Εγκαταλειμμένα στην τύχη τους είναι τα περισσότερα μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι της Τριφυλίας. Τα μνημεία που θα έπρεπε να αποτελούν έναν από τους βασικούς άξονες της αειφόρου ανάπτυξης του τόπου, βρίσκονται χωρίς προστασία και στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς περίφραξη και σήμανση. Έτσι αφημένα στην λήθη καταστρέφονται και ρημάζουν...
Κάστρο Κυπαρισσίας
Το Κάστρο της Αρκαδιάς είναι σήμερα το κόσμημα της πόλης της Κυπαρισσίας, αλλά και ολόκληρου του Δήμου. Λόγω της θέσης του, προσφέρει στον επισκέπτη μία ανεπανάληπτη θέα, όχι μόνο προς την πόλη, αλλά και προς όλη τη γύρω περιοχή. Είναι το μπαλκόνι της Κυπαρισσίας για να μπορεί κανείς να αγναντεύει και να χαίρεται την ομορφιά του τόπου. Η ιστορία του Κάστρου χάνεται στα βάθη των αιώνων...
Ωστόσο το μόνο αξιοθέατο της Κυπαρισσίας έχει τα χάλια του. Η μεγάλη ντάπια είναι έτοιμη να πέσει όπως και η καμάρα, αλλά και άλλα σημεία είναι επικίνδυνο να πέσουν αν κάνει ένα μικρό σεισμό. Το καφενεδάκι είναι μισογκρεμισμένο εδώ και μήνες, τσιμεντόλιθοι και μπάζα μέσα στο κάστρο! Το μνημείο είναι συχνά γεμάτο με σκουπίδια αφού ο Δήμος δηλώνει αναρμόδιος. Η απλή συνεννόηση Δήμου και Αρχαιολογικής Υπηρεσίας μοιάζει με ανυπέρβλητο εμπόδιο...
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μελέτη για την στήριξη των πρανών του Κάστρου η οποία βρίσκεται εδώ και πάρα πολύ καιρό στο στάδιο της εύρεσης χρημάτων για να μπορέσει επιτέλους να πραγματοποιηθεί.
Η αναστήλωση του κάστρου αλλά και η συστηματική αρχαιολογική έρευνα σε αυτό, που είναι όνειρο όλων των Κυπαρίσσιων για δεκαετίες, δεν μπορούν να γίνουν εφικτές πριν τη στερέωση των πρανών και των θεμελίων του, ανάγκη αναγνωρισμένη πολλά χρόνια αφού η επικινδυνότητα κατάρρευσης τμημάτων του Κάστρου είναι πασιφανής.
Αρχαιολογικός χώρος στο λιμάνι της Κυπαρισσίας
Από τον Απρίλιο του 2010 έως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, σωστική ανασκαφή,η οποία πραγματοποιήθηκε στην παραλία της Κυπαρισσίας, 30 μέτρα βόρεια από το λιμάνι (θέση "Κάμπος") και εντός του Διαρκή αρχαιολογικού χώρου της πόλης, έφερε στο φως εκτεταμένο συγκρότημα κατοικιών, που αποτελούν προφανώς τμήμα ενός αρχαίου παράλιου οικισμού που αποτελούσε τμήμα της αρχαίας Κυπαρισσίας. Η οικιστική αυτή εγκατάσταση βρισκόταν στην περιοχή του αρχαίου λιμανιού της πόλης και η κατοίκησή του χρονολογείται από τους Ελληνιστικούς χρόνους (-3ος αιώνας) έως την ύστερη Ρωμαϊκή εποχή (+4ος αιώνας). Την περίοδο αυτή η αρχαία Κυπαρισσία υπήρξε το μεγαλύτερο λιμάνι της Μεσσηνίας.
Ωστόσο το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε την κατάχωση των Αρχαίων παρά την εισήγηση της αρμόδιας Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, της ΛΗ΄, για προστασία τουλάχιστον ενός μέρος του οικισμού, το οποίο θεωρεί άκρως αντιπροσωπευτικό της οικοδομικής δραστηριότητας της Αρχαίας Κυπαρισσίας. Για τον τομέα αυτό εισηγήθηκε την διατήρηση των Αρχαίων, ορατών και επισκέψιμων.
