Τα Ρωμαϊκά λουτρά της αρχαίας Θουρίας βρίσκονται στην πεδιάδα που διασχίζει ο Πάμισος ποταμός περίπου 7 χλμ από την θάλασσα στην περιοχή της Καλαμάτας και 15 χλμ από την αρχαία Μεσσήνη.
Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στους πρόποδες των λόφων όπου βρίσκεται η αρχαία Θουρία των Κλασικών και Ελληνιστικών χρόνων. Η αρχαία Θουρία ήταν από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πόλεις της Μεσσηνίας και ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι στα Ρωμαϊκά χρόνια η πόλη είχε επεκταθεί στην πεδιάδα στους δυτικούς πρόποδες του λόφου της ακροπόλεως.
Τα Ρωμαϊκά λουτρά της αρχαίας Θουρίας βρίσκονται στην πεδιάδα που διαρέει ο Πάμισος ποταμός περίπου 7 χλμ από την θάλασσα στην περιοχή της Καλαμάτας και 15 χλμ από την αρχαία Μεσσήνη. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στους πρόποδες των λόφων όπου βρίσκεται η αρχαία Θουρία των Κλασικών και Ελληνιστικών χρόνων. Η αρχαία Θουρία ήταν από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πόλεις της Μεσσηνίας και ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι στα Ρωμαϊκά χρόνια η πόλη είχε επεκταθεί στην πεδιάδα στους δυτικούς πρόποδες του λόφου της ακροπόλεως.
Ωσόσο μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί ίχνη της αρχαίας πόλης στην περιοχή αυτή. Τα μόνα αρχαία κατάλοιπα που εντοπίζονται στους δυτικούς πρόποδες ανήκουν στα Ρωμαϊκά λουτρά και σε μιά μισογκρεμισμένη αψίδα που προφανώς ανήκει στο ίδιο συγκρότημα αφού βρίσκεται σε απόσταση μόλις 25 μέτρων.
Το κτήριο των λουτρών βρίσκεται σε καλή κατάσταση, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχει δημοσιευθεί. Αρχαιολογική/ τοπογραφική αποτύπωση του μνημείου έγινε στα έτη 2006- 2008 στα πλαίσια συνεργασίας της Scuola Archeologica Italiana di Atene και της ΛΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Τα περισσότερα από τα θολωτά δωμάτια του συγκροτήματος διατηρούνται σε καλή κατάσταση, με εξαίρεση το νότιο τμήμα που έχει μερικώς καταρρεύσει. Το χαμηλότερο τμήμα του μνημείου βρίσκεται θαμμένο κάτω από 2 μέτρα χώματος από τις αποθέσεις του ποταμού Παμίσου σε περιόδους που αυτός πλημμύριζε.
Περιγραφή του συγκροτήματος
Το λουτρικό συγκρότημα καλύπτει μια επιφάνεια 550 τ.μ. Τα δωμάτιά του είναι κατασκευασμένα παράλληλα με έναν κεντρικό άξονα με δυτική κατεύθυνση. Στο κτήριο έχει προστεθεί μιά προέκταση 31Χ 22,5μ.
Η είσοδος είναι από την νότια πλευρά, όπου υπάρχουν δύο δωμάτια (Α1 και Α2) που προφανώς χρησιμοποιούνταν ως αποδυτήρια και χώροι προετοιμασίας.
Τα δωμάτια έχουν όλα το ίδιο ύψος εκτός του Frididarium (ψυγείο/ ψυχρό δωμάτιο) που είναι ψηλότερο κατά 2,25μ. με την οροφή κατασκευασμένη με δύο διασταυρώμενες αψίδες.
H πρόσοψη του λουτρού διαμορφώνετε σε καμπύλη διάταξη, που προκύπτει από το σχέδιο του άκρου των τοιχωμάτων και των καμπύλων της εξωτερικής πλευράς της στέγης. Κάθε καμπύλο άκρο στέφετε με γείσο από τούβλα τα οποία διατηρούνται μερικώς.
Η λειτουργία των λουτρών σχεδιάστηκε σύμφωνα με την λεγόμενη αξονική σειρά. Τα ψυχρά δωμάτια χωρίζονταν από τα θερμαινόμενα με τοίχο που διαιρούσε το συγκρότημα περίπου στην μέση.
