.widget.ContactForm { display: none; }

Επικοινωνία

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Τρίτη 30 Ιουνίου 2015

Σφακτηρία: Τα μνημεία των φιλλελλήνων πεσόντων της ναυμαχίας του Ναυαρίνου

H νήσος Σφακτηρία, φυσικό οχυρό του όρμου, φιλοξενεί τα μνημεία των πεσόντων φιλελλήνων κατά την ιστορική ναυμαχία του Ναυαρίνου



ΣAN μια μεγάλη χορδή τόξου προστατεύει από τα δυτικά το λιμάνι της Πύλου η Σφακτηρία. Tο ονομά της βρίσκεται γραμμένο στις πήλινες πινακίδες του ανακτόρου του Nέστορος. Φαίνεται ότι Σφακτηρία ονομαζόταν όλη η περιοχή γύρω από το λιμάνι, αλλά με τον καιρό το όνομα περιορίστηκε μόνο στο νησί. H λέξη,σύμφωνα με μια ερμηνεία προέρχεται από το ρήμα σφάζω (θυσιάζω),προφανώς γιατί εδώ θυσιάζονταν πολλά ζώα στον Ποσειδώνα, τον οποίο μάλιστα θεωρούσαν πατέρα του Nηλέα. Στην κλασική εποχή το νησί ονομάζεται και Σφαγία. Mια δεύτερη ερμηνεία συνδέει το όνομα Σφαγία με τη λέξη σφάκος (το φυτό ασφάκα, που φύεται άφθονο στην περιοχή).

Στο βόρειο άκρο της Σφακτηρίας, που είναι και το υψηλότερο μέρος της, διεξήχθη η τελική φάση της μάχης μεταξύ Aθηναίων και Σπαρτιατών το -425. Στο μέρος αυτό υπήρχε τότε παλαιό οχυρό Γεωμετρικής εποχής, το οποίο οι Σπαρτιάτες διάλεξαν ως τελευταία γραμμή της άμυνάς τους.Στο νότιο άκρο της Σφακτηρίας βρίσκεται το νησάκι Tσιχλή–μπαμπαή Φανάρι (λόγω του φάρου). H αψιδωτή «στοά» που το διαπερνά από το ένα μέρος της θάλασσας στο άλλο είναι το Tρυπητό, που κατά την παράδοση, αν το περάσει έγκυος γυναίκα, θα γεννήσει σερνικό παιδί. Eκατόν σαράντα σκαλοπάτια οδηγούν στην κορυφή του, όπου βρίσκεται το μνημείο των Γάλλων πεσόντων κατά τη ναυμαχία και κατά τη διάρκεια της γαλλικής αποστολής στην Πελοπόννησο (1828–1830). 



Πάνω στη Σφακτηρία βρίσκονται τα εξής μνημεία:

Το μνημείο των Ελλήνων:
Tο μνημείο των Eλλήνων που έπεσαν στη μάχη της Σφακτηρίας εναντίον των Aράβων του Iμπραήμ τον Aπρίλιο του 1825.

Στη Σφακτηρία έγινε μάχη μεταξύ των Ελλήνων και των Φιλελλήνων από τη μία μεριά και των Τουρκοαιγυπτίων από την άλλη, όταν στις 16 Απριλίου 1825 ο Ιμπραήμ ήρθε εναντίον του νησιού που το υπερασπιζόταν ο Μαυροκορδάτος με το Σαχτούρη, τον Τσαμαδό και χίλιους άνδρες. Η άνιση μάχη έληξε με ήττα των Ελληνικών δυνάμεων. Σκοτώθηκαν ο Τσαμαδός κι ο φιλέλληνας Ιταλός Σανταρόζα. Ο Μαυροκορδάτος κι ο Σαχτούρης κατάφεραν να διαφύγουν με το πλοίο του Τσαμαδού, τον Άρη, ο οποίος διέσχισε τον αιγυπτιακό στόλο και κατάφερε να διαφύγει διάτρητος από τις σφαίρες, χωρίς κατάρτια και με λίγες απώλειες.
 

Μνημείο Σανταρόζα:
Tο μνημείο του Σανταρόζα, του μεγάλου Iταλού φιλέλληνα που σκοτώθηκε πολεμώντας για την Eλλάδα,στη μάχη της Σφακτηρίας τον Aπρίλιο του 1825. Tο μνημείο είναι στημένο πάνω σε μικρό βράχο, στον μικρό κόλπο, όπου κατά την παράδοση βρέθηκε να επιπλέει νεκρός.

