Νηλέας: Η Μυθολογία για τον ιδρυτή του Μυκηναϊκού Βασιλείου των Πυλίων

Ο Νηλέας (δεξιά) και ο Πελίας αναγνωρίζουν
 την μητέρα τους Τυρώ αναπαράσταση σε 
Ετρουσκικό καθρέπτη, πηγή maicar.com

 Ο Νηλεύς είχε εγκαταλειφθεί ως βρέφος. Όταν αυτός και ο δίδυμος αδελφός του μεγάλωσαν, σκότωσαν την μητρυιά τους Σιδηρώ και αφού εξορίσθηκαν έφθασαν στην Μεσσηνία και ίδρυσαν την Πύλο.
 Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Νηλεύς ήταν γιός του Ιπποκόωνα, ενώ άλλοι ότι ήταν γιός του Κριθέα, γιού του Αίολου, γιού του Έλληνα, γιού του Δευκαλίωνα ο οποίος επιβίωσε του κατακλυσμού. Υπάρχουν και ορισμένοι που αναφέρουν ότι πατέρας του Νηλέα ήταν ο Ποσειδών και μητέρα του η Τυρώ, κόρη του Σαλμονέα και της Αλκιδίκης. Ο Σαλμονέας ήταν γιός του Αιόλου και επομένως εφόσον ο Νηλέας ήταν γιός του Κριθέα, θα έπρεπε να είναι εξάδελφος της Τυρούς, η οποία ήταν μητέρα του. Η Αλκιδίκη η οποία ήταν μητέρα της Τυρούς ήταν κόρη του Αφίδα βασιλέα της Αρκαδίας, γιού του Άρκα, γιού του Δία και της Καλλιστούς.

 Η Τυρώ ερωτεύθηκε τον ποτάμιο θεό Ενιπέα (ποταμός της Θεσσαλίας) και κάποια στιγμή ενώ μετέβαινε πήγαινε στον ποταμό για να εκφράσει τον έρωτά της, ο Ποσειδών πήρε την μορφή του Ενιπέα και ζευγάρωσε μαζί της. Καθώς λοιπόν η όλη πράξη ήταν κρυφή, εγκατέλειψε τα δίδυμα τέκνα της – τον Νηλέα και τον Πελία – όταν γεννήθηκαν, αλλά ένας ιπποκόμος βρήκε τα δύο βρέφη και τα περιέθαλψε.

Ιάσων & Πελίας, μουσείο Λούβρου

  Ο Νηλέας και ο Πελίας ανατράφηκαν από την Σιδηρώ, την θετή τους μητέρα, που αντιμετώπιζε την Τυρώ επιτιμητικά. Έτσι, όταν τα δίδυμα μεγάλωσαν, ανακάλυψαν την αλήθεια για τη μητέρα τους και επιτέθηκαν στην Σιδηρώ, η οποία κατέφυγε στο ιερό της Ήρας. Ωστόσο, αυτό αποδείχθηκε ανώφελο διότι ο Πελίας, χωρίς ίχνος σεβασμού, την σκότωσε στον βωμό, προκαλώντας την οργή της θεάς και τις προϋποθέσεις για την δική του καταστροφή. Ο βασιλέας Πελίας, που τον διαδέχτηκε ο Κριθέας στο θρόνο της Ιωλκού, έστειλε τον Ιάσονα να φέρει το χρυσόμαλλο δέρας, προκαλώντας την Αργοναυτική εκστρατεία όπου ο Ιάσων μετέβη στην Κολχίδα. Παρόλο που δεν ήταν στο αρχικό σχέδιο, ο Ιάσων απαγάγει την κόρη του βασιλέα την Μήδεια η οποία κατά την άφιξη στην Ιωλκό, έγινε η καταστροφή του Πελία.
 Θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ο Νηλεύς εξορίστηκε λόγω του θανάτου της Σιδηρούς, αλλά λέγεται ότι τον εξόρισε ο αδελφός του Πελίας για άγνωστους λόγους. Έτσι ο Νηλεύς ήρθε στη Μεσσηνία, και ίδρυσε την πόλη της Πύλου, όπου κυβέρνησε ως βασιλέας. Άλλοι ισχυρίζονται ότι η πόλη της Πύλου ιδρύθηκε από τον Πύλα, ο οποίος ουδέποτε αναγνωρίσθηκε καθότι επισκιάστηκε από τον Νηλέα ο οποίος με την δραστηριότητά του μετέτρεψε την Πύλο σε μια ακμάζουσα πόλη. Λέγεται επίσης ότι εκείνους τους χρόνους, ο Νηλέας και ο αδελφός του Πελίας συμμετείχαν από κοινού στους Ολυμπιακούς αγώνες.

Ο Νηλεύς παντρεύτηκε την Χλωρίδα, κόρη του βασιλιά Αμφίονα της Θήβας και μία από τις λίγες Νιοβίδες (οι επτά γιοί και επτά κόρες της Νιόβης) που γλύτωσαν από την οργή των παιδιών της Λητούς, τον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα. Η κόρη του Νηλέα Πηρώ παντρεύτηκε τον Βία (αδελφό του Μελάμποδα) ο οποίος αργότερα έγινε βασιλιάς του Άργους. Δεδομένου ότι υπήρχαν πολλοί μνηστήρες, ο Νηλεύς σε αντάλλαγμα απαίτησε όπως ο Φύλακος του δώσει τα βόδια του Ιφικλή που είχε στην κατοχή του. Ο Φύλακος ήταν γιος του βασιλιά Δηιονέα της Φωκίδας, γιού του Αιόλου και πατέρας του Ιφικλέους.