To Fridigarium ήταν ένα ορθογώνιο δωμάτιο (F1) διαστάσεων 6,66Χ 8,94μ. καλυπτόμενο από μεγάλη θολωτή σκεπή το οποίο επικοινωνούσε με άλλους δύο ορθογώνιους χώρους, ένα στα ανατολικά (F2) και ένα στα δυτικά (F3). Στα δωμάτια αυτά υπήρχαν δύο μικρά αψιδωτά παράθυρα που φώτιζαν τον χώρο. Δύο θύρες ένωναν το Fridigarium με τα υπόλοιπα θερμαινόμενα δωμάτια των λουτρών. Η μία οδηγούσε στον διάδρομο D και η άλλη στο δωμάτιο T. Ο διάδρομος D θερμαινόταν από τέσσερις κεραμικές σωλήνες διαμέτρου 15cm οι οποίοι ήταν ενσωματωμένοι στην τοιχοδομή.
To Tepidarium (T) ήταν ορθογώνιο (6,18Χ 5,00μ.) με θολωτή σκεπή και σωλήνες θέρμανσης μόνο στην νότια πλευρά, γεγονός που δείχνει στον χώρο δεν υπήρχαν μεγάλες θερμοκρασίες (Tepi= χλιαρό).
Το Caldarium (C1) ήταν η κεντρική αίθουσα του λουτρικού συγκροτήματος (6,18Χ 5μ.) με δύο κόγχες (C1.1) και (C1.2) όπου θα πρέπει να υπήρχαν οι δύο πισίνες με το ζεστό νερό. Η μεγάλη αίθουσα είχε οροφή με διασταυρώμενες αψίδες ενώ οι δύο κόγχες καλύπτονταν με καμάρες. Το Caldarium (Caldarium=καυτό) είχε αγωγούς διαμέτρου 20cm ενώ οι χώροι στις κόγχες είχαν αγωγούς διαμέτρου 14cm.
Τα δωμάτια (C2) και (C3) ήταν σχεδόν τετράγωνα (C2: 5.10Χ 5.00μ. C3: 4.95Χ 5.00μ.), βρίσκονταν στα ανατολικά του συγκροτήματος, είχαν φαρδιά αψιδωτά παράθυρα και καμαρωτή σκεπή.
Το δωμάτιο (B) δεν είχε άμεση επαφή με τα ζεστά δωμάτια και σ΄αυτό υπήρχε ξεχωριστή πρόσβαση.
Οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή των λουτρών της αρχαίας Θουρίας είναι πανομοιότυπες με αυτές που αναπτύχθηκαν στην Ρώμη.
Βιβλιογραφία: Paolo Vitti: "Οι θολωτές κατασκευές των αυτοκρατορικών χρόνων"
ΠΗΓΗ: Αριστομένης ο Μεσσήνιος
Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στους πρόποδες των λόφων όπου βρίσκεται η αρχαία Θουρία των Κλασικών και Ελληνιστικών χρόνων. Η αρχαία Θουρία ήταν από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πόλεις της Μεσσηνίας και ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι στα Ρωμαϊκά χρόνια η πόλη είχε επεκταθεί στην πεδιάδα στους δυτικούς πρόποδες του λόφου της ακροπόλεως.
Τα Ρωμαϊκά λουτρά της αρχαίας Θουρίας βρίσκονται στην πεδιάδα που διαρέει ο Πάμισος ποταμός περίπου 7 χλμ από την θάλασσα στην περιοχή της Καλαμάτας και 15 χλμ από την αρχαία Μεσσήνη. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στους πρόποδες των λόφων όπου βρίσκεται η αρχαία Θουρία των Κλασικών και Ελληνιστικών χρόνων. Η αρχαία Θουρία ήταν από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πόλεις της Μεσσηνίας και ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι στα Ρωμαϊκά χρόνια η πόλη είχε επεκταθεί στην πεδιάδα στους δυτικούς πρόποδες του λόφου της ακροπόλεως.