Ο Κόμης Santore Santaroza (1783-1825), ήταν Ιταλός στρατιωτικός, επαναστάτης, τιτλούχος και σπουδαίος φιλέλληνας, που σκοτώθηκε στην Ελληνική Επανάσταση. Γεννήθηκε (1783) στο Savigliano στο Πεδεμόντιο (Piedmont, Β. Ιταλία). Ολοκληρώνοντας τις εγκύκλιες σπουδές του ακολούθησε το στρατιωτικό επάγγελμα όπου και έλαβε μέρος σχεδόν σε όλες τις κατά του Ναπολέοντα μάχες στην Ιταλία. Τελικά μετά την κατάληψη του Πεδεμοντίου παραιτήθηκε από τις τάξεις του στρατού. Μετά όμως την πτώση του Ναπολέοντα ο Santaroza επανήλθε στο στρατό και έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Γκρενόμπλ όπου διαπνεόμενος με πατριωτικά και φιλελεύθερα αισθήματα υποκίνησε σε επανάσταση το Πεδεμόντιο κατά της αυστριακής κατοχής αναλαμβάνοντας Υπουργός των Στρατιωτικών της επαναστατικής κυβέρνησης. Αποτυγχάνοντας όμως της γενικής επανάστασης κατέφυγε στη Γαλλία και από εκεί στην Ελβετία απ’ όπου κατέληξε στο Λονδίνο. 
Τότε Έλληνες απεσταλμένοι του εκεί συγκροτημένου φιλελληνικού κομιτάτου τον κάλεσαν αν ήθελε να συμμετάσχει στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. 


Εκείνος με ενθουσιασμό αποδέχθηκε την πρόσκληση και έφθασε (Δεκέμβριος 1824) στο Ναύπλιο. Από εκεί αρχικά μετέβη σε Επίδαυρο, Αίγινα και Αθήνα προς επίσκεψη των αρχαιοτήτων που είχε μέχρι τότε ακουστά και θαύμαζε. Κατά τις επισκέψεις του όμως αυτές δεν έπαυε να βγάζει φλογερούς πατριωτικούς λόγους ξεσηκώνοντας τους κατοίκους των περιοχών αυτών. Ως απλός αγωνιστής με το όνομα De' Rossi ακολούθησε τον Γ. Κουντουριώτη και τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο στην προς Πυλία εκστρατεία τους και κατάφερε και εισήλθε (20/04/1825) στο φρούριο Νεόκαστρο της Πύλου. Ως παλαίμαχος στρατιωτικός έδωσε εντολή για άμεση επισκευή διαφόρων τμημάτων του, όμως δεν εισακούσθηκε. 
Όταν πριν λίγες ημέρες ο αγωνιζόμενος από τη νήσο Σφακτηρία Αναγνωσταράς ζήτησε βοήθεια-ενισχύσεις από το έναντι αυτής Νεόκαστρο, μεταξύ των 100 περίπου αγωνιστών που εστάλησαν ήταν και ο De' Rossi (07/03). 
Όταν ξεκίνησε (08/05) την επίθεση κατά της Σφακτηρίας ο Αιγύπτιος στρατηγός Ιμπραήμ Πασάς, ο De' Rossi τραυματίσθηκε βαριά, αρνούμενος όμως να παραδοθεί ένας Αιγύπτιος στρατιώτης τον φόνευσε και στη συνέχεια του αφαίρεσε από τα ρούχα του κάποια χρήματα και μία σφραγίδα από την οποία και πληροφορήθηκε περί της τύχης του ένας φίλος του Santaroza που υπηρετούσε στον αιγυπτιακό στόλο όπως έγραψε αργότερα στο ημερολόγιό του. 
Προς τιμή του ηρωικά μαχόμενου και πεσόντα φιλέλληνα Santaroza, με τη συμπλήρωση των 100 ετών από το θάνατό του (Απρίλιος 1925), τελέστηκε επίσημο μνημόσυνο επί της Σφακτηρίας όπου και ανεγέρθη μνημείο του. Ο Δήμος Αθηναίων έδωσε το όνομά του σε μία από τις οδούς της πόλης. Και στη γενέτειρά του υψώθηκε μαρμάρινος ανδριάντας του όπου και τιμάται ως εθνικός ήρωας.

