Η Καβαλαρία βρίσκεται στα νότια περίχωρα της σύγχρονης κωμόπολης της Χώρας Μεσσηνίας. Εδώ υπήρχε οικισμός από την Βυζαντινή τουλάχιστον περίοδο ως τα μέσα του 19ου αιώνα. Στα χρόνια της Επανάστασης τα χωριά της περιοχής Καβαλαριά, Λιγούδιστα και Τσιφλίκι αναφέρονταν στον πληθυντικό με το όνομα «Χώρες». Η σύγχρονη κωμόπολη της Χώρας, που ανήκε παλαιότερα στην Επαρχία Τριφυλίας ουσιαστικά προέρχεται από την συνένωση των τριών παραπάνω χωριών που υπήρχαν πριν στην περιοχή της. Οι οικισμοί Καβαλλαρία και Τσιφλίκι καταργήθηκαν και τυπικά το 1889.[1]
Καβαλαριά Χώρας
Η θέση Καβαλαριά βρίσκεται 600μ. από τα νότια περίχωρα της Χώρας και ουσιαστικά πρόκειται για ένα λόφο στην κορυφή του οποίου σχηματίζεται ένα μεγάλο πλάτωμα. Στο κέντρο του πλατώματος βρίσκεται ο ναός του αγίου Νικολάου Καβαλαριάς.
Την θέση ερεύνησαν οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι του The Pylos Regional Archaeological Project (PRAP), οι οποίοι διεξήγαγαν έρευνες στην ευρύτερη περιοχή στα έτη 1991-5.[2]
Στον ναό του αγίου Νικολάου παρατηρούνται τουλάχιστον δύο φάσεις κατασκευής. Ο ανατολικός τοίχος και τα χαμηλότερα τμήματα των Βόρειων και Νότιων τειχών φαίνονται να ανήκουν στην πρώτη φάση κατασκευής του ναού. Σ' αυτήν την περίοδο ανήκει και μία τοξωτή είσοδος στην Βόρεια πλευρά που σήμερα είναι κλεισμένη με ασβεστολιθικούς δόμους. Πάνω από την είσοδο διακρίνεται κεραμοπλαστικός διάκοσμος χαρακτηριστικός στην κατασκευή Βυζαντινών ναών του 12ου αι. Τα παλιότερα κεραμικά αποτμήματα που συνέλεξαν οι Αμερικανοί γύρω από την εκκλησία χρονολογούνται και αυτά στον 12- 14ο αι., γεγονός που ενισχύει την υπόθεση χρονολόγησης της πρώτης φάσεις κατασκευής στον 12ο αι. Στην ίδια χρονολογική περίοδο φαίνεται να ανήκουν διάφορες κεραμίδες και ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν κοντά στην εκκλησία και προφανώς ανήκαν στο νεκροταφείο του ναού.[3]
Στην δεύτερη φάση κατασκευής του ναού ανήκων τα υψηλότερα τμήματα των Β. και Ν. τειχών και ολόκληρη η Δυτική πλευρά. Στην Δ. πλευρά εντοπίζεται και η είσοδος του ναού. Πάνω από την τοξωτή αυτή είσοδο υπάρχει μεγάλος δόμος με χαραγμένες τις χρονολογίες 1709 και 1958.
Η χρονολογία 1709 πρέπει να σχετίζεται με την δεύτερη φάση κατασκευής του ναού, στην περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας, όταν και ο οικισμός της Καβαλαρίας πρέπει να γνώρισε άνθιση αφού αναφέρετε στην απογραφή Corner του 1689 να έχει 120 κατοίκους, ενώ στην απογραφή Grimani του 1700 αναφέρονται 254 κάτοικοι. Την περίοδο αυτή ο άγιος Νικόλαος Καβαλαρίας είναι μια μεγάλη μονόκλιτη εκκλησία, παρόμοια με άλλες της δυτικής Μεσσηνίας. Τόσο το μεγάλο μέγεθος της εκκλησίας όσο και η αρχιτεκτονική του διακόσμηση υποδηλώνουν ότι ήταν το εκκλησιαστικό επίκεντρο της κοινότητας.
Στην περιοχή συνελέγησαν κεραμικά αποτμήματα της Φραγκικής περιόδου 14ος- 17ος αι. και επίσης κεραμική της τουρκοκρατίας και νεοτέρας περιόδου, καταδεικνύοντας την μακραίωνη και συνεχή κατοίκηση της Καβαλαρίας.
Η χρονολογία 1948 πρέπει να σχετίζεται με χρονολογία επισκευής. Πιθανόν τότε μεταξύ των διαφόρων εργασιών να τσιμεντώθηκε και το δάπεδο του ναού. Σύμφωνα με αναφορές[4] στο παλιό δάπεδο υπήρχε ψηφιδωτό με τον Βυζαντινό δικέφαλο αετό ενώ κοντά στην είσοδο υπήρχαν ίχνη από πατημασιές αλόγων, γεγονός που προφανώς σχετίζεται και με την ονομασία "Καβαλαρία".
Στην δυτική πλευρά του ναού υπάρχουν αρκετά αρχιτεκτονικά μέλη που ίσως προέρχονται από την πρώτη φάση κατασκευής του ναού, ενώ σε κοντινή απόσταση πέριξ του ναού εντοπίζονται διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη και μιά μεγάλη μυλόπετρα. Στις Α. και Ν. πλαγιές του λόφου υπάρχουν κεραμικά αποτμήματα που φθάνουν μέχρι την θέση Καλιανέση, η οποία θα πρέπει να είχε άμεση σχέση με την θέση Καβαλαρία.
Θέση Καλιανέση
Η θέση Καλιανέση[5] βρίσκεται στην πλαγιά του λόφου ακριβώς απέναντι και Νότια από την θέση της Καβαλαρίας. Εδώ οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι σημειώνουν την ύπαρξη νεκροταφείου και μικρού οικισμού των Ελληνιστικών και κυρίως Ρωμαϊκών χρόνων. Ο αρχαιολογικός χώρος είχε καταστραφεί στο μεγαλύτερό του μέρος από αγροτικές εργασίες αλλά βρέθηκαν τμήματα τάφων και οστών αλλά και αρχιτεκτονικά μέλη. Η κεραμική που βρέθηκαν ήταν κυρίως Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων. Ωστόσο βρέθηκαν και κεραμικά αποτμήματα Βυζαντινών και νεότερων χρόνων. Μεταξύ των ευρημάτων συγκαταλέγεται και ένα Βενετικό tornesello της περιόδου 1382- 1400.
"Αριστομένης ο Μεσσήνιος"
[1] Χώρα Μεσσηνίας el.wikipedia
[2] PRAP Site Gazetteer B02 Hora Kavalaria
[3] The Pylos Regional Archeological Project. Part I: Overview and the archaeological survey 480-481
[4] ΙΝ Αγίου Νικολάου Καβαλαρίας Χώρας. Video youtube.com