Ωσόσο μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί ίχνη της αρχαίας πόλης στην περιοχή αυτή. Τα μόνα αρχαία κατάλοιπα που εντοπίζονται στους δυτικούς πρόποδες ανήκουν στα Ρωμαϊκά λουτρά και σε μιά μισογκρεμισμένη αψίδα που προφανώς ανήκει στο ίδιο συγκρότημα αφού βρίσκεται σε απόσταση μόλις 25 μέτρων.
Το κτήριο των λουτρών βρίσκεται σε καλή κατάσταση, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχει δημοσιευθεί. Αρχαιολογική/ τοπογραφική αποτύπωση του μνημείου έγινε στα έτη 2006- 2008 στα πλαίσια συνεργασίας της Scuola Archeologica Italiana di Atene και της ΛΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Τα περισσότερα από τα θολωτά δωμάτια του συγκροτήματος διατηρούνται σε καλή κατάσταση, με εξαίρεση το νότιο τμήμα που έχει μερικώς καταρρεύσει. Το χαμηλότερο τμήμα του μνημείου βρίσκεται θαμμένο κάτω από 2 μέτρα χώματος από τις αποθέσεις του ποταμού Παμίσου σε περιόδους που αυτός πλημμύριζε.
Περιγραφή του συγκροτήματος
Το λουτρικό συγκρότημα καλύπτει μια επιφάνεια 550 τ.μ. Τα δωμάτιά του είναι κατασκευασμένα παράλληλα με έναν κεντρικό άξονα με δυτική κατεύθυνση. Στο κτήριο έχει προστεθεί μιά προέκταση 31Χ 22,5μ.
Η είσοδος είναι από την νότια πλευρά, όπου υπάρχουν δύο δωμάτια (Α1 και Α2) που προφανώς χρησιμοποιούνταν ως αποδυτήρια και χώροι προετοιμασίας.
Τα δωμάτια έχουν όλα το ίδιο ύψος εκτός του Frididarium (ψυγείο/ ψυχρό δωμάτιο) που είναι ψηλότερο κατά 2,25μ. με την οροφή κατασκευασμένη με δύο διασταυρώμενες αψίδες.
H πρόσοψη του λουτρού διαμορφώνετε σε καμπύλη διάταξη, που προκύπτει από το σχέδιο του άκρου των τοιχωμάτων και των καμπύλων της εξωτερικής πλευράς της στέγης. Κάθε καμπύλο άκρο στέφετε με γείσο από τούβλα τα οποία διατηρούνται μερικώς.
Η λειτουργία των λουτρών σχεδιάστηκε σύμφωνα με την λεγόμενη αξονική σειρά. Τα ψυχρά δωμάτια χωρίζονταν από τα θερμαινόμενα με τοίχο που διαιρούσε το συγκρότημα περίπου στην μέση.
To Fridigarium ήταν ένα ορθογώνιο δωμάτιο (F1) διαστάσεων 6,66Χ 8,94μ. καλυπτόμενο από μεγάλη θολωτή σκεπή το οποίο επικοινωνούσε με άλλους δύο ορθογώνιους χώρους, ένα στα ανατολικά (F2) και ένα στα δυτικά (F3). Στα δωμάτια αυτά υπήρχαν δύο μικρά αψιδωτά παράθυρα που φώτιζαν τον χώρο. Δύο θύρες ένωναν το Fridigarium με τα υπόλοιπα θερμαινόμενα δωμάτια των λουτρών. Η μία οδηγούσε στον διάδρομο D και η άλλη στο δωμάτιο T. Ο διάδρομος D θερμαινόταν από τέσσερις κεραμικές σωλήνες διαμέτρου 15cm οι οποίοι ήταν ενσωματωμένοι στην τοιχοδομή.
To Tepidarium (T) ήταν ορθογώνιο (6,18Χ 5,00μ.) με θολωτή σκεπή και σωλήνες θέρμανσης μόνο στην νότια πλευρά, γεγονός που δείχνει στον χώρο δεν υπήρχαν μεγάλες θερμοκρασίες (Tepi= χλιαρό).