Σήμερα υπάρχει ανάχωμα ανάμεσα στον παραλιακό δρόμο και τον αρχαιολογικό χώρο, καθιστώντας τον τελευταίο κυριολεκτικά αόρατο από τον οποιαδήποτε περαστικό. Όσο γιά κάποια ταμπέλα που να σηματοδοτεί τον αρχαιολογικό χώρο ούτε κουβέντα να γίνετε, λες και ο στόχος κάποιων δεν είναι η προβολή της αρχαίας μας κληρονομιάς αλλά η αποσιώπησή της.
Εικόνα πλήρης εγκατάλειψης παρουσιάζει όλη η περιοχή γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο λίγες δεκάδες μέτρα βόρεια απ΄το διαλυμένο λιμάνι της Κυπαρισσίας. Η παραθαλάσσια αυτή περιοχή, η βιτρίνα της πόλης, έχει μετατραπεί σ΄έναν απαξιωμένο σκουπιδότοπο, με εγκαταλειμένες εγκαταστάσεις και μαγαζιά κλειστά που ρημάζουν... Σε συνδυασμό με την βρώμικη θάλασσα και την συσσώρευση φυκιών, η περιοχή θυμίζει τριτοκοσμική χώρα όπου όλα έχουν αφεθεί στην μοίρα τους...
Αρχαιολογικός χώρος Μουριατάδας
Σε απόσταση 7 χιλιομέτρων ΒΑ από την πόλη της Κυπαρισσίας βρίσκεται το Δημοτικό Διαμέρισμα Μουριατάδας, στο οποίο ανήκουν το χωριό Μουριατάδα και ο οικισμός Καρβούνι. Ένα χιλιόμετρο περίπου μετά το χωριό, στην λόφο του Ελληνικού, βρίσκετε ο αρχαιολογικός χώρος.
Εδώ ανασκάφηκε από τον Σπ. Μαρινάτο προϊστορικό Μυκηναϊκό πόλισμα που χρονολογείτε στα -1400. Στην κορυφή του λόφου ανασκάφηκε διοικητικό μέγαρο και γύρω του πολλές οικίες αλλά και τείχη. Στους πρόποδες του λόφου βρέθηκε θολωτός τάφος.
Δυστυχώς καμιά μέριμνα δεν υπήρξε για αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο. Δεν περιφράχθηκε ποτέ ούτε ξαναέγιναν ανασκαφές σ΄αυτόν με αποτέλεσμα σήμερα να είναι πνιγμένος στην άγρια βλάστηση και να έχει μετατραπεί σε βοσκότοπο και χώρο απόθεσης σκουπιδιών...
Και μιά ταμπέλα σήμανσης που υπάρχει τοποθετήθηκε, απ΄ότι πληροφορήθηκα, από ... ιδιώτη!
Γεφύρι Χατζή Σουμάνη
Το γεφύρι του Χατζή ή Κακή Σουμάνη βρίσκεται ένα χιλιόμετρο βόρεια από το χωριό Αλιμάκι, και 11 χιλιόμετρα περίπου βοριοανατολικά της Κυπαρισσίας, στο πιό στενό πέρασμα του Αρκαδικού ποταμού, του Αρχαίου Κηπαρισσήεντα.
Διονυσάδα Πηγή, Αϊ Λαγούδι
Η Διονυσάδα πηγή στο Αϊ Λαγούδι Κυπαρισσίας ταυτίζετε με την πηγή που περιγράφει ο Παυσανίας όταν επισκέφτηκε την αρχαία Κυπαρισσία στον +2ο αιώνα: " Όταν δε κανείς από την Πύλο φθάσει εις την Κυπαρισσία και πλησίον της θαλάσσης υπάρχει πηγή που λέγουν ότι προς χάριν του Θεού Διονύσου έτρεξε νερό αφού κτύπησε τη γη με τον θύρσο του και από τότε Διονυσιάδα την ονομάζουν"
Σήμερα η πγή παρουσιάζει μιάν άθλια εικόνα. Ο Δήμος, στην προσπάθειά του να αναδείξη το μνημείο, ανέγειρε μία αμφιβόλου αισθητικής κατασκευή που ωστόσο δεν ολοκληρώθηκε λόγω "οικονομικών προβλημάτων" και παραμένει ακόμα και σήμερα ημιτελής.
