Ανάμεσα από την μεγάλη και αρκετά πυκνοκατοικημένη στους Προϊστορικούς χρόνους κοιλάδα του Σουλιμά και τις ακτές του Ιονίου πελάγους, υπάρχει μια αρκετά μεγάλη λοφώδης περιοχή μήκους περίπου 9 χιλιομέτρων. Από την Β πλευρά της περιοχής τα ψηλά βουνά της Β Μεσσηνίας αρχίζουν να χαμηλώνουν, μετά περίπου από την περιοχή του Σιδηροκάστρου, δημιουργώντας λοφοσειρές με κατεύθυνση Β- Ν, που σβήνουν στην περιοχή όπου εντοπίζεται ο ρους του αρχαίου Κυπαρισσήεντα ποταμού. Ο Κυπαρισσήεντας, σημερινός Αρκαδικός, ήταν πολύ σημαντικός ποταμός στην αρχαιότητα και μέχρι περίπου τις αρχές του 20ου αι. είχε άφθονα νερά.
Στην λοφώδη αυτή περιοχή, Β του Κυπαρισσήεντα ποταμού, εντοπίζεται Προϊστορικός οικισμός στον μεγάλο οβάλ λόφο του Αγίου Ηλία. Ο λόφος, ύψους 230μ., δεσπόζει στην περιοχή και έχει εκπληκτική θέα προς τα Ν και Δ , εποπτεύοντας ολόκληρη την κοιλάδα του ποταμού μέχρι τις ακτές του Ιονίου πελάγους. Ο λόφος προστατεύετε από την Ν πλευρά από μία μικρή χαράδρα ενώ η Δ πλευρά είναι αρκετά απότομη. Πιό ομαλή και εύκολα προσβάσιμη είναι η ΝΑ - Α πλευρά. Ο λόφος του Αγίου Ηλία απέχει 1,4 χλμ. από το Γλυκορρίζι που βρίσκεται στα ΒΑ, ενώ μια χαράδρα χωρίζει τα δύο σημεία. Ο μικρός οικισμός του Κακκαβά βρίσκεται 1.4 χλμ. στα Δ.
Δυτικά του λόφου υπάρχει ρέμα που το τροφοδοτούν δύο πηγές. Η πλησιέστερη, που ονομάζεται Καμαράκι, βρίσκεται περίπου 500μ. στα Β και έχει τη μεγαλύτερη ροή. Η δεύτερη, που ονομάζεται Παλιοχούνη, βρίσκεται σε υψηλότερο σημείο περίπου 500μ. ΒΔ της πρώτης. Επιπλέον, η μεγάλη πηγή που ονομάζεται Κεφαλόβρυση βρίσκεται περίπου στο μέσον της διαδρομής μεταξύ του λόφου του Αγίου Ηλία και του οικισμού του Κακκαβά.
Η Προϊστορική θέση του Αγίου Ηλία Γλυκορριζίου εντοπίζεται στο πλάτωμα κορυφής του λόφου και επεκτείνετε στις πιό ομαλές Ν και Α πλαγιές, ενώ η εκτεθειμένες Δ και ΝΔ πλευρές δεν φαίνεται να έχουν χρησιμοποιηθεί. Κεραμικά αποτμήματα και αρχαίο οικοδομικό υλικό καθώς και τοιχία υπάρχουν σε μια έκταση περίπου 200μ. ΒΑ- ΝΔ επί 150μ. Η συνολική έκταση της θέσης φτάνει περίπου τα 30 στρέμματα, καταδεικνύοντας έτσι την ύπαρξη ενός αρκετά μεγάλου και σημαντικού Προϊστορικού οικισμού. Με βάση την ευρεθείσα κεραμική ο οικισμός χρονολογείται στην Μεσοελλαδική/ Πρώιμη Υστεροελλαδική περίοδο μέχρι και την Υστεροελλαδική ΙΙΙΒ περίοδο.
Τον οικισμό του Αγίου Ηλία πρώτοι εντόπισαν και ερεύνησαν οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι William A. McDonald και Richard Hope Simpson στην δεκαετία του 1960.[1] Σχετικά με την κεραμική αναφέρουν: "The pottery collected includes a striped sherd and a slightly rolled rim from LH IIIB kylikes, a handle from a LH IIIB deep bowl, many fragments of hollowed bases of LH IIIB stemmed bowls, rims of LH III kylikes. The finer vases are of good white and pinkish fabric and suggest that this site was much less provincial and isolated than those a bit further in from the Kyparissia valley, such as #21D. Coarse ware is represented by jar handles and pithos fragments (side handle and raised band with rope decoration) in "oatmeal" fabric and jar handles of good white and red fabric. A flat strap handle in reddish fabric should be MΗ or early Mycenaean. There is also a strap handle from a "basket" vase."
