Ανάμεσα στο χωριό του Ραπτόπουλο και στο σχεδόν εγκαταλειμμένο οικισμό Κλωνί εντοπίζεται ο λόφος του "Κάστρου" στην κορυφή του οποίου υπάρχουν υπολείμματα μεσαιωνικού αμυντικού πύργου.
Τα μεσαιωνικά χωριά Ραπτόπουλο και Κλωνί
Το Ραπτόπουλο[1] βρίσκεται περίπου 21 χιλιόμετρα προς τα νοτιοανατολικά της Κυπαρισσίας στον επαρχιακό δρόμο που ενώνει την Κυπαρισσία με την Μεσσήνη, ανάμεσα στα χωριά Ροδιά (παλαιότερα Λεντεκάδα) και Λυκουδέσι, από τα οποία απέχει περίπου 3,5 χιλιόμετρα νοτιότερα και 4 χιλιόμετρα βορειότερα αντίστοιχα. Έχει υψόμετρο 544- 550 μέτρα και απέχει 21 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους.
Η κατοίκηση στην περιοχή του Ραπτόπουλου[2] θα πρέπει να αναζητηθεί τουλάχιστον από την εποχή της Ενετοκρατίας. Το 1418 οι λιγοστοί κάτοικοι που είχαν απομείνει από τις σφαγές του 1387 και 1395 και ζούσαν διάσπαρτοι στην περιοχή, καθώς και κάτοικοι από το Χούμπαου συγκεντρώθηκαν και δημιούργησαν το Ραφτόπουλο. Τέτοιες οικογένειες ήταν π.χ. οι Γυφτάκηδες από το Αμπελόφυτο, οι Πανουσαίοι από το Σουλιμά οι Αναστασαίοι από την Κορώνη. Η χρονολογία 1418 αναφέρεται και σε επιγραφή που είναι σκαλισμένη στην είσοδο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου «Ιουλη 1418».
Το Χούμπαου είχε μοναστήρια που έγιναν μεταξύ 9ου και 11ου αιώνα, ενώ στην περιοχή αυτή εύρισκαν καταφύγιο και κυνηγημένοι από άλλα μέρη, για αυτό φέρει μέχρι σήμερα το όνομα «στα Μοναστήρια».
Η περιοχή ήταν κατάλληλη να κατοικηθεί από τους κατοίκους αυτούς που ζούσαν με την κτηνοτροφία και την γεωργία, είχε πολλές πηγές με άφθονο νερό και πλούσια βλάστηση. Επί πλέον είναι περιοχή απόμερη, δεν φαίνεται από μακριά, είναι φυσικό οχυρό, ιδανική για να αμύνονται και να μην κινδυνεύουν τα χρόνια της σκλαβιάς και των πολέμων. Υψόμετρο 500- 600 μέτρα, εύφορη και με καλό κλίμα.
Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Ραφτόπουλο (Raftopullo). Ο οικισμός αναφέρεται σε διάφορες απογραφές των Βενετών, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84- 1715). Το Ραφτόπουλο (Raftopullo), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας. Το Ραφτόπουλο, αναφερόταν ως Raftopolo, στην απογραφή Grimani του 1700 και ως Rastepulo στην απογραφή Pacifico/ Alberghetti του 1704.
Το Κλωνί[3] είναι στη διαδρομή μετά το Ραφτόπουλο, από το οποίο απέχει περίπου 4 χιλιόμετρα και στη συνέχεια μετά το Κλωνί, υπάρχει διασταύρωση με δυο κατευθύνσεις, είτε προς το χωριό Παλαιά Βρύση, είτε προς το χωριό Λυκουδέσι, από τα οποία αυτά χωριά απέχει περίπου 4 χιλιόμετρα και 3 χιλιόμετρα αντίστοιχα.[2] Το Κλώνι είναι σε υψόμετρο 512-520 μέτρα.
Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Κλονί ή Κλωνί ή Κλονή (Cloqni). Ο οικισμός αναφέρεται σε διάφορες απογραφές των Βενετών, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715). Το Κλωνί (Cloqni), ανήκε, το 1700, στην επαρχία της Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας. Το Κλωνί/ Κλονή, αναφερόταν ως Cloqni, στην απογραφή Grimani του 1700 και ως Cloqni στην απογραφή Pacifico/ Alberghetti του 1704. Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Cloni σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και Kloni σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée)
Συγκεκριμένα, πρόκειται για χώρο ορθογωνικής κάτοψης, ο οποίος περιλαμβάνει στη στάθμη του εδάφους φρέαρ ακανόνιστου ελλειπτικού σχήματος ικανού βάθους. Στο βόρειο τμήμα του διατηρούνται τοίχοι σε ύψος 1,50μ., ενώ το πάχος τους στη δυτική πλευρά φθάνει το 1μ. Η τοιχοποιία του κτίσματος αποτελείται από αργολιθοδομή, συνδετικό κονίαμα και ελάχιστα θραύσματα πλίνθων.