Η ημιτελής κατασκευή είναι επικίνδυνη, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι που μας πέρασε μιά τουρίστρια, που είχε την ατυχή ιδέα να επισκεφτεί το μνημείο, έσπασε το πόδι της!
Η "αισθητική επέμβαση" κάποιων με σπρέϋ απλά ολοκλήρωσε την ντροπιαστική εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η Διονυσιάδα Πηγή.
Θολωτοί τάφοι Τραγάνας
Οι δυό πρώιμοι (περ. -1700/ -1600) θολωτοί τάφοι I και II στην Τραγάνα της Τριφυλίας ανασκάφηκαν αρχικά από Σκιά, Κουρουνιώτη (1909-12), συστηματικά από Μαρινάτο τη δεκαετία του '50 και συμπληρωματικά από Κορρέ τις δεκαετίες '70 και '80.
Οι άλλοτε χαρακτηρισμένοι "πριγκιπικοί τάφοι" λόγω διαστάσεων και πλούτου (δύο χάλκινοι θησαυροί, σφραγιδόλιθοι εξ ων με παράσταση γρύπα, χρυσό περιδέραιο, πιθαμφορείς, πυξίδα με απεικόνιση πλοίου κ.α'.), κείτονται χορταρισμένοι και βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης όπως και οι περισσότεροι θολωτοί τάφοι της ΝΔ Πελοποννήσου.
Στην είσοδο της θόλου Ι τα αγριόχορτα εμποδίζουν πλέον να διακρίνεις τις αρματοτροχιές" δηλαδή τις αύλακες, "προφανώς προς διευκόλυνσιν της εισόδου άρματος ή αμάξης, εφ΄ης εκομίζετο ο νεκρός" όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Μαρινάτος στα ΠΑΕ 1956, σ. 202.
Δυστυχώς η εγκατάλλειψη από τους αρμόδιους φορείς είναι πασιφανής, μόνο η καφέ ταμπελίτσα θυμίζει το αλλοτινό μεγαλείο...
Κάστρο Κυπαρισσίας
Το Κάστρο της Αρκαδιάς είναι σήμερα το κόσμημα της πόλης της Κυπαρισσίας, αλλά και ολόκληρου του Δήμου. Λόγω της θέσης του, προσφέρει στον επισκέπτη μία ανεπανάληπτη θέα, όχι μόνο προς την πόλη, αλλά και προς όλη τη γύρω περιοχή. Είναι το μπαλκόνι της Κυπαρισσίας για να μπορεί κανείς να αγναντεύει και να χαίρεται την ομορφιά του τόπου. Η ιστορία του Κάστρου χάνεται στα βάθη των αιώνων...
Ωστόσο το μόνο αξιοθέατο της Κυπαρισσίας έχει τα χάλια του. Η μεγάλη ντάπια είναι έτοιμη να πέσει όπως και η καμάρα, αλλά και άλλα σημεία είναι επικίνδυνο να πέσουν αν κάνει ένα μικρό σεισμό. Το καφενεδάκι είναι μισογκρεμισμένο εδώ και μήνες, τσιμεντόλιθοι και μπάζα μέσα στο κάστρο! Το μνημείο είναι συχνά γεμάτο με σκουπίδια αφού ο Δήμος δηλώνει αναρμόδιος. Η απλή συνεννόηση Δήμου και Αρχαιολογικής Υπηρεσίας μοιάζει με ανυπέρβλητο εμπόδιο...
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μελέτη για την στήριξη των πρανών του Κάστρου η οποία βρίσκεται εδώ και πάρα πολύ καιρό στο στάδιο της εύρεσης χρημάτων για να μπορέσει επιτέλους να πραγματοποιηθεί.