Αναπαράσταση της Τυρούς Σελινούντας

  Καθώς το κοπάδι ήταν στην Φυλάκη (Θεσσαλική πόλη δυτικά του Παγασητικού κόλπου) και το φύλασσε ένας φοβερός σκύλος που ουδείς μπορούσε να πλησιάσει, ο Βίας ζήτησε βοήθεια από τον αδελφό του, τον μάντη Μελάμποδα, ο οποίος υποσχέθηκε να τον βοηθήσει, προφητεύοντας ότι τα βόδια θα του ανήκαν αφού ο ίδιος έμενε στην φυλακή επί ένα έτος. Ο Μελάμποδας στη συνέχεια πήγε στην Φυλάκη και τα πάντα εξελίχθηκαν σύμφωνα με την προφητεία του. Ενώ αυτός ήταν φυλακισμένος σε ένα κελί, άκουσε τα σκουλήκια στην οροφή να ομιλούν μεταξύ τους και να συζητούν για το πόσο πολύ είχαν διαβρώσει το κτίριο. Έτσι ο Μελάμποδας ζήτησε να μεταφερθεί σε άλλο κελί και όταν αυτό έγινε, το προηγούμενο κελί κατέρρευσε. Έχοντας συνειδητοποιήσει ότι ο αιχμάλωτος του ήταν ένας εξαιρετικός προφήτης, ο Φύλακος τον απελευθέρωσε, ζητώντας να του πει τον τρόπο με τον οποίο ο γιός του Ιφικλής θα αποκτούσε παιδιά, υποσχόμενος τα βοοειδή ως ανταμοιβή. 

Ο Μελάμποδας τότε του εξήγησε τον τρόπο αποκαθιστώντας την γονιμότητα του Ιφικλή και παίρνοντας μαζί του το κοπάδι ως ανταμοιβή, για λογαριασμό του αδελφού του Βία.
 Ο Ιφικλής, ο οποίος λέγεται ότι ήταν σε θέση να τρέξει πάνω στον καρπό του ασφοδέλου χωρίς να τον σπάσει, ήταν ο πατέρας του Πρωτεσίλαου, του πρώτου εκ των Αχαιών που αποβιβάσθηκε στην Τροία και του πρώτου που σκοτώθηκε. Τόσο ο Πρωτεσίλαος, όσο και ο άλλος γιος του Ιφικλή ο Ποδάρκης, ήσαν μεταξύ των μνηστήρων της ωραίας Ελένης και αργότερα έγιναν ηγέτες της Φυλάκης κατά της Τροίας.
 Κατά μια εκδοχή ο Ηρακλής ήρθε στον Νηλέα στην Πύλο με σκοπό να εξαγνισθεί για τον φόνο του Ίφιτου, ο οποίος έδωσε στον Οδυσσέα το διάσημο τόξο. Ωστόσο, ο Νηλεύς αρνήθηκε, λόγω της φιλίας του με τον πατέρα του Ιφίτου τον Εύρυτο, πρίγκιπα της Οιχαλίας, που είχε λάβει το τόξο από τον Απόλλωνα. Άλλοι λένε, ότι ο Ηρακλής ήθελε εξαγνισμό για την δολοφονία της συζύγου του Μεγάρας. Σε κάθε περίπτωση, αργότερα, κατά τη διάρκεια εκστρατείας κατά της Πελοποννήσου, ο Ηρακλής εισέβαλε στην Μεσσηνία (μετά την κατάκτηση της Ηλείας και πριν επιτεθεί στην Λακεδαίμονα) αλλά ο Νηλεύς αρνήθηκε να τον εξαγνίσει. Τότε κατέλαβε την Πύλο και σκότωσε όλους τους γιούς του Νηλέα εκτός από τον Νέστορα, που είχε καταφύγει στα Γερήνια. Λέγεται επίσης ότι ο γιος του Νηλέα, ο Περικλύμενος διέφυγε τον θάνατο, μετατρέποντας τον εαυτό του σε αετό, μέσω του Ποσειδώνα.
 Αργότερα οι Ηρακλειδείς προκειμένου να δικαιολογήσουν τα δικαιώματά τους για το βασίλειο της Μεσσηνίας ισχυρίστηκαν, ότι ο Ηρακλής μετά την κατάληψη της Πύλου, είχε αναθέσει το βασίλειο στον Νέστορα. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Ηρακλής, κατά τη διάρκεια αυτών των μαχών σκότωσε τον Νηλέα και τραυμάτισε τον Άδη, που τάχθηκε με τους Πύλιους, όπως επίσης και με τους Λακεδαιμόνιους, στους οποίους ο Ηρακλής επιτέθηκε μετά την κατάκτηση της Πύλου.
 Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο πόλεμος μεταξύ Μεσσηνιακής Πύλου και Ηλείας πραγματοποιήθηκε μετά την εισβολή του Ηρακλή και ότι οι στρατοί των Ηλείων και της Πύλου συγκρούστηκαν, ενόσω ο Νηλεύς ήταν ακόμα ζωντανός.
 Ο Νηλέας, σύμφωνα με ορισμένους, σκοτώθηκε από τον Ηρακλή κατά την διάρκεια της εισβολή του τελευταίου στην Μεσσηνία. Άλλοι λένε ότι ο Νηλεύς πέθανε από νόσο στην Κόρινθο, και θάφτηκε κοντά τον Ισθμό σε μέρος που ουδέποτε έγινε γνωστό.

ΠΗΓΗ: Χείλων