Το Caldarium (C1) ήταν η κεντρική αίθουσα του λουτρικού συγκροτήματος (6,18Χ 5μ.) με δύο κόγχες (C1.1) και (C1.2) όπου θα πρέπει να υπήρχαν οι δύο πισίνες με το ζεστό νερό. Η μεγάλη αίθουσα είχε οροφή με διασταυρώμενες αψίδες ενώ οι δύο κόγχες καλύπτονταν με καμάρες. Το Caldarium (Caldarium=καυτό) είχε αγωγούς διαμέτρου 20cm ενώ οι χώροι στις κόγχες είχαν αγωγούς διαμέτρου 14cm.
Τα δωμάτια (C2) και (C3) ήταν σχεδόν τετράγωνα (C2: 5.10Χ 5.00μ. C3: 4.95Χ 5.00μ.), βρίσκονταν στα ανατολικά του συγκροτήματος, είχαν φαρδιά αψιδωτά παράθυρα και καμαρωτή σκεπή.
Το δωμάτιο (B) δεν είχε άμεση επαφή με τα ζεστά δωμάτια και σ΄αυτό υπήρχε ξεχωριστή πρόσβαση.
-Οι θόλοι ήταν κατασκευασμένοι από σκυρόδεμα αφού είχε προηγηθεί καλούπωμα
-Οι τοίχοι ήταν κατασκευασμένοι από σκυρόδεμα όπου υπήρχαν παράλληλες σειρές από τούβλα και ήταν σοβατισμένοι.
-Τα τούβλα ήταν τετράγωνα και κόβονταν διαγωνίως με πριόνι. Από το τριγωνικό τούβλο που δημιουργούνταν τοποθετούνταν η κομμένη πλευρά στό εξωτερικό μέρος του τοίχου (Εικ. κάτω)
-Σε τακτικά διαστήματα υπήρχαν σειρές τούβλων σε όλο το πάχος του τοίχου
-Οι αψίδες ήταν κατασκευασμένες και αυτές από τούβλα στην εξωτερική πλευρά και σκυρόδεμα
Σε ότι αφορά το σκυρόδεμα, το κονίαμα ήταν μεγάλης σημασίας για την στιβαρότητα και ανθεκτικότητα της κατασκευής. Αυτό γινόταν με την προσθήκη ηφαιστειογενών υλικών αλλά και χονδρών αδρανών υλικών, με την σωστή συμπίεση και την καλή ποιότητα των συνδετικών υλικών. Δεν υπάρχει μελέτη για το σκυρόδεμα που έχει χρησιμοποιηθεί στην Θουρία και ούτε γνωρίζουμε τα ακριβή συστατικά του. Ωστόσο και μόνο από την παρατήρηση μπορούμε να καταλάβουμε οτι αυτό ήταν αρίστης ποιότητας και υψηλής αντοχής.
-Οι τοίχοι ήταν κατασκευασμένοι από σκυρόδεμα όπου υπήρχαν παράλληλες σειρές από τούβλα και ήταν σοβατισμένοι.
-Τα τούβλα ήταν τετράγωνα και κόβονταν διαγωνίως με πριόνι. Από το τριγωνικό τούβλο που δημιουργούνταν τοποθετούνταν η κομμένη πλευρά στό εξωτερικό μέρος του τοίχου (Εικ. κάτω)
-Σε τακτικά διαστήματα υπήρχαν σειρές τούβλων σε όλο το πάχος του τοίχου
-Οι αψίδες ήταν κατασκευασμένες και αυτές από τούβλα στην εξωτερική πλευρά και σκυρόδεμα
Σε ότι αφορά το σκυρόδεμα, το κονίαμα ήταν μεγάλης σημασίας για την στιβαρότητα και ανθεκτικότητα της κατασκευής. Αυτό γινόταν με την προσθήκη ηφαιστειογενών υλικών αλλά και χονδρών αδρανών υλικών, με την σωστή συμπίεση και την καλή ποιότητα των συνδετικών υλικών. Δεν υπάρχει μελέτη για το σκυρόδεμα που έχει χρησιμοποιηθεί στην Θουρία και ούτε γνωρίζουμε τα ακριβή συστατικά του. Ωστόσο και μόνο από την παρατήρηση μπορούμε να καταλάβουμε οτι αυτό ήταν αρίστης ποιότητας και υψηλής αντοχής.
ΠΗΓΗ: Αριστομένης ο Μεσσήνιος