Πιθανολογείται ότι λειτουργούσε ως μεμονωμένη αμυντική μονάδα, ένα είδος παρατηρητηρίου, αφού βρίσκεται στο σημείο του λόφου με τη μεγαλύτερη δυνατότητα οπτικής εποπτείας.
Η χρονολόγησή του είναι δυσχερής λόγω έλλειψης στοιχείων, θα μπορούσε όμως να τοποθετηθεί στους μεσαιωνικούς χρόνους κ.ε.
Δυτικότερα του κτίσματος εντοπίστηκαν σποραδικά θεμέλια τοίχων από ημίεργους λίθους, χωρίς τη χρήση συνδετικού κονιάματος.
Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Κλονί ή Κλωνί ή Κλονή (Cloqni). Ο οικισμός αναφέρεται σε διάφορες απογραφές των Βενετών, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715). Το Κλωνί (Cloqni), ανήκε, το 1700, στην επαρχία της Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας. Το Κλωνί/ Κλονή, αναφερόταν ως Cloqni, στην απογραφή Grimani του 1700 και ως Cloqni στην απογραφή Pacifico/ Alberghetti του 1704. Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Cloni σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και Kloni σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée)
Η θέση 'Κάστρο"
Ο λόφος του Κάστρου βρίσκεται 1200μ. ΝΑ από το Ραπτόπουλο και 730μ. ΒΔ από το Κλωνί. Ο λόφος έχει ύψος 660μ. και πρόκειται για μία από τις Α απολήξεις του μεγάλου ορεινού όγκου των Κοντοβουνίων. Στην κορυφή του λόφου δημιουργείται ένα μεγάλο πλάτωμα αρκετών στρεμμάτων στο οποίο εντοπίζεται ένα βραχώδες επίπεδο έξαρμα ενός περίπου στρέμματος. Στο σημείο αυτό εντοπίζονται κτίσματα με συνδετικό κονίαμα που πιθανότατα ανήκουν στους μεσαιωνικούς χρόνους και ανήκαν σε μικρό πύργο- παρατηρητήριο.
Η έρευνα του 2002
Την θέση Κάστρο ερεύνησαν το 2002 αρχαιολόγοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Σχετικώς αναφέρουν[4]:
Στη θέση Κάστρο, νότια- νοτιοανατολικά του οικισμού Ραπτόπουλου, κοινότητας Τριπύλας, εντοπίστηκαν το 2002, σύμφωνα με υποδείξεις των κατοίκων του χωριού, κατάλοιπα κτιστής κατασκευής στη νότια πλαγιά βραχώδους εξάρματος.Συγκεκριμένα, πρόκειται για χώρο ορθογωνικής κάτοψης, ο οποίος περιλαμβάνει στη στάθμη του εδάφους φρέαρ ακανόνιστου ελλειπτικού σχήματος ικανού βάθους. Στο βόρειο τμήμα του διατηρούνται τοίχοι σε ύψος 1,50μ., ενώ το πάχος τους στη δυτική πλευρά φθάνει το 1μ. Η τοιχοποιία του κτίσματος αποτελείται από αργολιθοδομή, συνδετικό κονίαμα και ελάχιστα θραύσματα πλίνθων.
Πιθανολογείται ότι λειτουργούσε ως μεμονωμένη αμυντική μονάδα, ένα είδος παρατηρητηρίου, αφού βρίσκεται στο σημείο του λόφου με τη μεγαλύτερη δυνατότητα οπτικής εποπτείας.
Η χρονολόγησή του είναι δυσχερής λόγω έλλειψης στοιχείων, θα μπορούσε όμως να τοποθετηθεί στους μεσαιωνικούς χρόνους κ.ε.
Δυτικότερα του κτίσματος εντοπίστηκαν σποραδικά θεμέλια τοίχων από ημίεργους λίθους, χωρίς τη χρήση συνδετικού κονιάματος.
*Οι φωτογραφίες από το Κλωνί και το Κάστρο Ραφτόπουλου είναι από τον Βασίλειο Χάντζο τον οποίο ευχαριστώ θερμά για την ευγενή παραχώρησή τους.
[1] Ραπτόπουλο Μεσσηνίας el.wikipedia.org (online)
[2] Παναγιώτης Π. Χριστόπουλος. Μαθηματικός. Παράδοση και ιστορία για το Ραφτόπουλο.
Ραυτόπουλο. Η Φωνή της Τριπύλης. Αρ. φύλλ. 9 και 11. 2009
[3] Κλώνι Μεσσηνίας el.wikipedia.org (online)
[4] Βιργινία Αλμπάνη- Νίκος Κοντογιάννης- Νιόβη Μπούζα. Αρχαιολογικό Δελτίο 2001- 4 σελ.:353