Η αναστήλωση του κάστρου αλλά και η συστηματική αρχαιολογική έρευνα σε αυτό, που είναι όνειρο όλων των Κυπαρίσσιων για δεκαετίες, δεν μπορούν να γίνουν εφικτές πριν τη στερέωση των πρανών και των θεμελίων του, ανάγκη αναγνωρισμένη πολλά χρόνια αφού η επικινδυνότητα κατάρρευσης τμημάτων του Κάστρου είναι πασιφανής.
Αρχαιολογικός χώρος στο λιμάνι της Κυπαρισσίας
Από τον Απρίλιο του 2010 έως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, σωστική ανασκαφή,η οποία πραγματοποιήθηκε στην παραλία της Κυπαρισσίας, 30 μέτρα βόρεια από το λιμάνι (θέση "Κάμπος") και εντός του Διαρκή αρχαιολογικού χώρου της πόλης, έφερε στο φως εκτεταμένο συγκρότημα κατοικιών, που αποτελούν προφανώς τμήμα ενός αρχαίου παράλιου οικισμού που αποτελούσε τμήμα της αρχαίας Κυπαρισσίας. Η οικιστική αυτή εγκατάσταση βρισκόταν στην περιοχή του αρχαίου λιμανιού της πόλης και η κατοίκησή του χρονολογείται από τους Ελληνιστικούς χρόνους (-3ος αιώνας) έως την ύστερη Ρωμαϊκή εποχή (+4ος αιώνας). Την περίοδο αυτή η αρχαία Κυπαρισσία υπήρξε το μεγαλύτερο λιμάνι της Μεσσηνίας.
Ωστόσο το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε την κατάχωση των Αρχαίων παρά την εισήγηση της αρμόδιας Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, της ΛΗ΄, για προστασία τουλάχιστον ενός μέρος του οικισμού, το οποίο θεωρεί άκρως αντιπροσωπευτικό της οικοδομικής δραστηριότητας της Αρχαίας Κυπαρισσίας. Για τον τομέα αυτό εισηγήθηκε την διατήρηση των Αρχαίων, ορατών και επισκέψιμων.
Σήμερα υπάρχει ανάχωμα ανάμεσα στον παραλιακό δρόμο και τον αρχαιολογικό χώρο, καθιστώντας τον τελευταίο κυριολεκτικά αόρατο από τον οποιαδήποτε περαστικό. Όσο γιά κάποια ταμπέλα που να σηματοδοτεί τον αρχαιολογικό χώρο ούτε κουβέντα να γίνετε, λες και ο στόχος κάποιων δεν είναι η προβολή της αρχαίας μας κληρονομιάς αλλά η αποσιώπησή της.
Εικόνα πλήρης εγκατάλειψης παρουσιάζει όλη η περιοχή γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο λίγες δεκάδες μέτρα βόρεια απ΄το διαλυμένο λιμάνι της Κυπαρισσίας. Η παραθαλάσσια αυτή περιοχή, η βιτρίνα της πόλης, έχει μετατραπεί σ΄έναν απαξιωμένο σκουπιδότοπο, με εγκαταλειμένες εγκαταστάσεις και μαγαζιά κλειστά που ρημάζουν... Σε συνδυασμό με την βρώμικη θάλασσα και την συσσώρευση φυκιών, η περιοχή θυμίζει τριτοκοσμική χώρα όπου όλα έχουν αφεθεί στην μοίρα τους...
Αρχαιολογικός χώρος Μουριατάδας
Σε απόσταση 7 χιλιομέτρων ΒΑ από την πόλη της Κυπαρισσίας βρίσκεται το Δημοτικό Διαμέρισμα Μουριατάδας, στο οποίο ανήκουν το χωριό Μουριατάδα και ο οικισμός Καρβούνι. Ένα χιλιόμετρο περίπου μετά το χωριό, στην λόφο του Ελληνικού, βρίσκετε ο αρχαιολογικός χώρος.
