Αλκαίος ο Μεσσήνιος

 Ο Αλκαίος ο Μεσσήνιος ήταν αρχαίος Έλληνας επιγραμματοποιός, "ο πιο πολιτικοποιημένος από τους επιγραμματοποιούς της ελληνιστικής εποχής" κατά τον Φράνκο Μοντανάρι. Έζησε περί το -200. 
 Στην Παλατινή σώζονται γύρω στα είκοσι επιγράμματά του, τα περισσότερα πολιτικού περιεχομένου. 
 Σε ορισμένα από τα πρώτα ποιήματά του εγκωμιάζει τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο τον Ε΄ (-221/ -179), όπως στο IX 518: 
[...] "Χθων μεν δη και πόντος υπό σκήπτροισι Φιλίππου / δέδμηται· λοιπά δ' α προς Όλυμπον οδός (Στεριά και θάλασσα στο σκήπτρο υποτάχτηκαν του Φίλιππου / και μόνο η οδός που οδηγεί στον Όλυμπο απομένει)".
 Αργότερα όμως επιτέθηκε σφοδρότατα στον Μακεδόνα βασιλιά, που με τη φιλοδοξία του διευκόλυνε τη ρωμαϊκή επέκταση στην ελληνική Ανατολή. 
 Σημειώνει σχετικά ο Άλμπιν Λέσκυ: "Όταν με το τέλος του 3ου αιώνα ξεσηκώθηκε και πάλι η θέληση των Ελλήνων για την ελευθερία και η Αιτωλική συμπολιτεία με την Σπάρτη στο πλευρό της αντιμετώπισε την Μακεδονία στον συμμαχικό πόλεμο (-220/ -217), αντήχησε ξανά στην επιγραμματοποιία το εγκώμιο των σπαρτιατικών ιδανικών, της καρτερίας στην μάχη και του ηρωισμού στον θάνατο. Ο Αλκαίος από την Μεσσήνη είναι ο εκπρόσωπος μιας, μάλιστα όχι μικρής ομάδας".

Δεξιά: Σελίδα του χειρογράφου της Παλατινής Ανθολογίας. Πρώιμος 10ος αιώνας. Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης.

 Σώθηκαν στην παλατινή ανθολογία 22 επιγράμματά του από την ανθολογία (Στέφανο) του Μελεάγρου. Ο Μελέαγρος ήταν κυνικός φιλόσοφος και ποιητής. Γεννήθηκε στα Γάδαρα της Κοίλης Συρίας. Έζησε στην Τύρο και πέθανε το -60 στην Κω. Έγινε ένδοξος με την περίφημη συλλογή του «Στέφανος». Η συλλογή του "Στέφανος"  περιελάμβανε και 124 δικά του επιγράμματα, ενώ αποτέλεσε μιαν από τις σπουδαιότερες συνεισφορές στην Παλατινή Ανθολογία.
 Στον Αλκαίο τον Μεσσήνιο αποδίδονται τα επιγράμματα V 10, VI 218, VII 1, 5 (αποδιδόμενο και σε άγνωστο ποιητή), 55, 247, 412, 495, IX 518, 519, 588, ΧΙ 12, ΧΙΙ 29, 30, 64, ΧVΙ 5, 7, 8, 196, 226. Τα επιγράμματα VII 429 και 536 της Ανθολογίας αποδίδονται στον Αλκαίο τον Μυτιληναίο αλλά ο Pierre Waltz πιθανολογεί ότι πρόκειται περί εσφαλμένης γραφής του ονόματος του Μεσσήνιου.

Το πένθος για τον κιθαρωδό Πυλάδη

πᾶσά τοι οἰχομένῳ, Πυλάδη, κωκύεται Ἑλλάς

ἄπλεκτον χαίταν ἐν χροῒ κειραμένα,

αὐτὸς δ᾽ ἀτμήτοιο κόμας ἀπεθήκατο δάφνας

Φοῖβος, ἑὸν τιμῶν ᾗ θέμις ὑμνοπόλον,

Μοῦσαι δ᾽ ἐκλαύσαντο, ῥόον δ᾽ ἔστησεν ἀκούων

Ἀσωπὸς γοερῶν ἦχον ἀπὸ στομάτων,

ἔλληξεν δὲ μέλαθρα Διωνύσοιο χορείης,

εὖτε σιδηρείην οἶμον ἔβης Ἀίδεω.

