπροστά από την είσοδο το πλάτος του μετρήθηκε στα 1.37μ. Το άνοιγμα του στομίου είχε πλάτος 0.72 και ύψος περίπου 1μ. Από την ξερολιθιά διατηρήθηκαν μερικές πέτρες στη θέση τους.
Ο θάλαμος είχε ακανόνιστο σχήμα με μέγιστες διαστάσεις 3.60 και 2.45μ. Η βόρεια πλευρά διατηρήθηκε ως το ύψος του 1.90μ. και από την κλίση που παρουσίαζε, μπορούμε να υποθέσωμε, ότι η οροφή ήταν θολωτή.
Στην ανατολική πλευρά του θαλάμου, πάνω σ' ένα στρώμα από επίχωση, πάχους 0.4μ., βρέθηκαν δύο σκελετοί, ο ένας δίπλα στον άλλο, σε ύπτια στάση με τα χέρια σταυρωμένα και ενωμένα τα πόδια. Ανάμεσα στα γόνατα του ανατολικότερου από τους σκελετούς είχε τοποθετηθή το κύπελλο αρ.15 του Καταλόγου μας, και στο στενό χώρο μεταξύ των δύο σκελετών ο σταμνίσκος αρ.16. Μια ακόμα ταφή διασώθηκε στη δυτική πλευρά του θαλάμου, κατευθείαν πάνω στο δάπεδο, ταφή ενός παιδιού, με μοναδικό κτέρισμα το σταμνίσκο αρ.14 του Καταλόγου. Η κεραμεική χρονολογεί τον τάφο στην IIIA περίοδο.
Η Κεραμική του Τάφου
1. Σταμνίσκος (εικ.1). Ύψος 0.09, μεγ. διάμ. 0.09, διάμ. χείλους 0.05, διάμ. βάσεως 0.024μ. Πηλός κοκκινωπός. Ολόκληρη η επιφάνεια του αγγείου είναι καστανόμαυρη. Οπως και ο σταμνίσκος αρ.4 του Καταλόγου μας προέρχεται από το σχήμα 15, τύπου 77 του Furumark (Μ.Ρ. εικ.11, σ.41 ), και οι δύο όμως βρίσκονται πιο κοντά στον τύπο 78 (Μ.Ρ. σ.597) με το περισσότερο «ανασηκωμένο» σώμα και το γερτό προς τα έξω χείλος.
2. Κύπελλο (εικ.2). Ύψος 0.05, διάμ. χείλους 0.095, διάμ. βάσεως 0.03μ. Πηλός κοκκινωπός. Καστανόμαυρο «γάνωμα» καλύπτει το αγγείο εσωτερικά και εξωτερικά. Στην επιφάνεια του επιπέδου χείλους σταγόνες σε λευκό βάθος. Λείπει ένα τμήμα από την περιφέρεια του χείλους και πιθανότατα ήταν εκεί προσαρμοσμένη η λαβή, όπως στο σχήμα 68, τύπο 238 του Furumark (Μ.Ρ. εικ.15, σ.53 και σ.625). Στο αγγείο μας η βάση, περιβαλλομένη από δακτύλιο, είναι ιδιαίτερα στενή, όπως στο κύπελλο DV139 του τάφου 23 της Δειράδος (Deiras, πίν. LXXIII), που χρονολογείται στην IIIA:2 περίοδο (Deiras, σ.156).
Και στα δύο αγγεία το προφίλ είναι έντονα κοιλόκυρτο, και το χείλος, πλατύ επάνω, γέρνει προς τα έξω. Κοντά τους βρίσκεται και το κύπελλο 10 του τάφου 533 των Μυκηνών (Ch. Τ., πίν.LV1I, 10). Στα κύπελλα αυτού του τύπου είναι συνηθισμένη η μονοχρωμία (Μ.Ρ. σ.427). Η διακοσμητική ζώνη στο χείλος του αγγείου μας είναι το μοτίβο 41,3 (Μ.Ρ. εικ.57, σ.343 ), που το συναντούμε σ' όλες τις φάσεις από την YEI ως την YE IIIA:1 περίοδο. Ο τύπος 41,6 με σταγόνες μικρότερες συνεχίζεται ως την IIIΒ.
3. Σταμνίσκος με λαβή (εικ.3). Ύψος 0.072, μεγ. διάμ. 0.08, διάμ. βάσεως 0.034μ. Πηλός κοκκινωπός. Και εδώ ολόκληρη η επιφάνεια του αγγείου καλύπτεται με καστανόμαυρο «γάνωμα». Πρόκειται για το σχήμα 17, τύπο 87 του Furumark της III A περιόδου (Μ.Ρ. εικ.11, σ.41 και 598), που παρουσιάζει μικρές παραλλαγές στη διαμόρφωση του χείλους και της βάσης. Από τον τύμβο του Σαμικού έχομε μια σειρά από YE I «λεβητοκυάθια», όπως ονομάζεται το σχήμα στην δημοσίευση35, που δείχνουν την παράδοση που είχε το σχήμα αυτό στη δυτική Πελοπόννησο. Από τις Τρύπες του Κλαδέου προέρχεται σταμνίσκος όμοιος με τον δικό μας (ΑΔ19 (1964): Χρονικά, Πίν.186γ), που μπορεί να χρονολογηθή μαζί με το εικονιζόμενο στον Πίν.186α αλάβαστρο από τον ίδιο τάφο, στην ΥΕΙΙΙA:2 περίοδο.
Σημειώσεις:
[1] Λαμπρόπουλος Σ.: "Η διάδραση του περιβάλλοντος και των κοινωνικών δομών: Το παράδειγμα της Μυκηναϊκής Ηλείας." Σελ.186.
Ο θάλαμος είχε ακανόνιστο σχήμα με μέγιστες διαστάσεις 3.60 και 2.45μ. Η βόρεια πλευρά διατηρήθηκε ως το ύψος του 1.90μ. και από την κλίση που παρουσίαζε, μπορούμε να υποθέσωμε, ότι η οροφή ήταν θολωτή.