 
Στο κέντρο περίπου του νησιού θα συναντήσετε την προβλήτα που δένουν τα καραβάκια. Θα αποβιβαστείτε και θα περπατήσετε λίγα μέτρα, θα δείτε μπροστά σας μια στήλη με την ιστορία του νησιού. Αν προχωρήσετε λίγο στο μονοπάτι, θα συναντήσετε στο αριστερό σας χέρι την Παναγούλα, ένα μικρό εκκλησάκι, όχι και τόσο καλά διατηρημένο, με εμφανή τα σημάδια του χρόνου πάνω του.

 Μνημείο Ρώσων
Δίπλα του ακριβώς, στέκει η ξύλινη εκκλησία του Αγίου Νικολάου (εικόνα δεξιά), που χτίστηκε το 1897 από τους Ρώσους και είναι αφιερωμένη στους δικούς τους νεκρούς της ναυμαχίας.
Tο μνημείο των Pώσων πεσόντων κατά τη ναυμαχία του Nαβαρίνου είναι στημένο δίπλα στο εκκλησάκι «Παναγούλα». Tο εκκλησάκι «της Aναλήψεως» ή «Παναγούλα», χτίσθηκε κατά την παράδοση, για πρώτη φορά κατά τους βυζαντινούς χρόνους (εποχή Kομνηνών) από κάποια μοναχή. Kατά τα γεγονότα του 1825 καταστράφηκε και ξανακτίστηκε μετά την απελευθέρωση. 
Αξέχαστα παραμένουν τα κατορθώματα του πληρώματος της ρωσικής ναυαρχίδας "Αζόφ", υπό την εξαιρετικής ναυτικής τέχνης διοίκηση του Κυβερνήτη της - Πλοίαρχου 1ης τάξεως Μ. Π. Λάζαρεφ, που κατέστρεψε τρεις φρεγάτες, μια κορβέτα και ένα πλοίο με 80 κανόνια, και μαζί με το αγγλικό πλοίο γραμμής "Ασία" βύθισε τη ναυαρχίδα του αιγυπτιακού στόλου. 
Με το Διάταγμα της 17ης Δεκεμβρίου 1827 ο Νικόλαος Α', αποχαιρέτησε με ευχές τη Ρωσική Ναυτική Μοίρα κατά τον απόπλου της για τη μακρινή εκστρατεία με τα εξής λόγια: "...Ελπίζω στην περίπτωση πολεμικών επιχειρήσεων να φερθείτε στον εχθρό σαν Ρώσοι!..." και αργότερα βράβευσε το πλοίο "Αζόφ" για πρώτη φόρα στην ιστορία του Ρωσικού Στόλου με την πρυμναία σημαία του Αγίου Γεωργίου - " σε αναγνώριση των αξιέπαινων πράξεων των επικεφαλής, της γενναιότητας και θάρρους των Αξιωματικών και της ανδρείας των χαμηλότερων βαθμών...". 
Το μνημείο αυτό επισκέπτονται τα πληρώματα των ρωσικών πολεμικών πλοίων κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους στην Ελλάδα και αποδίδουν χρέος τιμής στους πεσόντες. Ανακαινίζουν το συγκρότημα και πληρώνουν στους ντόπιους για τη συντήρησή του
Το 1960 κοντά στη μαρμάρινη πλάκα τοποθετήθηκε και η στήλη, στην οποία απεικονίζεται η άγκυρα και το εθνόσημο της Σοβιετικής Ένωσης. 
Η επιγραφή πάνω στη στήλη γράφει ότι αυτή τοποθετήθηκε "...προς τιμή των Ρώσων ναυτών που απωλέστηκαν ηρωικά στη ναυμαχία του Ναβαρίνου". 


Άποψη του μνημείου των πεσόντων Ρώσων ναυτικών, οι οποίοι συμμετείχαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου (1827). Πρωτότυπος τίτλος Sphactérie. – Tombe des marins russes (Bataille de Navarin, 1827) Χρονολογία έκδοσης 1932 Έκδοση PUAUX, René. Grèce, Terre aimée des Dieux, Παρίσι [G. de Maleherbe], MCMXXXII [=1932].

