Ο χώρος περιλαμβάνει δύο Πρωτοελλαδικά Μέγαρα, ένα εκ των οποίων είναι κολοσσιαίων διαστάσεων. Τα Μέγαρα οικοδομήθηκαν στην Πρωτοελλαδική ΙΙ περίοδο, -2600/ -2300 και υποδηλώνουν την ύπαρξη ακμαίου συνοικισμού όπου εμφανίζεται κάποιας μορφής κεντρικής εξουσίας κατά την - 3η χιλιετία, χίλια χρόνια περίπου πριν την εμφάνιση των διοικητικών μεγάρων της "Μυκηναϊκής" εποχής.
Λίγο νοτιότερα ανασκάφηκε ένας μεγάλος ναός αφιερωμένος στον Ποσειδώνα διαστάσεων 25 Χ 20 μέτρων που χρονολογείται στον -6ο αι., ενώ κινητά ευρήματα πιστοποιούν την λατρεία του θεού στα Ακοβίτικα τουλάχιστον από τα Πρωτογεωμετρικά χρόνια.
Άν και ο αρχαιολογικός χώρος στα Ακοβίτικα θεωρείτε από τους σπουδαιότερους της Μεσσηνίας, ανασκαφικές έρευνες μετά το 1970 δεν έχουν πραγματοποιηθεί. Ο αρχαιολογικός χώρος δεν έχει αξιοποιηθεί και ούτε είναι οργανωμένος. Είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό ενώ το χειμώνα λόγω έλλειψης προστασίας συχνά πλημμυρίζει.
Ιστορικό της ανασκαφής
1. Τη δεκαετία του 1930, από το Υδραυλικό Ταμείο Παμίσου, έρχεται για πρώτη φορά στο φως μέρος αρχαίου κτίσματος, το οποίο και καταστρέφεται κατά τη εκσκαφή.
2. Το 1957 βρίσκονται επτά χάλκινα αναθηματικά αγαλματίδια ύστερης γεωμετρικής και αρχαϊκής εποχής. Τα ευρήματα αυτά παρακινούν τον Ν. Γιαλούρη να διενεργήσει δοκιμαστική ανασκαφική έρευνα τον επόμενο χρόνο.
3. Το καλοκαίρι του 1967 πραγματοποιούνται νέα αποστραγγιστικά έργα στην περιοχή, κατά την διάρκεια των οποίων οι μηχανικοί εκσκαφείς προσκρούουν σε αρχαίο οικοδόμημα, στο οποίο προξενούν νέα μεγάλη καταστροφή. Τα έργα διακόπτονται άμεσα από τον Προϊστάμενο της Ζ΄ Αρχαιολογικής Περιφέρειας Γεώργιο Παπαθανασόπουλο.
4. Από το Υπουργείο Δημοσίων Έργων εγκρίνεται πίστωση για την εκτέλεση ανασκαφής την οποία η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων αναθέτει στον Πέτρο Θέμελη. Η ανασκαφή διενεργείται στο διάστημα 22 Ιουλίου με 27 Αυγούστου 1968 και φέρνει στο φως :
α) τη Β.Δ. πτέρυγα μεγάλου ορθογωνίου οικοδομήματος (τομέας Ι) και
β) σχεδόν πλήρες μεγαρόσχημο οικοδόμημα (τομέας ΙΙ).
5. Η ανασκαφική έρευνα συνεχίζεται από τον Παπαθανασόπουλο και πάλι στο διάστημα 19 Νοεμβρίου έως 11 Δεκεμβρίου 1969 και φέρνει στο φως και άλλα ευρήματα και στους δύο τομείς.
6. Ένα χρόνο αργότερα η Θ.Γ.Καράγιωργα συνεχίζοντας τη σωστική ανασκαφή αποκαλύπτει και άλλο μεγαρόσχημο οικοδόμημα μαζί με άλλα οικοδομικά κατάλοιπα μικρότερης σημασίας.
 |
| Ακοβίτικα Μεσσηνία: Σχεδιαστική αναπαράσταση των δύο Πρωτοελλαδικών Μεγάρων. |
Πρωτοελλαδικό Μέγαρο
Η ανασκαφική έρευνα που διενεργήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1969 στο πλαίσιο των εργασιών αντιπλημμυρικής προστασίας του ποταμού Άρι, αποκάλυψε τα οικοδομικά λείψανα δύο μεγαρόσχημων κτιρίων της Πρωτοελλαδικής ΙΙ περιόδου, -2600/ -2300, κατασκευασμένα από ποτάμιους λίθους και πλίνθους. Και τα δύο κτήρια είχαν ανεγερθεί επάνω σε λίθινη κρηπίδα.