Στην ανατολική πλευρά του θαλάμου, πάνω σ' ένα στρώμα από επίχωση, πάχους 0.4μ., βρέθηκαν δύο σκελετοί, ο ένας δίπλα στον άλλο, σε ύπτια στάση με τα χέρια σταυρωμένα και ενωμένα τα πόδια. Ανάμεσα στα γόνατα του ανατολικότερου από τους σκελετούς είχε τοποθετηθή το κύπελλο αρ.15 του Καταλόγου μας, και στο στενό χώρο μεταξύ των δύο σκελετών ο σταμνίσκος αρ.16. Μια ακόμα ταφή διασώθηκε στη δυτική πλευρά του θαλάμου, κατευθείαν πάνω στο δάπεδο, ταφή ενός παιδιού, με μοναδικό κτέρισμα το σταμνίσκο αρ.14 του Καταλόγου. Η κεραμεική χρονολογεί τον τάφο στην IIIA περίοδο.
Η Κεραμική του Τάφου
1. Σταμνίσκος (εικ.1). Ύψος 0.09, μεγ. διάμ. 0.09, διάμ. χείλους 0.05, διάμ. βάσεως 0.024μ. Πηλός κοκκινωπός. Ολόκληρη η επιφάνεια του αγγείου είναι καστανόμαυρη. Οπως και ο σταμνίσκος αρ.4 του Καταλόγου μας προέρχεται από το σχήμα 15, τύπου 77 του Furumark (Μ.Ρ. εικ.11, σ.41 ), και οι δύο όμως βρίσκονται πιο κοντά στον τύπο 78 (Μ.Ρ. σ.597) με το περισσότερο «ανασηκωμένο» σώμα και το γερτό προς τα έξω χείλος.
2. Κύπελλο (εικ.2). Ύψος 0.05, διάμ. χείλους 0.095, διάμ. βάσεως 0.03μ. Πηλός κοκκινωπός. Καστανόμαυρο «γάνωμα» καλύπτει το αγγείο εσωτερικά και εξωτερικά. Στην επιφάνεια του επιπέδου χείλους σταγόνες σε λευκό βάθος. Λείπει ένα τμήμα από την περιφέρεια του χείλους και πιθανότατα ήταν εκεί προσαρμοσμένη η λαβή, όπως στο σχήμα 68, τύπο 238 του Furumark (Μ.Ρ. εικ.15, σ.53 και σ.625). Στο αγγείο μας η βάση, περιβαλλομένη από δακτύλιο, είναι ιδιαίτερα στενή, όπως στο κύπελλο DV139 του τάφου 23 της Δειράδος (Deiras, πίν. LXXIII), που χρονολογείται στην IIIA:2 περίοδο (Deiras, σ.156).
Και στα δύο αγγεία το προφίλ είναι έντονα κοιλόκυρτο, και το χείλος, πλατύ επάνω, γέρνει προς τα έξω. Κοντά τους βρίσκεται και το κύπελλο 10 του τάφου 533 των Μυκηνών (Ch. Τ., πίν.LV1I, 10). Στα κύπελλα αυτού του τύπου είναι συνηθισμένη η μονοχρωμία (Μ.Ρ. σ.427). Η διακοσμητική ζώνη στο χείλος του αγγείου μας είναι το μοτίβο 41,3 (Μ.Ρ. εικ.57, σ.343 ), που το συναντούμε σ' όλες τις φάσεις από την YEI ως την YE IIIA:1 περίοδο. Ο τύπος 41,6 με σταγόνες μικρότερες συνεχίζεται ως την IIIΒ.
3. Σταμνίσκος με λαβή (εικ.3). Ύψος 0.072, μεγ. διάμ. 0.08, διάμ. βάσεως 0.034μ. Πηλός κοκκινωπός. Και εδώ ολόκληρη η επιφάνεια του αγγείου καλύπτεται με καστανόμαυρο «γάνωμα». Πρόκειται για το σχήμα 17, τύπο 87 του Furumark της III A περιόδου (Μ.Ρ. εικ.11, σ.41 και 598), που παρουσιάζει μικρές παραλλαγές στη διαμόρφωση του χείλους και της βάσης. Από τον τύμβο του Σαμικού έχομε μια σειρά από YE I «λεβητοκυάθια», όπως ονομάζεται το σχήμα στην δημοσίευση35, που δείχνουν την παράδοση που είχε το σχήμα αυτό στη δυτική Πελοπόννησο. Από τις Τρύπες του Κλαδέου προέρχεται σταμνίσκος όμοιος με τον δικό μας (ΑΔ19 (1964): Χρονικά, Πίν.186γ), που μπορεί να χρονολογηθή μαζί με το εικονιζόμενο στον Πίν.186α αλάβαστρο από τον ίδιο τάφο, στην ΥΕΙΙΙA:2 περίοδο.
Σημειώσεις:
[1] Λαμπρόπουλος Σ.: "Η διάδραση του περιβάλλοντος και των κοινωνικών δομών: Το παράδειγμα της Μυκηναϊκής Ηλείας." Σελ.186.
[2] Α.Δ.54 (1999), σελ.236
[3] Jerome Sperling. Exlorations in Elis 1939. AJA Vol.46 (1942), pp.77-89
[4]William A. McDonald και Richard Hope Simpson Prehistoric Habitation in Southwestern Peloponnese, AJA 65 (1961), σ.227-73
[5] Erin Lane Williams, Archaeological explorations in Elis. A diachronic study of the Alpheios river valley with a catalogue of material from J. Sperling's 1939 survey. 1997
[6] Α.Δ.54 (1999), σελ. 236.
[7] Α.Δ.55 (2000), σελ. 274
[8] Λ. Παρλαμά: Μυκηναϊκά Ηλείας. Α.Δ.29 (1974) Μέρος Α- Μελέται.