Εδώ ανασκάφηκε από τον Σπ. Μαρινάτο προϊστορικό Μυκηναϊκό πόλισμα που χρονολογείτε στα -1400. Στην κορυφή του λόφου ανασκάφηκε διοικητικό μέγαρο και γύρω του πολλές οικίες αλλά και τείχη. Στους πρόποδες του λόφου βρέθηκε θολωτός τάφος.
Δυστυχώς καμιά μέριμνα δεν υπήρξε για αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο. Δεν περιφράχθηκε ποτέ ούτε ξαναέγιναν ανασκαφές σ΄αυτόν με αποτέλεσμα σήμερα να είναι πνιγμένος στην άγρια βλάστηση και να έχει μετατραπεί σε βοσκότοπο και χώρο απόθεσης σκουπιδιών...
Και μιά ταμπέλα σήμανσης που υπάρχει τοποθετήθηκε, απ΄ότι πληροφορήθηκα, από ... ιδιώτη!
Το γεφύρι του Χατζή ή Κακή Σουμάνη βρίσκεται ένα χιλιόμετρο βόρεια από το χωριό Αλιμάκι, και 11 χιλιόμετρα περίπου βοριοανατολικά της Κυπαρισσίας, στο πιό στενό πέρασμα του Αρκαδικού ποταμού, του Αρχαίου Κηπαρισσήεντα.
Είναι ένα μονότοξο πέτρινο γεφύρι με τρείς καμάρες και πιθανότατα κατασκευάστηκε στα χρόνια της δεύτερης τουρκοκρατίας. Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα αποτελούσε σπουδαίο συγκοινωνιακό κόμβο αφού ένωνε οδικά την ΝΔ Μεσσηνία με τον κεντρικό Μωριά.
Δυστυχώς το θαυμάσιο αυτό μνημείο της Τριφυλίας είναι αφημένο στην λήθη και η πρόσβαση σ΄αυτό είναι πολύ δύσκολη καθώς ο χωματόδρομος που οδηγεί στο γεφύρι είναι σχεδόν κατεστραμένος. Είναι απαραίτητη η επέκταση του αγροτικού δρόμου Περιστεριάς- αγροτικής περιοχής Πιτσινής Αλημακίου με απόληξή του στο γεφύρι, 200- 300 μέτρα απόσταση, στην συνέχεια αναστύλωση των στηθαίων του, που τα "πήρε' η γιγάντια κατεβασιά της παραμονής του Αϊ- Δημήτρη του 1949, η αποκατάσταση των "τραυμάτων" που του προξένησαν οι διάφοροι λαθροανασκαφείς και βέβαια οι απαραίτητες ταμπέλες που να οδηγούν τον επισκέπτη στο γεφύρι. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνουν όλα αυτές όσο γίνεται πιο σύντομα αυτές οι ενέργειες, γιατί μπορεί από το υγρό στοιχείο να μην κινδυνεύει πλέον, αφού το ποτάμι δεν κατεβάζει πλέον πολλά νερά, κινδυνεύει όμως από τον χρόνο...
Η ανάδειξη τού μνημείου που βρίσκεται μέσα σ΄ένα θαυμάσιο φυσικό τοπίο και η διασύνδεσή του με την γειτονικό σπουδαίο Αρχαιολογικό χώρο της Περιστεριάς, αλλά και αρχαιολογικού χώρου του λόφου του "Ελληνικού" μερικά χιλιόμετρα στα νότια πρέπει επιτέλους να γίνει προταιρειότητα όλων μας. Είναι σίγουρο ότι η αξιοποίηση των μνημείων θα αναβαθμίσει την ξεχασμένη αυτή γωνιά της Τριφυλίας και θα αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών.