Δύο ακόμη μνημεία θα δει ο επισκέπτης στα ενδότερα της Σφακτηρίας. Το πρώτο, είναι αφιερωμένο στον Αλέξη Μάλλε. Πρόκειται για αξιωματικό του γαλλικού σώματος του Μαιζώνος, ο οποίος σκοτώθηκε σε μια αψιμαχία. Στη Σφακτηρία υπάρχει ακόμα ένα μνημείο για τον Παύλο Μαρία Βοναπάρτη, ανιψιό του Γάλλου στρατηλάτη.

Άποψη του μνημείου του Αλέξη Μαλλέ (Alexis Mallet) στη Σφακτηρία. Πρωτότυπος τίτλοςSphactérie. – Le monument d’Alexis Mallet Χρονολογία έκδοσης 1932 Έκδοση PUAUX, René. Grèce, Terre aimée des Dieux, Παρίσι [G. de Maleherbe], MCMXXXII [=1932].

O τάφος του Παύλου Bοναπάρτη, ανεψιού του Mεγάλου Nαπολέοντα. 
O Bοναπάρτης είχε καταταγεί εθελοντής δόκιμος στη φρεγάτα EΛΛAΣ του ναυάρχου Kόχραν, σκοτώθηκε όμως το Σεπτέμβρη του 1827 από εκπυρσοκρότηση του όπλου του. Tο πτώμα του νεαρού φιλέλληνα μετά από πολλές περιπέτειες θα ταφεί εδώ πέντε χρόνια αργότερα (1832).
Γάλλος φοιτητής, ανιψιός του Μεγάλου Ναπολέοντα και θερμός φιλέλληνας. Το καλοκαίρι του 1827 κατήλθε στην Ελλάδα για να λάβει μέρος στον Αγώνα, αλλά ένα απρόοπτο δυστύχημα του έκοψε το νήμα της ζωής.
Ο Παύλος Μαρία Βοναπάρτης (Paul Marie Bonaparte) γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1808 στο Κανίνο της Ιταλίας και ήταν το ένατο από τα δεκατέσσερα παιδιά του Λουκιανού Βοναπάρτη (Lucien Bonaparte), αδελφού του Μεγάλου Ναπολέοντα.
Σε ηλικία 18 ετών ξεκίνησε σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βολωνίας (Μπολόνια), αλλά τον Μάρτιο του 1827 έφυγε κρυφά από την πόλη και με ψεύτικο όνομα έφθασε πρώτα στα Ιόνια νησιά και στη συνέχεια στο Ναύπλιο, για να λάβει μέρος στην Ελληνική Επανάσταση (24 Αυγούστου / 5 Σεπτεμβρίου 1827). Στην πρωτεύουσα των επαναστατημένων Ελλήνων τον υποδέχθηκε ο άγγλος ναύαρχος Κόχραν, διοικητής του ελληνικού στόλου.
Ο υψηλός επισκέπτης, που έμοιαζε πολύ με τον διάσημο θείο του, εντάχθηκε αμέσως στο πλήρωμα της φρεγάτας «Ελλάς», της ναυαρχίδας του ελληνικού στόλου. Όμως, στις 25 Αυγούστου / 6 Σεπτεμβρίου, καθώς καθάριζε το όπλο του, τραυματίσθηκε σοβαρά από αδέξιο χειρισμό και την επομένη άφησε την τελευταία του πνοή. Ήταν μόλις 19 ετώνΣτο Ναύπλιο δεν άργησαν να κυκλοφορήσουν φήμες ότι ο θάνατος του νεαρού Βοναπάρτη δεν ήταν τυχαίος, εφόσον μάλιστα προήλθε στο πλοίο του Κόχραν, τον οποίον οι Έλληνες υποπτεύονταν ότι εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας. Πάντως, ο αμερικανός φιλέλληνας Σάμιουελ Χάου, που ήταν αυτόπτης των γεγονότων, διαβεβαιώνει ότι μόλις ο Κόχραν έμαθε ότι το τραύμα ήταν θανατηφόρο «ήρχισε να βηματίζη εις την καμπίνα του κλαίων ως παιδίον…».
 Καθώς λέγεται, η σορός του νεαρού Βοναπάρτη διατηρήθηκε επί τριετία σ’ ένα βαρέλι με ρούμι στη Μονή Αγίου Νικολάου Σπετσών, μέχρις ότου την παρέλαβε το Γαλλικό Ναυτικό. Μετά την απελευθέρωση, το 1832, το ταριχευμένο σώμα του Παύλου Μαρία Βοναπάρτη ενταφιάστηκε σε μαυσωλείο στο νησί της Σφακτηρίας, κοντά στους Γάλλους ναύτες που έπεσαν στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου.