CSC3144 Wide-mouthed jar (Pl. 59) Est. Diam. of rim 22.0 cm; Th. of wall 0.83 - 1.27 cm. Fragment of rim and wall. Handmade. Coarse, buff-orange fabric with dark gray core. Burnished interior and exterior. Similar to CSC3148. Cf.: Lerna III, p. 175, 448, 451, no. P793, fig. 58. Early Helladic III.
CSC3145 Tile (Pl. 59) Th. of wall 2.08 - 2.74 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium, pale orangish-buff fabric with pink core. Traces of matt, brownish-gray glaze on exterior, matt, dark gray to black glaze on edge. Unknown Date.
CSC3146 Kylix (Pl. 60) p.H. 4.0 cm; p.Diam. of foot 4.0 cm. Fragment of foot and stem. Fine, buff fabric with pinkish core. Dimple on base. Cf.: Nichoria II, p. 536, no. P3618, fig. 9-31. Late Helladic.
CSC3147 Bowl(Pl. 60)Th. of wall 0.45 cm.νFragment of wall. Medium fine, pale orangish-buff fabric with pinkish-buff core.νTraces of orange slip and light burnishing on exterior, burnished, with a mottled slip onνinterior. Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3148 Wide-mouthed jar (Pl. 60) Est. Diam. of rim 25 cm; Th. of wall 0.84 cm. Fragment of rim and wall. Handmade. Coarse, orange fabric with reddish core. Burnished on interior and exterior. Rim is slightly everted. Similar to CSC3144. Cf.: Lerna III, p. 175, 448, 451, no. P793, fig. 58. Early Helladic III.
CSC3149 Bowl (Pl. 60) Th. of wall 0.74 cm. Fragment of wall. Medium fine, pale orange fabric with buff-gray core. Slipped, traces of matt, black paint on interior and exterior. Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3150 Unknown vessel (Pl. 60) Th. of wall 0.42 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric with pink core. Traces of dark red paint on exterior. Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3151 Jar (Pl. 61) Th. of wall 0.55 cm. Fragment of wall with handle attachment. Handmade. Medium, buff-gray fabric with dark gray core. Smoothed surface. Handle is very broad, probably a lug handle. Possibly Proto-Minyan. Middle Helladic.
CSC3152 Acrocup (Pl. 61) Est. Diam of base 7.2 cm. Fragment of flat base. Fine, pinkish-buff fabric. Glossy, black glaze, resting surface reserved. Cf.: OlForsch XXIII, p. 89, no. KFS 7, pl. 34. Classical.
CSC3153 Lid (Pl. 61) Diam. of knob 2.95 cm; Th. of wall 0.47 cm. Knob from lid. Medium, orange fabric with brownish-gray core. Probably Hellenistic.
CSC3155 Open vessel (Pl. 62) Est. Diam. of rim 42.0 cm; Th. of wall 0.60 cm. Fragment of projecting, flat rim. Medium, two-toned fabric, pale orangish-gray exterior and pale orange interior. Body is articulated. Unknown Date.
CSC3156 Jar (Pl. 62) Th. of wall 0.57 cm. Fragment of wall with lug handle. Handmade. Medium coarse, orange fabric. Pierced hole in body. Unknown Date.
CSC3157 Jar (Pl. 62) Th. of wall 0.60 - 0.70 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium coarse, gray to buff-gray fabric with dark gray core. Slipped and lightly burnished exterior. Early Helladic.
CSC3158 Open vessel (Pl. 62) Th. of wall 0.51 cm. Fragment of wall. Fine, pale orange fabric with pink and gray core. Traces of black glaze misfired red in certain areas on exterior and interior. Shallow, horizontal incised grooves on exterior. Surface abraded. Archaic to Hellenistic.
CSC3159 Open vessel (Pl. 63) Th. of wall 0.83 cm. Fragment of wall near base. Fine, orange fabric with pink and gray core. Traces of metallic, black glaze on exterior and interior, misfired red on exterior. Archaic to Hellenistic.
CSC3160 Type A Attic Skyphos (Pl. 63) Est. Diam. of base 6.8 cm; Th. of wall 0.45 cm. Fragment of ring base and wall. Fine, pale orange fabric with pinkish-gray core. Traces of black glaze on exterior and interior. Dipped. Cf. for shape: Schauer 2003, p. 171, no. B17, pl. 5, though because CSC3160 appears to be dipped, it is probably later. Late Classical.
CSC3161 Open vessel (Pl. 63) Th. of wall 0.55 - 0.95 cm. Fragment of wall near base. Fine, orange fabric. Traces of black glaze on exterior and interior, reserved line on interior. Archaic to Hellenistic.
CSC3162 Closed vessel (Pl. 63) Th. of wall 0.46 cm. Fragment of wall. Fine, orangish-buff fabric. Traces of red, semi-glossy glaze on exterior. Surface abraded. Unknown Date.
CSC3163 Open vessel (Pl. 63) Th. of wall 0.55 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric. Horizontal stripe in matt, black paint on exterior, and black paint on interior, with orange underpaint. Probably Late Helladic.
CSC3164 Storage vessel (Pl. 63) Handle dim.: 2.38 x 2.94 cm. Fragment of round handle. Handmade. Coarse, red and black mottled fabric with dark gray core. Probably Middle Helladic.
CSC3165 Spindle Whorl (Pl. 64) H. 3.01 cm; min. Diam. 1.0 cm; Diam. of base 4.0 cm. Terracotta spindle whorl. Preserved intact. Buffish-tan fabric. Undecorated. Conical. Pierced from top to bottom, hole slightly off-center. Unknown Date.
CSC3166 Unknown vessel (Pl. 64) Est. Diam. of rim 17 cm; Th. of wall 0.44 cm. Fragment of everted rim. Handmade. Fine, buff fabric. Traces of red to brown matt paint on interior and exterior. Probably Late Helladic.