Το καλύτερα σωζόμενο κολοσσιαίο Μέγαρο Α΄ (μήκους 35μ. τουλάχιστον) περιλαμβάνει πρόδομο, κεντρική αίθουσα, επιμήκεις διαδρόμους, πλακόστρωτη δίοδο, αποθηκευτικούς χώρους, αυλή ακόμη και υδαταγωγό.
Η ιδιομορφία του οικοδομήματος αυτού είναι οι επιμήκεις στενόμακροι διάδρομοι κατά μήκος των μακρών πλευρών της κεντρικής αίθουσας, οι οποίοι είτε χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες, είτε ως κλιμακοστάσια ανόδου σε δεύτερο όροφο.
Το επιβλητικό κτιριακό συγκρότημα συγκέντρωνε πιθανότατα διοικητικές και οικονομικές λειτουργίες και αποτελούσε το κέντρο ενός ανθηρού προϊστορικού οικισμού.
Σε αυτό βρέθηκε και το παλαιότερο πήλινο σφράγισμα (αποτύπωμα σφραγίδας), -2600/ -2300 που πιθανόν σχετίζεται με βιοτεχνικές και εμπορικές δραστηριότητες της πρώιμης ελλαδικής εποχής.
Πρόκειται για ένα από τα λιγοστά Πρωτοελλαδικά κτίρια αυτού του τύπου, στον Ελλαδικό και ευρύτερο Αιγαιακό χώρο και θα μπορούσε να συγκριθεί με παρόμοια Μέγαρα, που βρέθηκαν στη Λέρνα (Αργολίδα), στην Φυλακωπή (Μήλος), στην Κολώνα (Αίγινα), στη Βασιλική (Κρήτη) και στην Τροία.
Δεξιά: Άποψη των Πρωτοελλαδικών Μεγάρων
Το διπλανό, το Μέγαρο Β, έχει μικρότερες διαστάσεις αλλά ακολουθεί το ίδιο σχήμα. Στα κύρια χαρακτηριστικά του συγκαταλέγονται οι διάδρομοι που περιστοίχιζαν τις δύο πλευρές του κτηρίου, η οροφή, η οποία πρέπει να ήταν κεραμωτή, και τα δύο δωμάτια άνισου μεγέθους. Οι διάδρομοι διακόπτονται από εγκάρσιους τοίχους οι οποίοι υποστηρίζουν στο δυτικό άκρο μικρούς θαλάμους σαν εσοχές. Δυστυχώς, η ανατολική πλευρά του κτηρίου είναι σήμερα καλυμμένη από σύγχρονα κτίσματα.
Τα μέγαρα αυτά καταστράφηκαν ήδη κατά την αρχαιότητα από πλημμύρα του παρακείμενου ποταμού Άρι.
 |
| Ακοβίτικα, Ιερό Ποσειδώνος: Ο αρχαιολογικός χώρος |
Ιερό Ποσειδώνος
To 1968 κατά τη διάρκεια αντιπλημμυρικών έργων στον ποταμό Άρι, ήρθαν στο φως, στη θέση αυτή, κατάλοιπα αρχαίου οικοδομήματος. Δέκα χρόνια νωρίτερα στον ίδιο χώρο είχαν περισυλλεγεί χάλκινα μικροευρήματα, που μαρτυρούσαν την ύπαρξη αρχαιοτήτων.
Η ανασκαφή που ακολούθησε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, αποκάλυψε τo βόρειο τμήμα ορθογώνιου οικοδομήματος που στο μέσον του υπήρχε αίθριο, το οποίο περιβαλλόταν από στοές με δωρικές κιονοστοιχίες. Ένας συνεχής επιμήκης στενός θάλαμος με ξύλινη κιονοστοιχία περιέκλειε τις στοές εξωτερικά. Στο εσωτερικό του κτηρίου, αποκαλύφθηκε φρέαρ κατασκευασμένο από πωρόλιθους. Το ιερό είχε μήκος 25,5 μ και πλάτος 20 μέτρα και η ανωδομή του ήταν κατασκευασμένη από πλινθόλιθους.Το οικοδόμημα χρονολογείται στον -6ο αι., ενώ υπήρχε και προγενέστερη φάση του που χρονολογείτε στα τέλη του -7ου αι.
Το κτίριο θα πρέπει να στεγαζόταν με κεραμίδια λακωνικού τύπου, σε πολλά από τα οποία υπήρχαν εγχάρακτα γράμματα Δ και ΔΑ, δηλαδή: ΔΑ[ΜΟΣΙΟΣ], που μαρτυρούν το δημόσιο χαρακτήρα του.
 |
| Σχεδιαστική αναπαράσταση του Ιερού του Ποσειδώνα από τους μαθητές των εκπαιδευτηρίων Μπουγάς |
 |
| Διάφορα ευρήματα του Ιερού, μουσείο Καλαμάτας |
Ωστόσο η αρχή της χρήσης του χώρου ως Ιερού του Ποσειδώνα ανάγεται σε πολύ παλαιότερους χρόνους. Σε μικρή απόσταση βορειοανατολικά του ορθογώνιου Ιερού, εντοπίστηκαν διάφορα χάλκινα αναθηματικά αγαλματίδια (ιππόκαμπος, ταύροι, ίππος), διάφορα κεραμεικά και δύο τρίποδες. Τα κινητά αυτά ευρήματα χρονολογούνται από τους πρώτους Γεωμετρικού χρόνους, -9ος αιώνας.
