Η ύπαρξις αρχαίων επί της νησίδος είχεν αναφερθή κατά το θέρος του 1967 υπό του ιατρού κ. Π. Βαλλιάνου, όστις και παρέδωσεν εις το Μουσείον Χώρας τεμάχια μικρού ταφικού πίθου μετά τριών ψευδολαβών, συγκολληθέντος και συμπληρωθέντος (είκ.1).
Ηρευνήθη έκτασις 171 τ.μ. επί της κορυφής της νησίδος, όπου η επίχωσις ήτο ελαχίστη (0,20- 0,40μ.). Εις το Α. μέρος του ανασκαφέντος χώρου απεκαλύφθη μικρόν κτίσμα σχήματος Γ (σχέδ.1). Το εν σκέλος αυτού (μήκους 1.30 μ., πλάτους 0,55 μ. και σωζ. ύψους 0,22 μ.) έχει κατεύθυνσιν από ΒΑ. προς ΝΔ. περίπου, το δε έτερον (μήκους 1.35 μ., πλάτους 0,32 μ. και σωζ. ύψους 0,22 μ. ) από Δ. προς Α. Αμφότερα τα σκέλη απολήγουν κανονικός, ουδεμία δε ένδειξις συνεχίσεως υπάρχει. Τό κτίσμα κατεσκευάσθη εκ ξηρολιθιάς.
Εις το εσωτερικόν αυτού ανευρέθη μέγας σωρός λίθων, ικανός αριθμός κεκαυμένων οστών ζώων, οστράκων, ως και μεγαλυτέρων τμημάτων αγγείων. Μεταξύ των οστών υπήρχον τεμάχια κεράτων ελάφου ως και χαυλιοί τινες. Ο σωρός ούτος ηδράζετο επί γης μελανής και σκληροτάτης εκ της πυράς (εικ.2). Τα όστρακα χρονολογούνται περί το τέλος της Μ.Ε. εποχής, είναι δε αμαυρά και τεφρά μινύεια, matt-painted dark on light, ως και ελάχιστα εγχάρακτα του λεγομένου αδριατικού τύπου (εικ.3- 4)2.
Έκ των ανωτέρω στοιχείων συνάγεται, ότι πρόκειται περί βωμού, της απόψεως ταύτης ενισχυομένης και εκ του ότι μεταξύ των συγκροτηθέντων αγγείων υπάρχει τμήμα αγγείου του γνωστού ως «δέπας αμφικύπελλον» (είκ.5), το όποιον πρέπει να ήτο αγγείον λατρείας, εν είδος πρωτογόνου κέρνου3. Ο βωμός ούτος ήτο κατάγειος, εφωδιάσθη δε διά των δύο αναφερθέντων τοίχων προς προστασίαν της πυράς από των δυτικών και νοτίων ανέμων των συνηθεστέρων και ισχυροτέρων της περιοχής (είκ.6). Σημειωτέον ότι, καθ’ όσον γνωρίζω, ο βωμός ούτος είναι ο πρώτος ευρεθείς εκ της Μεσοελλαδικής περιόδου, μελέτη δε των εν αύτω ευρεθέντων οστών θα αποβή λίαν χρήσιμος διά τας γνώσεις μας επί των λατρευτικών εθίμων της εποχής.
Εις απόστασιν 8μ. περίπου ΒΔ. του βωμού απεκαλύφθησαν δύο τοίχοι κτηρίου (σχέδ. 1). Ο είς (σωζ. μήκους 4.50 μ., πλάτους 0,70 μ. και σωζ. ύψους 0,45 μ.) έχει κατεύθυνσιν από ΒΑ. προς ΝΔ., ο δε έτερος (σωζ. μήκους 1.50 μ., πλάτους 0,50 μ. και σωζ. ύψους 0,45 μ.) βαίνει καθέτως προς την Δ. πλευράν του πρώτου, εις απόστασιν 1.10 μ. από του Β. άκρου αυτού (είκ.7).
Είναι άγνωστος η χρησιμότης του ως άνω κτηρίου, το Δ. τμήμα του όποιου προφανώς κατεστράφη οριστικώς κατολισθήσαν εις την θάλασσαν.
Περί το κτήριον τούτο περισυνελέγησαν όστρακα των αυτών προς των του βωμού τύπων και ολίγαι λεπίδες πυρίτου. Έκ των συγκροτηθέντων αγγείων σπουδαιότερον είναι αμαυρόχρωμος μινυεία, δίωτος λεκάνη με διπλήν εγχάρακτον γιρλάνδαν (εικ. 8).
Εις τον μεταξύ του βωμού και του κτίσματος I χώρον απεκαλύφθησαν μία πιθοειδής ταφή, ετέρα λακκοειδής με τον νεκρόν εν συσπειρώσει, ως και επιμήκης σωρός οστών εντός λάκκου, μεταγενέστερος όμως, διότι ευρέθησαν τεμάχια σιδήρου πλησίον των οστών (σχέδ.1).
Κατά πόσον επί της νησίδος ταύτης υπήρχε και οικισμός, θα αποδείξη η περαιτέρω συνέχισις της ανασκαφής.
Άγγελος Χωρέμης: M.E. Βωμός είς "Νησακούλι" Μεθώνης, Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών, Έτος Β΄ τεύχος 1, 1969.
Σημειώσεις:
1. Ευχαριστώ τον Προϊστάμενον της Ζ' Εφορείας κ. Γ. Παπαθανασόπουλου διά την ανάθεσιν εις εμέ της ως άνω ερεύνης.
2. N. S. Valmin, Messen. Exp., σ. 256 κ.έ.
3. N. S. Valmin, Das adriatische Gebiet in Vorund Frühbronzezeit, σ. 200.