CSC3167 Unknown vessel (Pl. 64) Th. of wall 0.35 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, pale orange fabric. Unknown Date.
CSC3168 Strainer (Pl. 64) Est. Diam. of base 5.5 cm; Th. of wall 0.55 cm. Fragment of flat base. Handmade. Medium coarse, mottled buff-gray to reddishbuff fabric with dark gray core. Pierced holes. Slipped and burnished. Cf.: Nichoria II, p. 94, no. P2247, pl. 3-11. Probably Middle Helladic.
CSC3169 Bowl (Pl. 65) Est. Diam. of rim ca. 11.5 cm; Th. of wall 0.65 cm. Fragment of projecting flat rim. Handmade. Edge of rim is broken. Medium, orangish-buff fabric with gray core. Slipped. Probably Bronze Age.
CSC3170 Unknown vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.48 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric. Probably Late Helladic.
CSC3171 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.34. Fragment of wall. Two joining body sherds. Fine, pinkish-buff fabric with pinkish-gray core. Traces of matt, brown to black paint on interior and exterior. Fingerprint in paint on interior surface. Late Helladic.
CSC3172 Closed vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.60 cm. Fragment of wall. Medium fine two-toned fabric, orange exterior and buff-tan interior. Traces of slip or underglaze on exterior. Unknown Date.
CSC3173 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.42 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-buff fabric. Traces of matt, brown paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3174 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.40 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-buff fabric. Traces of matt, orange to brown paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3175 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.40 cm. Fragment of wall. Fine, two-toned fabric, pinkish-buff exterior and buff interior. Traces of matt, orange paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3176 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.53 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-buff fabric with pink core. Traces of matt, brown paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3177 Calyx Krater (Pl. 66) Est. Diam. of rim 41.0 cm; Th. of wall 1.73 cm. Fragment of everted, rolled rim and wall. Fine, orange fabric. Traces of black glaze on exterior and interior. Reserved stripe on interior just below rim; a palmette frieze on exterior below rim. Red-figure. Classical.
CSC3178 Lamp (Pl. 66) Est. Diam. of rim 7 cm; Th. of wall 0.26 cm. Fragment of rim and wall. Fine, buff fabric. Black glaze on exterior and interior. Cf.: Schauer 2003, p. 160, 163, no. A6, pl. 1. Classical, ca. 475-450.
CSC3179 Open vessel (Pl. 66) Est. Diam. of rim 18.0 cm; Th. of wall 0.42 cm. Fragment of straight, everted, lipless rim. Handmade. Fine, gray fabric. Traces of glaze on exterior and interior. Unknown Date.
CSC3180 Skyphos or One-handler (Pl. 66) Est. Diam. of rim 9 cm; Th. of wall 0.31 cm. Fragment of straight, lipless rim. Two joining sherds. Fine, pinkish-buff fabric. Black glaze on exterior and interior. Cf.: Schauer 2003, p. 170, no. B6, pl. 4. Late Classical.
CSC3181 Monochrome Deep Bowl (Pl. 67) Th. of wall 0.55 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-buff fabric. Matt black paint on exterior and interior. Cf.: Mountjoy 1986, FS 284 p. 151, fig. 191; FS 285 pp. 178-179, fig. 230, 231; p. 192, fig. 254, nos. 1, 2, 3. Late Helladic IIIC
CSC3182 Deep Bowl (Pl. 67) Handle dim. 1.1 x 1.1 cm; Th. of wall 0.40 cm. Fragment of wall with round, horizontal handle. Fine, pale orangish-buff fabric. Matt, red paint on exterior and interior. Cf.: Mountjoy 1986, FS 284 p. 151, fig. 191; FS 285 pp. 178-179, fig. 230, 231; p. 192, fig. 254, nos. 1, 2, 3. Late Helladic IIIB-IIIC
CSC3183 Wide-mouthed jar (Pl. 67) Est. Diam. of rim 22.0 cm; Th. of wall 0.85 cm. Fragment of rim and wall. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with red and tan core. Smoothed. Cf.: Lerna III, p. 175, 448, 451, no. P793, fig. 58. Early Helladic III.
CSC3184 Unknown vessel (Pl. 67) Th. of wall 0.62 cm. Fragment of wall. Medium, orange fabric. Completely incrusted. Unknown Date.
CSC3185 Unknown vessel (Pl. 67) Th. of wall 0.33 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric. Slipped. Some incrustation. Unknown Date.
CSC3186 Goblet (Pl. 68) Est. Diam. of base 4 cm; Th. of wall 0.33 cm. Fragment of foot and wall. Fine, pinkish-orange fabric with gray core. Slipped on interior and exterior. Cf.: Nichoria II, p. 530, no. P3401, fig. 9-15. Late Helladic.
CSC3187 Closed vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.76 - 1.29 cm. Fragment of wall with horizontal ridge. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with gray core. Smoothed surface, slipped. Probably Middle Helladic.
CSC3188 Closed vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.94 cm. Fragment of wall. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with dark gray core. Slipped. Similar fabric to wide-mouthed jars CSC3144, CSC3148, CSC3183, CSC3187, and CSC3190. Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3189 Unknown vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.52 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium fine, pinkish-orange fabric with orange core. Slipped. Unknown Date.
CSC3190 Closed vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.68-0.86 cm. Fragment of wall with knob. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with dark gray core. Slipped. Plastic knob on exterior. Similar fabric to wide-mouthed jars CSC3144, CSC3148, CSC3183, CSC3187, CSC3188, and CSC3191. Probably Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3191 Wide-mouthed jar (Pl. 69) Est. Diam. of rim 20 cm; Th. of wall 0.60 cm. Fragment of straight rim. Handmade. Coarse, tannish-orange fabric with dark gray core. Slipped. Rim slightly everted. Similar fabric to wide-mouthed jars CSC3144, CSC3148, CSC3183, CSC3187, CSC3188, and CSC3190. Cf.: Lerna III, p. 175, 448, 451, no. P793, fig. 58. Early Helladic III.