Διονυσάδα Πηγή, Αϊ Λαγούδι
Η Διονυσάδα πηγή στο Αϊ Λαγούδι Κυπαρισσίας ταυτίζετε με την πηγή που περιγράφει ο Παυσανίας όταν επισκέφτηκε την αρχαία Κυπαρισσία στον +2ο αιώνα: " Όταν δε κανείς από την Πύλο φθάσει εις την Κυπαρισσία και πλησίον της θαλάσσης υπάρχει πηγή που λέγουν ότι προς χάριν του Θεού Διονύσου έτρεξε νερό αφού κτύπησε τη γη με τον θύρσο του και από τότε Διονυσιάδα την ονομάζουν"
Σήμερα η πγή παρουσιάζει μιάν άθλια εικόνα. Ο Δήμος, στην προσπάθειά του να αναδείξη το μνημείο, ανέγειρε μία αμφιβόλου αισθητικής κατασκευή που ωστόσο δεν ολοκληρώθηκε λόγω "οικονομικών προβλημάτων" και παραμένει ακόμα και σήμερα ημιτελής.
Η ημιτελής κατασκευή είναι επικίνδυνη, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι που μας πέρασε μιά τουρίστρια, που είχε την ατυχή ιδέα να επισκεφτεί το μνημείο, έσπασε το πόδι της!
Η "αισθητική επέμβαση" κάποιων με σπρέϋ απλά ολοκλήρωσε την ντροπιαστική εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η Διονυσιάδα Πηγή.
Θολωτοί τάφοι Τραγάνας
Οι δυό πρώιμοι (περ. -1700/ -1600) θολωτοί τάφοι I και II στην Τραγάνα της Τριφυλίας ανασκάφηκαν αρχικά από Σκιά, Κουρουνιώτη (1909-12), συστηματικά από Μαρινάτο τη δεκαετία του '50 και συμπληρωματικά από Κορρέ τις δεκαετίες '70 και '80.
Οι άλλοτε χαρακτηρισμένοι "πριγκιπικοί τάφοι" λόγω διαστάσεων και πλούτου (δύο χάλκινοι θησαυροί, σφραγιδόλιθοι εξ ων με παράσταση γρύπα, χρυσό περιδέραιο, πιθαμφορείς, πυξίδα με απεικόνιση πλοίου κ.α'.), κείτονται χορταρισμένοι και βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης όπως και οι περισσότεροι θολωτοί τάφοι της ΝΔ Πελοποννήσου.
Στην είσοδο της θόλου Ι τα αγριόχορτα εμποδίζουν πλέον να διακρίνεις τις αρματοτροχιές" δηλαδή τις αύλακες, "προφανώς προς διευκόλυνσιν της εισόδου άρματος ή αμάξης, εφ΄ης εκομίζετο ο νεκρός" όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Μαρινάτος στα ΠΑΕ 1956, σ. 202.
Δυστυχώς η εγκατάλλειψη από τους αρμόδιους φορείς είναι πασιφανής, μόνο η καφέ ταμπελίτσα θυμίζει το αλλοτινό μεγαλείο...
Θολωτοί τάφοι στο Ψάρι
Στο επιβλητικό ύψωμα Μετσίκι, φυσικά οχυρωμένη θέση με εποπτεία ως το Ιόνιο πέλαγος, έχουν εντοπιστεί δύο μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι. Η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε έναν από τους μεγαλύτερους θολωτούς τάφους της Μεσσηνίας τον θολωτό τάφο 1 που χρονολογείται στην περίοδο -1600/ -1400. Λιθόχτιστη θόλος διαμέτρου 10μ. σκέπαζε τον ταφικό θάλαμο και δρόμος μήκους 11μ. οδηγούσε στην είσοδό του. Ο δεύτερος τάφος σε απόσταση 100μ από τον τάφο 1 δεν έχει ερευνηθεί ακόμα. Από την επιφανειακή έρευνα της γύρω περιοχής μαρτυρείται ανθρώπινη δραστηριότητα από τους προϊστορικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους, -2050 έως +400.
Οι τάφοι στο Μετσίκι είναι παρατημένοι και απροστάτευτοι και δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση σήμερα. Το πρόχειρο στέγαστρο από λαμαρίνες που τοποθετήθηκε στον πρώτο τάφο έχει διαβρωθεί, ενώ στο δεύτερο τάφο έχουν διαπιστωθεί λαθρανασκαφές.
