Η αρχαία Κορώνη στα Ρωμαϊκά χρόνια επεκτάθηκε στην πλαγιά πάνω από την ακρόπολη των κλασικών χρόνων και αναπτύχθηκε στο γειτονικό πλάτωμα όπου βρίσκεται το σύγχρονο Πεταλίδι. Ανασκαφές που έγιναν τα τελευταία χρόνια από την ΛΗ Ε.Π.Κ.Α. δείχνουν ότι το κέντρο αυτό αναπτύχθηκε για να γίνει ένας σημαντικός εμπορικός κόμβος για την περιοχή. Ο πλούτος της πόλης έχει να κάνει και με το λιμάνι της που ο Παυσανίας αναφέρει ως «Αχαίων λιμήν».1
Η Αρχαία Κορώνη στην Ρωμαϊκή εποχή είχε πλούσιους γαιοκτήμονες με μεγάλες εκτάσεις στις εύφορες περιοχές γύρω από την πόλη που δραστηριοποιούνταν στην παραγωγή και εμπορία αγαθών2.
Από το 1996 η Εφορία έχει ανασκάψει έναν μεγάλο οικισμό με λουτρά που βρίσκονται περίπου 1,5 χλμ βόρεια της πόλης, δίπλα στη θάλασσα3. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η δομή ενός κτιρίου των λουτρών που ανασκάφηκε από τον Ε. Μαλαπάνι το 2009- 2010 όπου η χρήση τούβλων είναι ευρέως διαδεδομένη4. Μια αψίδα ενός calidarium (εικ.1) κατασκευάστηκε με τραπεζοειδή τούβλα. Το κτίριο που αναλύεται παρακάτω είναι Μαυσωλείο και βρίσκεται σε περίοπτη θέση κοντά στην ακρόπολη με πανοραμική θέα προς την Μεσσηνία και το όρος της Ιθώμης (εικ.2).
Το Μαυσωλείο στην ακρόπολη5
Το κτίριο χτίστηκε σε κεκλιμένο έδαφος με την είσοδό του προς τα ανατολικά (εικ3). Αποτελείτε από ένα δωμάτιο με δύο αρκοσόλια6 ανά πλευρά που συνδέεται με ένα δεύτερο δωμάτιο, σε κατεστραμμένη κατάσταση, μέσω μιας πόρτας πλάτος 2μ. (εικ.4).
Οι τοίχοι είχαν πάχος 1,35μ. αλλά το πάχος μειώνετε σε 0,60 εκ. στα αρκοσόλια. Τα αρκοσόλια που είχαν τοποθετηθεί στην πλαγιά του λόφου (νότια) είχαν μία ημικυκλική κόγχη η κάθε μία, πλάτους 0,63 εκ. και βάθους 0,40 εκ. (εικ.5).Προς την είσοδο το μαυσωλείο είχε δύο εσοχές μήκους 1,87μ. και πλάτους 0,90 εκ. Η αρχιτεκτονική είναι επηρεασμένη από την αντίστοιχη αρχιτεκτονική των μαυσωλείων της Ρώμης και παρουσιάζει ομοιότητες με το μαυσωλείο RG1 και RG2 στην αρχαία Τροιζήνα.7
Περιγραφή και παρατηρήσεις σχετικά με τις τεχνικές δόμησης
Το μαυσωλείο κατασκευάστηκε με αδρανή υλικά και κονίαμα ενώ η πρόσοψη είναι στρωμένη με σειρές τούβλων. (M= 62-63,5 εκ.). Η βόρεια πλευρά ήταν υψηλότερη λόγω της πλαγιάς του λόφου, ενώ το κάτω μέρος της πλευράς αυτής δεν υπήρχε επίστρωση τούβλων, μόνο αδρανή υλικά και κονίαμα.(εικ.7 3.241).
Τα τείχη της δεύτερης αίθουσας ήταν κατασκευασμένα με την τεχνική opus mixtum και μπορεί να χρονολογούνται σε μεταγενέστερη περίοδο. Τετράγωνα τούβλα (27Χ 28,5 εκ., πάχος 3,2-3 εκ.) τοποθετήθηκαν είτε ολόκληρα είτε κομμένα σε δύο ορθογώνια κομμάτια και είχαν διαγώνιες αυλακώσεις που έγιναν με μυστρί.
Η καμάρα (μήκους 3,95 μ.) κατασκευάστηκε με τετράγωνα τούβλα (30x30 εκ.) ακτινωτά τοποθετημένα (εικ.5 3.239) και καλύφθηκαν από αδρανή υλικά και κονίαμα. Οι θόλοι των αρκοσολίων (μήκος: 1,85μ.) κατασκευάστηκαν με παρόμοιο τρόπο.
Η διαδικασία κατασκευής των τόξων τεκμηριώνεται στα ερείπια των αρκοσολίων, αφού ελάχιστα επιβιώνουν από τη θόλο. Ο πρώτος τομέας μέχρι τα σκαλοπάτια χτίστηκε χωρίς κεντράρισμα. Πάνω από κει η θόλος χτίστηκε με καλούπωμα. Ξύλινες σανίδες τοποθετήθηκαν στο ένα άκρο στην κορυφή του ακραίου τοιχώματος και όταν αφαιρέθηκαν άφισαν μια εσοχή 13 εκ. (εικ.5 3.239).Το αποτύπωμα από το καλούπωμα είναι ακόμα ορατό.