CSC3192 Closed vessel (Pl. 69) Th. of wall 0.78 cm. Fragment of wall. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with dark gray core. Slipped. Similar fabric to wide-mouthed jars CSC3144, CSC3148, CSC3183, CSC3187, CSC3188, and CSC3191. Probably Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3193 Closed vessel (Pl. 69) Th. of wall 0.67 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, orangish-buff fabric. Slipped exterior, with black to red paint in horizontal stripes. Surface incrusted. Probably Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3194 Open vessel (Pl. 69) Th. of wall 0.49 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, pale orange fabric. Slipped exterior and interior, traces of red paint on interior and exterior. Incrusted. Probably Late Helladic.
CSC3195 Bowl (Pl. 69) Est. Diam. of rim 20 cm; Th. of wall 0.59 cm. Fragment of rim and wall. Handmade. Medium fine, orangish-buff fabric with pink core. Slipped, polychrome painted with brown and black matt paint in linear designs on exterior, band of matt, black paint below rim on interior. Middle Helladic to early Late Helladic.
CSC3196 Closed vessel (Pl. 70) Th. of wall 0.70 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium fine, buff fabric. Slipped. Matt, brownishblack paint in linear designs on exterior. Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3197 Deep bowl (Pl. 70) Handle dim. 1.50 x 1.54 cm; Th. of wall 0.44 cm. Fragment of round, horizontal handle and wall. Handmade. Medium fine, buff fabric. Slipped. Matt, brownish-black paint in dotted designs on handle. Cf.: Mountjoy 1986, p. 131, fig. 162, no. 6; Walberg 1998, p. 213, no. 572, pl. 83. Late Helladic IIIB2.
CSC3198 Unknown vessel (Pl. 70) Th. of wall 0.51 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium fine, pale orange fabric. Buff slip. Similar fabric to CSC3196 and CSC3197. Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3199 Unknown vessel (Pl. 70) Th. of wall 0.27 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, buff-gray fabric. Brown slip. Unknown Date.
CSC3200 Unknown vessel (Pl. 71) Th. of wall 0.50 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium fine, orange fabric with gray core. Unknown Date.
CSC3201 Large open vessel (Pl. 71) Est. Diam. of rim 30 cm; Th. of wall 0.73 cm. Fragment of projecting rim and wall. Medium coarse, orange fabric with gray core. Handmade. Unknown Date.
CSC3202 Cup (Pl. 71) Est. Diam. of rim 10 cm; Th. of wall 0.31 cm. Fragment of flaring rim with vertical handle. Handmade. Fine, orangish-buff fabric. Traces of red paint on exterior and interior. Probably Late Helladic.
CSC3203 Closed vessel (Pl. 71) Est. Diam. of rim 20 cm; Th. of wall 0.35 cm. Fragment of everted rim and wall. Handmade. Medium, reddish-orange fabric with orange core. Slipped. Probably Bronze Age.
CSC3204 Unknown vessel (Pl. 71) Th. of wall 0.33 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium, reddish-orange fabric with orange core. Probably Bronze Age.
CSC3205 Blade (Pl. 72) Max. L: 4.68 cm; W. 1.48- 2.03 cm; H. 0.41 - 0.48 cm. Proximal chert blade. Tip broken off. Bi-facial, trapezoidal cross-section. Probably Bronze Age.
CSC3225 Tile (Pl. 76) Th. of wall 2.32 - 3.45 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, pale orange fabric. Matt, dark red glaze on edge and top. Incrusted. Post Bronze Age.
Άσπρα Σπίτια- Λόφος Τούρλα: Η Κεραμική που συνέλεξε ο Jerome Sperling
CSC3145 Tile (Pl. 59) Th. of wall 2.08 - 2.74 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium, pale orangish-buff fabric with pink core. Traces of matt, brownish-gray glaze on exterior, matt, dark gray to black glaze on edge. Unknown Date.
CSC3147 Bowl(Pl. 60)Th. of wall 0.45 cm.νFragment of wall. Medium fine, pale orangish-buff fabric with pinkish-buff core.νTraces of orange slip and light burnishing on exterior, burnished, with a mottled slip onνinterior. Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3148 Wide-mouthed jar (Pl. 60) Est. Diam. of rim 25 cm; Th. of wall 0.84 cm. Fragment of rim and wall. Handmade. Coarse, orange fabric with reddish core. Burnished on interior and exterior. Rim is slightly everted. Similar to CSC3144. Cf.: Lerna III, p. 175, 448, 451, no. P793, fig. 58. Early Helladic III.
CSC3149 Bowl (Pl. 60) Th. of wall 0.74 cm. Fragment of wall. Medium fine, pale orange fabric with buff-gray core. Slipped, traces of matt, black paint on interior and exterior. Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3150 Unknown vessel (Pl. 60) Th. of wall 0.42 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric with pink core. Traces of dark red paint on exterior. Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3152 Acrocup (Pl. 61) Est. Diam of base 7.2 cm. Fragment of flat base. Fine, pinkish-buff fabric. Glossy, black glaze, resting surface reserved. Cf.: OlForsch XXIII, p. 89, no. KFS 7, pl. 34. Classical.
CSC3153 Lid (Pl. 61) Diam. of knob 2.95 cm; Th. of wall 0.47 cm. Knob from lid. Medium, orange fabric with brownish-gray core. Probably Hellenistic.
CSC3156 Jar (Pl. 62) Th. of wall 0.57 cm. Fragment of wall with lug handle. Handmade. Medium coarse, orange fabric. Pierced hole in body. Unknown Date.
CSC3157 Jar (Pl. 62) Th. of wall 0.60 - 0.70 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium coarse, gray to buff-gray fabric with dark gray core. Slipped and lightly burnished exterior. Early Helladic.