Δυστυχώς η σημερινή κατάσταση του Αρχαιολογικού χώρου είναι απογοητευτική αφού το μεγαλύτερο μέρος της θέσης έχει ισοπεδωθεί με βαριά μηχανήματα. Σε πολλά σημεία ειδικά στις Ν και Α πλαγιές έχουν αποτεθεί τόνοι αρχαίου οικοδομικού υλικού, και έτσι είναι δύσκολο να εντοπιστούν τα ακριβή όρια του οικισμού, που ωστόσο θα πρέπει να έφτανε αρκετά χαμηλά στις Ν και Α πλαγιές. Παντού στο αρχαιολογικό χώρο υπάρχει πληθώρα κεραμικών αποτμημάτων.
Τον οικισμό του Αγίου Ηλία πρώτοι εντόπισαν και ερεύνησαν οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι William A. McDonald και Richard Hope Simpson στην δεκαετία του 1960.[1] Σχετικά με την κεραμική αναφέρουν: "The pottery collected includes a striped sherd and a slightly rolled rim from LH IIIB kylikes, a handle from a LH IIIB deep bowl, many fragments of hollowed bases of LH IIIB stemmed bowls, rims of LH III kylikes. The finer vases are of good white and pinkish fabric and suggest that this site was much less provincial and isolated than those a bit further in from the Kyparissia valley, such as #21D. Coarse ware is represented by jar handles and pithos fragments (side handle and raised band with rope decoration) in "oatmeal" fabric and jar handles of good white and red fabric. A flat strap handle in reddish fabric should be MΗ or early Mycenaean. There is also a strap handle from a "basket" vase."
Δυστυχώς η σημερινή κατάσταση του Αρχαιολογικού χώρου είναι απογοητευτική αφού το μεγαλύτερο μέρος της θέσης έχει ισοπεδωθεί με βαριά μηχανήματα. Σε πολλά σημεία ειδικά στις Ν και Α πλαγιές έχουν αποτεθεί τόνοι αρχαίου οικοδομικού υλικού, και έτσι είναι δύσκολο να εντοπιστούν τα ακριβή όρια του οικισμού, που ωστόσο θα πρέπει να έφτανε αρκετά χαμηλά στις Ν και Α πλαγιές. Παντού στο αρχαιολογικό χώρο υπάρχει πληθώρα κεραμικών αποτμημάτων.
Κάπως καλύτερη είναι η κατάσταση στην περιοχή κοντά στην κορυφή του λόφου όπου υπάρχει αρκετά πυκνή βλάστηση. Στην περιοχή αυτή, στη Β πλευρά της κορυφής, σώζονται τοιχία και κατασκευές που φαίνεται να είναι στην αρχική τους θέση. Οι κατασκευές αυτές είναι αρκετά ισχυρές και ίσως σηματοδοτούν το Β άκρο του οικισμού.
Οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι William A. McDonald και Richard Hope Simpson αναφέρουν και την ύπαρξη κεραμίδων νεότερης χρονολόγησης, που σε συνδυασμό με το τοπωνύμιο, ίσως δείχνουν την ύπαρξη κάποιου παλιού χριστιανικού ναΐσκου στον λόφο.
Ένα ακόμη στοιχείο που καταδεικνύει την σημαντικότητα του οικισμού είναι η ύπαρξη δύο Προϊστορικών Τύμβων σε κοντινή απόσταση.[2] Ν του οικισμού υπάρχει λοφοσειρά με κατεύθυνση Β-Ν στην κορυφογραμμή της οποίας εντοπίζονται οι τύμβοι. Ο Τύμβος Α απέχει 600μ. περίπου από τον οικισμό, ενώ 200μ. Ν του Τύμβου Α εντοπίζεται ο Τύμβος Β. Πρέπει να θεωρείτε σχεδόν βέβαιο ότι οι Τύμβοι αυτοί σχετίζονται με τον Προϊστορικό οικισμό του Αγίου Ηλία.
Στον Άγιο Ηλία Γλυκορριζίου υπήρχε ένας αρκετά μεγάλος και σημαντικός Προϊστορικός οικισμός καθ΄όλη την διάρκεια της Υστροελλαδικής περιόδου. Ο οικισμός βρισκόταν σε στρατηγικό σημείο, ψηλά στην απόμερη λοφώδη περιοχή Β της κοιλάδας του Κυπαρισσήεντα ποταμού, εποπτεύοντας ολόκληρη την κοιλάδα μέχρι της ακτές του Ιονίου πελάγους και την περιοχή της Κυπαρισσίας. Ο οικισμός είχε οπτική επαφή με τα σημαντικά κέντρα της Υστεροελλαδικής εποχής στην Ν πλευρά του ποταμού, την Περιστεριά, τις Βρύσες, την Μουριατάδου, μέχρι και το κάστρο της Κυπαρισσίας.
[1] McDonald, William A. and Richard Hope Simpson. ‘Further Explorations in Southwestern Peloponnese: 1964-1968’. "23E. Ayios Ilias (Glikorizi)" Σελ:139. Glykorizi: Ayios Ilias 37.297393° N, 21.757655° E
[2] "Αριστομένης ο Μεσσήνιος": Γλυκορρίζι Τρυφιλίας: Οι Προϊστορικοί τύμβοι (online)