Το πανάρχαιο αυτό ιερό πρέπει να είχε άμεση σχέση με το πρωτοελλαδικά μέγαρα που βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση. Γνωρίζουμε από τις πινακίδες Γραμμικής Β΄ ότι στους Μυκηναϊκούς χρόνους η λατρεία του Ποσειδώνα ήταν πάρα πολύ σημαντική και διαδεδομένη και ότι η λατρεία του Θεού συνεχίστηκε από τους Προϊστορικούς χρόνους και στους Ιστορικούς όπως καταφαίνεται και σε άλλα ιερά της Μεσσηνίας και Τριφυλίας (Μίλα, Σαμιακό Ποσείδιο)
Περισσότερα για τα ιερά αυτά μπορείτε να δείτε στους παρακάτω συνδέσμους:
Αναζητώντας τα Προϊστορικά Ιερά της Τριφυλίας
Μίλα Μεσσηνία: Πανάρχαιο Ιερό Ποσειδώνος
 |
Ακοβίτικα, Ιερό Ποσειδώνος: Αριστερά ένα από τα πιό γνωστά αρχαιολογικά ευρήματα της Μεσσηνίας: Αφιερωματικό ειδώλιο ιππόκαμπου, μυθικού όντος - συμβόλου του Ποσειδώνα, -6ος/ - 5ος αι. Μέσον: Χάλκινο αγαλμάτιο κούρου: Αρχαϊκή Περίοδος, -700/ -480. Δεξιά: Κεραμεικό θραύσμα του 7ου αιώνα με την επιγραφή Π]ΟΣΟΙΔΑ[ΝΙ
|
Ναός Αθηνάς
Σύμφωνα με τον γεωγράφο Στράβωνα κοντά στα Ακοβίτικα, στις όχθες του Νέδοντα ποταμού υπήρχε ονομαστό Ιερό της Νεδουσίας Αθηνάς. Το ιερό αυτό δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα. Η γειτνίαση των λατρευτικών χώρων του Ποσειδώνα και της Αθηνάς δεν είναι ασυνήθιστη αφού παρατηρείτε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως για παράδειγμα στην Ασέα και την Αθήνα.
Ο αρχαιολογικός χώρος σήμερα:
Άν και ο αρχαιολογικός χώρος στα Ακοβίτικα θεωρείτε από τους σπουδαιότερους της Μεσσηνίας, ανασκαφικές έρευνες μετά το 1970 δεν έχουν πραγματοποιηθεί. Ο αρχαιολογικός χώρος δεν έχει αξιοποιηθεί και ούτε είναι οργανωμένος. Είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό ενώ το χειμώνα λόγω έλλειψης προστασίας συχνά πλημμυρίζει.
Διαβάστε το άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ http://www.eleftheriaonline.gr/koinonia/item/41588-akovitika-arxaiologikos-xwros Όποιος επισκέπτης είναι τυχερός και βρεί εκεί το φύλακα, θα μπορέσει να δει τα αρχαία από κοντά. Διαφορετικά θα μείνει έξω από το φράχτη και θα αναρωτιέται γιατί ένας τέτοιας αξίας αρχαιολογικός χώρος είναι κλειστός.
Η ΛΗ’ Εφορία Αρχαιοτήτων φροντίζει για την καθαριότητα των χώρων όπου βρίσκονται τα αρχαία, ωστόσο όσοι πάνε μέχρι εκεί βλέπουν μιά περιοχή εγκαταλειμένη, γεμάτη σκουπίδια και τον δρόμο πνιγμένο στις καλαμιές.
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
Βιβλιογραφία και πηγές:
Ελένη Μαράντου: "Θεότητες, λατρεία και χωροθεσία λατρευτικών τόπων στην κεντρική και νότια πελοπόννησο"
Γεωγραφικά Στράβωνος, βιβλίο Η΄, c360. Εκδόσεις Πάπυρος
Ιστότοπος:
Εκπαιδευτήρια Μπουγάς
 |
| Αρχαιολογικός χώρος Ακοβίτικων. |
 |
| Ακοβίτικα: Διάφορα ευρήματα κεραμικής από τα Πρωτοελλαδικά Μέγαρα. -3η χιλιετία, Μουσείο Καλαμάτας |