CSC3158 Open vessel (Pl. 62) Th. of wall 0.51 cm. Fragment of wall. Fine, pale orange fabric with pink and gray core. Traces of black glaze misfired red in certain areas on exterior and interior. Shallow, horizontal incised grooves on exterior. Surface abraded. Archaic to Hellenistic.
CSC3160 Type A Attic Skyphos (Pl. 63) Est. Diam. of base 6.8 cm; Th. of wall 0.45 cm. Fragment of ring base and wall. Fine, pale orange fabric with pinkish-gray core. Traces of black glaze on exterior and interior. Dipped. Cf. for shape: Schauer 2003, p. 171, no. B17, pl. 5, though because CSC3160 appears to be dipped, it is probably later. Late Classical.
CSC3161 Open vessel (Pl. 63) Th. of wall 0.55 - 0.95 cm. Fragment of wall near base. Fine, orange fabric. Traces of black glaze on exterior and interior, reserved line on interior. Archaic to Hellenistic.
CSC3162 Closed vessel (Pl. 63) Th. of wall 0.46 cm. Fragment of wall. Fine, orangish-buff fabric. Traces of red, semi-glossy glaze on exterior. Surface abraded. Unknown Date.
CSC3163 Open vessel (Pl. 63) Th. of wall 0.55 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric. Horizontal stripe in matt, black paint on exterior, and black paint on interior, with orange underpaint. Probably Late Helladic.
CSC3164 Storage vessel (Pl. 63) Handle dim.: 2.38 x 2.94 cm. Fragment of round handle. Handmade. Coarse, red and black mottled fabric with dark gray core. Probably Middle Helladic.
CSC3166 Unknown vessel (Pl. 64) Est. Diam. of rim 17 cm; Th. of wall 0.44 cm. Fragment of everted rim. Handmade. Fine, buff fabric. Traces of red to brown matt paint on interior and exterior. Probably Late Helladic.
CSC3167 Unknown vessel (Pl. 64) Th. of wall 0.35 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, pale orange fabric. Unknown Date.
CSC3168 Strainer (Pl. 64) Est. Diam. of base 5.5 cm; Th. of wall 0.55 cm. Fragment of flat base. Handmade. Medium coarse, mottled buff-gray to reddishbuff fabric with dark gray core. Pierced holes. Slipped and burnished. Cf.: Nichoria II, p. 94, no. P2247, pl. 3-11. Probably Middle Helladic.
CSC3170 Unknown vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.48 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric. Probably Late Helladic.
CSC3171 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.34. Fragment of wall. Two joining body sherds. Fine, pinkish-buff fabric with pinkish-gray core. Traces of matt, brown to black paint on interior and exterior. Fingerprint in paint on interior surface. Late Helladic.
CSC3172 Closed vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.60 cm. Fragment of wall. Medium fine two-toned fabric, orange exterior and buff-tan interior. Traces of slip or underglaze on exterior. Unknown Date.
CSC3173 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.42 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-buff fabric. Traces of matt, brown paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3174 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.40 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-buff fabric. Traces of matt, orange to brown paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3175 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.40 cm. Fragment of wall. Fine, two-toned fabric, pinkish-buff exterior and buff interior. Traces of matt, orange paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3176 Open vessel (Pl. 65) Th. of wall 0.53 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-buff fabric with pink core. Traces of matt, brown paint on interior and exterior. Late Helladic.
CSC3178 Lamp (Pl. 66) Est. Diam. of rim 7 cm; Th. of wall 0.26 cm. Fragment of rim and wall. Fine, buff fabric. Black glaze on exterior and interior. Cf.: Schauer 2003, p. 160, 163, no. A6, pl. 1. Classical, ca. 475-450.
CSC3179 Open vessel (Pl. 66) Est. Diam. of rim 18.0 cm; Th. of wall 0.42 cm. Fragment of straight, everted, lipless rim. Handmade. Fine, gray fabric. Traces of glaze on exterior and interior. Unknown Date.
CSC3180 Skyphos or One-handler (Pl. 66) Est. Diam. of rim 9 cm; Th. of wall 0.31 cm. Fragment of straight, lipless rim. Two joining sherds. Fine, pinkish-buff fabric. Black glaze on exterior and interior. Cf.: Schauer 2003, p. 170, no. B6, pl. 4. Late Classical.
CSC3182 Deep Bowl (Pl. 67) Handle dim. 1.1 x 1.1 cm; Th. of wall 0.40 cm. Fragment of wall with round, horizontal handle. Fine, pale orangish-buff fabric. Matt, red paint on exterior and interior. Cf.: Mountjoy 1986, FS 284 p. 151, fig. 191; FS 285 pp. 178-179, fig. 230, 231; p. 192, fig. 254, nos. 1, 2, 3. Late Helladic IIIB-IIIC
CSC3183 Wide-mouthed jar (Pl. 67) Est. Diam. of rim 22.0 cm; Th. of wall 0.85 cm. Fragment of rim and wall. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with red and tan core. Smoothed. Cf.: Lerna III, p. 175, 448, 451, no. P793, fig. 58. Early Helladic III.
CSC3184 Unknown vessel (Pl. 67) Th. of wall 0.62 cm. Fragment of wall. Medium, orange fabric. Completely incrusted. Unknown Date.
CSC3185 Unknown vessel (Pl. 67) Th. of wall 0.33 cm. Fragment of wall. Fine, buff fabric. Slipped. Some incrustation. Unknown Date.
CSC3187 Closed vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.76 - 1.29 cm. Fragment of wall with horizontal ridge. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with gray core. Smoothed surface, slipped. Probably Middle Helladic.
CSC3188 Closed vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.94 cm. Fragment of wall. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with dark gray core. Slipped. Similar fabric to wide-mouthed jars CSC3144, CSC3148, CSC3183, CSC3187, and CSC3190. Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3189 Unknown vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.52 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium fine, pinkish-orange fabric with orange core. Slipped. Unknown Date.