Η κατασκευή μπορεί να θεωρηθεί συνηθισμένη για την Πελοπόννησο, λόγω της τεχνικής κατασκευής που χρησιμοποιείται για την καμάρα και για τους τοίχους.
Η τοιχοποιία δεν έγινε με τριγωνικά τούβλα και χρισημοποιήθηκαν αδρανή υλικά και κονίαμα, αντί για το πιο εξελιγμένο σκυρόδεμα.
Paolo Vitti
"Θολωτές κατασκευές των Αυτοκρατορικών χρόνων"
Το μαυσωλείο κατασκευάστηκε με αδρανή υλικά και κονίαμα ενώ η πρόσοψη είναι στρωμένη με σειρές τούβλων. (M= 62-63,5 εκ.). Η βόρεια πλευρά ήταν υψηλότερη λόγω της πλαγιάς του λόφου, ενώ το κάτω μέρος της πλευράς αυτής δεν υπήρχε επίστρωση τούβλων, μόνο αδρανή υλικά και κονίαμα.(εικ.7 3.241).
Τα τείχη της δεύτερης αίθουσας ήταν κατασκευασμένα με την τεχνική opus mixtum και μπορεί να χρονολογούνται σε μεταγενέστερη περίοδο. Τετράγωνα τούβλα (27Χ 28,5 εκ., πάχος 3,2-3 εκ.) τοποθετήθηκαν είτε ολόκληρα είτε κομμένα σε δύο ορθογώνια κομμάτια και είχαν διαγώνιες αυλακώσεις που έγιναν με μυστρί.
Η καμάρα (μήκους 3,95 μ.) κατασκευάστηκε με τετράγωνα τούβλα (30x30 εκ.) ακτινωτά τοποθετημένα (εικ.5 3.239) και καλύφθηκαν από αδρανή υλικά και κονίαμα. Οι θόλοι των αρκοσολίων (μήκος: 1,85μ.) κατασκευάστηκαν με παρόμοιο τρόπο.
Η διαδικασία κατασκευής των τόξων τεκμηριώνεται στα ερείπια των αρκοσολίων, αφού ελάχιστα επιβιώνουν από τη θόλο. Ο πρώτος τομέας μέχρι τα σκαλοπάτια χτίστηκε χωρίς κεντράρισμα. Πάνω από κει η θόλος χτίστηκε με καλούπωμα. Ξύλινες σανίδες τοποθετήθηκαν στο ένα άκρο στην κορυφή του ακραίου τοιχώματος και όταν αφαιρέθηκαν άφισαν μια εσοχή 13 εκ. (εικ.5 3.239).Το αποτύπωμα από το καλούπωμα είναι ακόμα ορατό.
Η κατασκευή μπορεί να θεωρηθεί συνηθισμένη για την Πελοπόννησο, λόγω της τεχνικής κατασκευής που χρησιμοποιείται για την καμάρα και για τους τοίχους.
Η τοιχοποιία δεν έγινε με τριγωνικά τούβλα και χρισημοποιήθηκαν αδρανή υλικά και κονίαμα, αντί για το πιο εξελιγμένο σκυρόδεμα.
Paolo Vitti
"Θολωτές κατασκευές των Αυτοκρατορικών χρόνων"
Σημειώσεις:
1 Παυσ. 4.34,6.
2. GREENE 1990, 134.
3. 36°58’24.10”N, 21°55’36.11”E.
4. I would like to thank Evaggelia Malapani for access to the site and for sharing with me her data and personal observations on both the bath complex and the mausoleum (see §3.9.1). For the baths in Corone see MALAPANI 2012.
5. GPS coordinates: 36°57’21.70”N, 21°55’28.83”E
6 Το αρκοσόλιο, είναι μια τοξωτή εσοχή που χρησιμοποιείται ως τόπος ταφής. Η λέξη προέρχεται από το λατινικό arcus= "αψίδα" και solium= "θρόνος"
7. Το μαυσωλείο της Τροιζήνας έχει σχήμα ναού κατασκευασμένο από σκυρόδεμα με τούβλα και αψιδωτή οροφή.
2. GREENE 1990, 134.
3. 36°58’24.10”N, 21°55’36.11”E.
4. I would like to thank Evaggelia Malapani for access to the site and for sharing with me her data and personal observations on both the bath complex and the mausoleum (see §3.9.1). For the baths in Corone see MALAPANI 2012.
5. GPS coordinates: 36°57’21.70”N, 21°55’28.83”E
6 Το αρκοσόλιο, είναι μια τοξωτή εσοχή που χρησιμοποιείται ως τόπος ταφής. Η λέξη προέρχεται από το λατινικό arcus= "αψίδα" και solium= "θρόνος"
7. Το μαυσωλείο της Τροιζήνας έχει σχήμα ναού κατασκευασμένο από σκυρόδεμα με τούβλα και αψιδωτή οροφή.