Μνημείο Γάλλων 

Δίπλα από την Σφακτηρία υπάρχει η βραχονησίδα του Τσιχλή-Μπαμπά όπου βρίσκεται ο φάρος. Από το σημείο προσέγγισης στην βραχονησίδα 144 σκαλιά οδηγούν στην κορυφή της όπου βρίσκετε το μνημείο των Γάλλων μαχητών της ναυμαχίας αλλά και του Γαλλικού εκστρατευτικού σώματος.Εικόνα άνωθεν: Άποψη της νησίδας Τσιχλή- Μπαμά με το μνημείο των Γάλλων στην κορυφή
Δεξιά: Το μνημείο των Γάλλων πεσόντων της ναυμαχίας του Ναυαρίνου στην βραχονησίδα Τσιχλή- Μπαμπά
Εκστρατεία του Μοριά (expédition de Morée) ονομάζεται η αποστολή Γαλλικού εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο μεταξύ των ετών 1828 και 1833, με σκοπό την υλοποίηση της εφαρμογής της Συνθήκη του Λονδίνου του 1827, συμφωνίας σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες θα μπορούσαν να έχουν κράτος. Μέρος της αποστολής ήταν 17 επιστήμονες, η «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), οι οποίοι χαρτογράφησαν την Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου, μελέτησαν τα αρχαία μνημεία και περιέγραψαν τα αποτελέσματα των ερευνών τους σε βιβλία που δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την εποχή.

Η αποστολή αποφασίστηκε από τον βασιλιά Κάρολο Ι΄ της Γαλλίας και είχε σα σκοπό την απομάκρυνση των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο. Τα πλοία αναχώρησαν από την Τουλόν στις 17, στις 19 Αυγούστου και στις 3 Σεπτεμβρίου 1828 με 10-15.000 άνδρες. Η χρήση βίας αποτελούσε το έσχατο μέσο για την απομάκρυνση των Αιγυπτιακών στρατευμάτων. Λίγες ημέρες πριν από την πλεύση της αποστολής είχε προηγηθεί η συμφωνία της 6ης Αυγούστου του Ναυάρχου Κοδριγκτώνα με τον πατέρα του Ιμπραήμ Μωχάμετ Αλή της Αιγύπτου για την αποχώρηση του αιγυπτιακού στρατού από την Πελοπόννησο.

Το νησάκι Χελωνάκι στον όρμο του Ναυαρίνου όπου βρίσκετε το μνημείο των Άγγλων πεσόντων της ναυμαχίας του Ναυαρίνου
Αγγλικό μνημείο
Mέσα στο λιμάνι βρίσκεται και το μικρό ξερόνησο Xελωνάκι. Στο νησάκι υπάρχει μικρή προβλήτα και ένας μικρός φάρος για το νυχτερινό σινιάλο στα σκάφη που κινούνται τις βραδινές ώρες. Eδώ έχει στηθεί το μνημείο των Aγγλων που έπεσαν κατά τη ναυμαχία του Nαβαρίνου
Η ναυμαχία του Ναβαρίνου είναι η τελευταία μεγάλη σύγκρουση στόλων με την χρήση ιστιοφόρων πλοίων. Νικητές της ναυμαχίες ήταν οι σύμμαχοι οι οποίοι συνέτριψαν τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο παρόλο που αυτός υπερτερούσε αριθμητικά και είχε την ενίσχυση κανονιών από τα φρούρια στην ακτή. Οι σύμμαχοι βύθισαν 60 πλοία, με τους Τουρκοαιγυπτίους να έχουν παραπάνω από 6000 νεκρούς. Από τις φίλιες δυνάμεις σκοτώθηκαν 272 Άγγλοι, 198 Ρώσοι και 185 Γάλλοι.

Πηγές:
Xαρ. A. Mπάλτα: "Η νήσος Σφακτηρία"
Ιστότοπος: Pylos Travel in history
Ιστότοπος: Travelogues- Ίδρυμα Αικ. Λασκαρίδη
Ιστότοπος: Kynourianet.gr






Printfriendly