CSC3190 Closed vessel (Pl. 68) Th. of wall 0.68-0.86 cm. Fragment of wall with knob. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with dark gray core. Slipped. Plastic knob on exterior. Similar fabric to wide-mouthed jars CSC3144, CSC3148, CSC3183, CSC3187, CSC3188, and CSC3191. Probably Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3192 Closed vessel (Pl. 69) Th. of wall 0.78 cm. Fragment of wall. Handmade. Coarse, pinkish-orange fabric with dark gray core. Slipped. Similar fabric to wide-mouthed jars CSC3144, CSC3148, CSC3183, CSC3187, CSC3188, and CSC3191. Probably Early Helladic to Middle Helladic.
CSC3193 Closed vessel (Pl. 69) Th. of wall 0.67 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, orangish-buff fabric. Slipped exterior, with black to red paint in horizontal stripes. Surface incrusted. Probably Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3194 Open vessel (Pl. 69) Th. of wall 0.49 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, pale orange fabric. Slipped exterior and interior, traces of red paint on interior and exterior. Incrusted. Probably Late Helladic.
CSC3195 Bowl (Pl. 69) Est. Diam. of rim 20 cm; Th. of wall 0.59 cm. Fragment of rim and wall. Handmade. Medium fine, orangish-buff fabric with pink core. Slipped, polychrome painted with brown and black matt paint in linear designs on exterior, band of matt, black paint below rim on interior. Middle Helladic to early Late Helladic.
CSC3197 Deep bowl (Pl. 70) Handle dim. 1.50 x 1.54 cm; Th. of wall 0.44 cm. Fragment of round, horizontal handle and wall. Handmade. Medium fine, buff fabric. Slipped. Matt, brownish-black paint in dotted designs on handle. Cf.: Mountjoy 1986, p. 131, fig. 162, no. 6; Walberg 1998, p. 213, no. 572, pl. 83. Late Helladic IIIB2.
CSC3198 Unknown vessel (Pl. 70) Th. of wall 0.51 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium fine, pale orange fabric. Buff slip. Similar fabric to CSC3196 and CSC3197. Middle Helladic to Late Helladic.
CSC3199 Unknown vessel (Pl. 70) Th. of wall 0.27 cm. Fragment of wall. Handmade. Fine, buff-gray fabric. Brown slip. Unknown Date.
CSC3201 Large open vessel (Pl. 71) Est. Diam. of rim 30 cm; Th. of wall 0.73 cm. Fragment of projecting rim and wall. Medium coarse, orange fabric with gray core. Handmade. Unknown Date.
CSC3202 Cup (Pl. 71) Est. Diam. of rim 10 cm; Th. of wall 0.31 cm. Fragment of flaring rim with vertical handle. Handmade. Fine, orangish-buff fabric. Traces of red paint on exterior and interior. Probably Late Helladic.
CSC3203 Closed vessel (Pl. 71) Est. Diam. of rim 20 cm; Th. of wall 0.35 cm. Fragment of everted rim and wall. Handmade. Medium, reddish-orange fabric with orange core. Slipped. Probably Bronze Age.
CSC3204 Unknown vessel (Pl. 71) Th. of wall 0.33 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium, reddish-orange fabric with orange core. Probably Bronze Age.
CSC3206 Unknown vessel (Pl. 72) Th. of wall 0.28- 0.38 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium fine, gray fabric. Unknown Date.
CSC3207 Unknown vessel (Pl. 72) Th. of wall 0.50- 0.60 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium, two-toned fabric, buff-gray exterior, gray interior with gray core. Slipped. Probably Bronze Age.
CSC3208 Open bowl (Pl. 72) Est. Diam. of base 8.0 cm; Th. of wall 0.55 cm. Fragment of flat base. Fine, buff fabric. Matt, dark brown paint on base and interior, traces on exterior. Probably Bronze Age.
CSC3209 Bowl (Pl. 72) Est. Diam. of rim 20 cm; Th. of wall 1.11. Fragment of flaring rim. Handmade. Medium coarse, two-toned fabric, pinkishorange exterior, buff-gray interior with dark gray core. Slipped, applied band with fingerimpressed design forming rope-like decoration. Cf.: Nichoria II, p. 89, no. P2134, fig. 3-7, pl. 3-6. Middle Helladic.
CSC3210 Small closed vessel (Pl. 72) Est. Diam. of rim 6 cm; Th. of wall 0.39 - 0.68 cm. Fragment of rim and wall. Fine, light gray fabric. Traces of black glaze on exterior surface. Probably Archaic to Hellenistic.
CSC3211 Open vessel (Pl. 72) Th. of wall 0.28 cm. Fragment of wall. Fine, pale orange fabric. Black glaze on exterior and interior. Archaic to Hellenistic.
CSC3212 Open vessel (Pl. 73) Th. of wall 0.30 cm. Fragment of wall. Fine, pale orange fabric with pink core. Black glaze on exterior and interior. Archaic to Hellenistic.
CSC3213 Open vessel (Pl. 73) Th. of wall 0.30 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-orange fabric with pink core. Black glaze on exterior and interior. Archaic to Hellenistic.
CSC3214 Bowl (Pl. 73) Est. Diam. of base 5.4 cm; Th. of wall 0.30 cm. Fragment of ring base and wall. Fine, buff-orange fabric. Black glaze on exterior and interior, underside reserved. Cf. for shape: OlForsch XXIII, p. 85, no. SKS 16, pl. 31. Late Classical.
CSC3215 Cup or Bowl (Pl. 73) Est. Diam. of rim 10 cm; Handle dim. 1.25 x 1.25 cm; Th. of wall 0.37 cm. Fragment of straight rim and wall with round handle scar. Fine, buff-orange fabric. Black glaze on exterior and interior. Surface abraded. Cf.: Agora XII, p. 267, no. 464, fig. 5, pl. 21. Late Classical, ca. 350.