Η Ελλάδα ολόκληρη, Πυλάδη1, ολοφύρεται για το χαμό σου,

κόβοντας σύρριζα την ξέπλεκή της χαίτη.

Ο ίδιος ο Φοίβος απόθεσε από την άκοπή του κόμητις δάφνες,

τιμώντας, όπως άρμοζε, τον υμνωδό του.

Οι Μούσες σε έκλαψαν, και ο Ασωπός2 κράτησε τη ροή του,

όταν άκουσε από τα στόματά τους τον γοερό θρήνο.

Στου Διονύσου τα μέλαθρα έπαψε το τραγούδι και ο χορός,

όταν βάδισες στο σιδερένιο δρόμο του Άδη. 

(μετάφραση Θ. Κ.. Στεφανόπουλος
1 Κιθαρωδός από τη Μεγαλόπολη. Γνωρίζουμε ότι το 205 π.Χ. έλαβε μέρος στα Νέμεα και τραγούδησε τους Πέρσες του ποιητή Τιμόθεου από τη Μίλητο (περ. 450-360 π.Χ.).

2 Ίσως δεν πρόκειται για τον γνωστό ποταμό της Βοιωτίας αλλά για κάποιο ομώνυμο ποταμό κοντά στη Μεγαλόπολη.

᾿Εχθαίρω τὸν ῎Ερωτα. 

᾿Εχθαίρω τὸν ῎Ερωτα. Τί γὰρ βαρὺς οὐκ ἐπὶ θῆρας ὄρνυται,

 ἀλλ᾿ ἐπ᾿ ἐμὴν ἰοβολεῖ κραδίην;

Τί πλέον, εἰ θεὸς ἄνδρα καταφλέγει;

ἢ τί τὸ σεμνὸν διηώσας ἀπ᾿ ἐμῆς ἆθλον ἔχει κεφαλῆς;

Μισώ τόν Έρωτα• ο σκληρός θεριά δέν κυνηγάει 

μα τήν δική μου μοναχά τοξεύει τήν καρδιά.

Ποιό είναι τό κέρδος γιά θεό, θνητόν άν κατακάψει ; 

τί τιμημένο τρόπαιο νά βρεί από μέ ζητά ;

Μετάφραση Φιλ. Σταθουλοπούλου
Παλατινή ανθολογία 5, 10

Υμνος εις την Ιον

 

Στη Νιο με ένα τους γρίφο που έπλεξαν οι Μούσες

οι νέοι τον Ομηρο τον ψάλτη των ηρώων ελύπησαν.

Μα οι θαλάσσιες οι Νεράιδες λούσαν το κορμί του στο νέκταρ

και νεκρό τον απίθωσαν στης ακρογιαλιάς κάτω τα βράχια,

γιατί τη Θέτη είχε δοξάσει, τον Αχιλλέα και τ΄άλλα παληκάρια

και τα μεγάλα έργα του Λαερτιάδη, του Οδυσσέα από την Ιθάκη.

Και η Νιος η πιο μακάρια στέκει νήσος στον πόντο, γιατί κρύβει,

η μικρή αυτή, το αστέρι των Μουσών και των Χαρίτων.

Μετάφραση Φιλ. Σταθουλοπούλου

Επιτάφιο επίγραμμα για τον Ησίοδο

Σε σκιερό άλσος της λοκρίδας το νεκρό του Ησιόδου 

οι Νύμφες έλουσαν με νερό απ΄τις κρήνες τους 

και τάφο του ύψωσαν. Οι γιδοβοσκοί τον έρραναν γάλα 

ανάμικτο με μέλι ξανθό 

Γιατί τέτοια φωνή απέπνεε κι ο γέροντας, 

των εννέα Μουσών που γεύτηκε τις καθαρές πηγές.

Παλατινή ανθολογία 7.55