CSC3216 Cup or Bowl (Pl. 73) Est. Diam. of base 4 cm; Th. of wall 0.37 cm. Fragment of flat base and wall. Fine, orange fabric. Black glaze on exterior and interior. Surface abraded. Classical.
CSC3217 Lekane (Pl. 74) Est. Diam. of base 12.4 cm; Th. of wall 0.40 cm. Fragment of flaring ring base and wall. Fine, orangish-buff fabric with pinkishgray core. Slip on exterior, and fugitive glaze on interior. Cf. Agora XII, p. 321, no. 1207, pl. 40. Classical.
CSC3218 Open vessel (Pl. 74) Th. of wall 0.98 cm. Fragment of wall. Medium, orangish-buff fabric with pinkish-orange core. Traces of red glaze on interior. Probably Hellenistic to Roman.
CSC3219 Open vessel (Pl. 74) Th. of wall 0.70 cm. Fragment of wall. Medium, buff fabric with pinkish-orange core. Traces of red glaze on interior. Probably Hellenistic to Roman.
CSC3220 Tile (Pl. 74) Th. of wall 3.75 - 1.32 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, orange fabric. Very incrusted. Post Bronze Age.
CSC3221 Bowl (Pl. 75) Est. Diam. of base 10.5 cm; Th. of wall 0.42 cm. Fragment of flat, projecting base and wall. Two joining sherds. Fine, buff fabric with pinkish-buff core. Traces of black glaze, misfired red in places, on interior and fugitive glaze in band at base of exterior surface. Surface abraded. Classical to Hellenistic.
CSC3222 Tile (Pl. 75) Th. of wall 1.71- 2.28 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, orangish-buff fabric. Matt, black glaze on edge and top. Incrusted. Post Bronze Age.
CSC3223 Tile (Pl. 75) Th. of wall 2.30- 2.90 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, orangish-buff fabric. Matt, red glaze on edge and top. Incrusted. Post Bronze Age.
CSC3224 Large storage vessel (Pl. 76) Th. of wall 1.76 cm. Fragment of wall with handle scar. Medium coarse, orangish-buff fabric. Slipped. Unknown Date. CSC3207 Unknown vessel (Pl. 72) Th. of wall 0.50- 0.60 cm. Fragment of wall. Handmade. Medium, two-toned fabric, buff-gray exterior, gray interior with gray core. Slipped. Probably Bronze Age.
CSC3208 Open bowl (Pl. 72) Est. Diam. of base 8.0 cm; Th. of wall 0.55 cm. Fragment of flat base. Fine, buff fabric. Matt, dark brown paint on base and interior, traces on exterior. Probably Bronze Age.
CSC3209 Bowl (Pl. 72) Est. Diam. of rim 20 cm; Th. of wall 1.11. Fragment of flaring rim. Handmade. Medium coarse, two-toned fabric, pinkishorange exterior, buff-gray interior with dark gray core. Slipped, applied band with fingerimpressed design forming rope-like decoration. Cf.: Nichoria II, p. 89, no. P2134, fig. 3-7, pl. 3-6. Middle Helladic.
CSC3210 Small closed vessel (Pl. 72) Est. Diam. of rim 6 cm; Th. of wall 0.39 - 0.68 cm. Fragment of rim and wall. Fine, light gray fabric. Traces of black glaze on exterior surface. Probably Archaic to Hellenistic.
CSC3211 Open vessel (Pl. 72) Th. of wall 0.28 cm. Fragment of wall. Fine, pale orange fabric. Black glaze on exterior and interior. Archaic to Hellenistic.
CSC3213 Open vessel (Pl. 73) Th. of wall 0.30 cm. Fragment of wall. Fine, pinkish-orange fabric with pink core. Black glaze on exterior and interior. Archaic to Hellenistic.
CSC3214 Bowl (Pl. 73) Est. Diam. of base 5.4 cm; Th. of wall 0.30 cm. Fragment of ring base and wall. Fine, buff-orange fabric. Black glaze on exterior and interior, underside reserved. Cf. for shape: OlForsch XXIII, p. 85, no. SKS 16, pl. 31. Late Classical.
CSC3215 Cup or Bowl (Pl. 73) Est. Diam. of rim 10 cm; Handle dim. 1.25 x 1.25 cm; Th. of wall 0.37 cm. Fragment of straight rim and wall with round handle scar. Fine, buff-orange fabric. Black glaze on exterior and interior. Surface abraded. Cf.: Agora XII, p. 267, no. 464, fig. 5, pl. 21. Late Classical, ca. 350.
CSC3216 Cup or Bowl (Pl. 73) Est. Diam. of base 4 cm; Th. of wall 0.37 cm. Fragment of flat base and wall. Fine, orange fabric. Black glaze on exterior and interior. Surface abraded. Classical.
CSC3218 Open vessel (Pl. 74) Th. of wall 0.98 cm. Fragment of wall. Medium, orangish-buff fabric with pinkish-orange core. Traces of red glaze on interior. Probably Hellenistic to Roman.
CSC3219 Open vessel (Pl. 74) Th. of wall 0.70 cm. Fragment of wall. Medium, buff fabric with pinkish-orange core. Traces of red glaze on interior. Probably Hellenistic to Roman.
CSC3220 Tile (Pl. 74) Th. of wall 3.75 - 1.32 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, orange fabric. Very incrusted. Post Bronze Age.
CSC3222 Tile (Pl. 75) Th. of wall 1.71- 2.28 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, orangish-buff fabric. Matt, black glaze on edge and top. Incrusted. Post Bronze Age.
CSC3223 Tile (Pl. 75) Th. of wall 2.30- 2.90 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, orangish-buff fabric. Matt, red glaze on edge and top. Incrusted. Post Bronze Age.
CSC3225 Tile (Pl. 76) Th. of wall 2.32 - 3.45 cm. Fragment from edge of tile. Mouldmade. Medium coarse, pale orange fabric. Matt, dark red glaze on edge and top. Incrusted. Post Bronze Age.
