Εντοπίστηκαν κατά τη φετινή, πρώτη, ανασκαφική περίοδο του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος στο Κλειδί Σαμικού (έτη 2022-2026).
Το ερευνητικό πρόγραμμα, που αποσκοπεί στη διερεύνηση της τοπογραφίας της περιοχής και στον εντοπισμό του ιερού του Ποσειδώνα και του λιμανιού του Σαμικού, αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, υπό την διεύθυνση της Δρ. Ερωφίλης Κόλλια, με το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, υπό την διεύθυνση της Δρ. Birgitta Eder. Είχε προηγηθεί τα έτη 2017, 2018 και 2021 γεωαρχαιολογική και γεωφυσική έρευνα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια του Mάιντς (Καθ. Andreas Vött) και του Kιέλου (Δρ. Dennis Wilken).
Η θέση Κλειδί, όπου εντοπίστηκε το αρχαίο ναόσχημο κτήριο, είχε προταθεί από παλαιότερους ερευνητές ως πιθανή θέση του περίφημου αρχαίου ιερού, καθώς βρίσκεται στις υπώρειες της αρχαίας ακρόπολης του Σαμικού, που δεσπόζει στην περιοχή βόρεια της λιμνοθάλασσας της Καϊάφα στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παραδίδει ο Στράβων (Γεωγραφικά, 8o βιβλίο), το ιερό του Ποσειδώνα ήταν σημαντικό λατρευτικό κέντρο της αμφικτυονίας των πόλεων της Τριφυλίας και βρισκόταν κοντά στην θάλασσα, κάτω από την ακρόπολη του Σαμικού.
Οι ανασκαφικές εργασίες ολοκληρώθηκαν στα τέλη Σεπτεμβρίου και κατά τη διάρκειά τους αποκαλύφθηκε τμήμα της θεμελίωσης ενός μεγάλου κτηρίου πλάτους 9,40μ., του οποίου οι τοίχοι έχουν πλάτος 0,80μ.. Στο εσωτερικό του εντοπίστηκε πυκνό στρώμα κεραμίδων. Με βάση τις ενδείξεις της γεωφυσικής έρευνας και τα ανασκαφικά δεδομένα, μπορεί να ανασυντεθεί κτήριο μήκους τουλάχιστον 28μ., το οποίο διέθετε δύο εσωτερικές αίθουσες, καθώς και έναν πρόναο και έναν οπισθόδομο ή άδυτο. Το επίμηκες ναόσχημο κτήριο πιθανότατα ανήκε στο ιερό του Ποσειδώνα και ίσως ταυτίζεται με το ναό του θεού.
Σε συνδυασμό με την κεράμωση λακωνικού τύπου, η ανακάλυψη τμήματος μαρμάρινου περιρραντηρίου μας οδηγεί στην καταρχήν χρονολόγηση του κτηρίου στην Αρχαϊκή περίοδο. Το μαρμάρινο περιρραντήριο, που μιμείται χάλκινη λεκάνη, είναι χαρακτηριστικό σκεύος με λατρευτική χρήση που προσιδιάζει σε ιερό.
Η ανακάλυψη αυτή θεωρείται ότι προσδίδει νέες προοπτικές στην έρευνα της πολιτικής και οικονομικής σημασίας της αμφικτυονίας των τριφυλιακών πόλεων κατά τον -6ο αιώνα, καθώς το ιερό του Ποσειδώνα αποτελούσε το κέντρο της θρησκευτικής και εθνικής τους ταυτότητας.
Η έρευνα, που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Gerda Henkel και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο (Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών), θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια για την περαιτέρω διερεύνηση του ιερού του Ποσειδώνα και του αρχαϊκού ναού.
Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού
-Τι δήλωσε στην «Πρωινή» η προϊσταμένη της ΕΦΑ Ηλείας, Ερ. Κόλλια
Η πλήρης αποκάλυψη του κτίσματος που μάλλον ταυτίζεται με το ιερό του Ποσειδώνα στην Αρχαία Σαμία είναι ο επόμενος μεγάλος στόχος του πενταετούς ανασκαφικού προγράμματος που υλοποιούν από κοινού η Εφορεία Αρχαιοτήτων και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών στη θέση Κλειδί του Κάτω Σαμικού του δήμου Ανδρίτσαινας-Κρεστένων.
Οι ανασκαφικές εργασίες ήταν συστηματικές και ολοκληρώθηκαν στα τέλη Σεπτεμβρίου, φέρνοντας στο φως σημαντικά ευρήματα που οδηγούν τους συμμετέχοντες αρχαιολόγους στο βάσιμο συμπέρασμα ότι μάλλον εντοπίστηκε το ιερό του Ποσειδώνα, το οποίο απασχολούσε την αρχαιολογική έρευνα από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
Η θέση στην οποία εντοπίστηκε το αρχαίο ναόσχημο κτίριο, είχε προταθεί από παλαιότερους ερευνητές ως πιθανή θέση του περίφημου αρχαίου ιερού του Ποσειδώνα, καθώς βρίσκεται στις υπώρειες της αρχαίας ακρόπολης του Σαμικού, που δεσπόζει στην περιοχή βόρεια της λιμνοθάλασσας της Καϊάφα στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παραδίδει ο Στράβων (Γεωγραφικά, 8o βιβλίο), το ιερό του Ποσειδώνα ήταν σημαντικό λατρευτικό κέντρο της αμφικτυονίας των πόλεων της Τριφυλίας και βρισκόταν κοντά στη θάλασσα, κάτω από την ακρόπολη του Σαμικού.
Η Πρωινή σήμερα δημοσιεύει την κάτοψη του κτίσματος, από την οποία προκύπτει ότι με βάση τις ενδείξεις της γεωφυσικής έρευνας και τα ανασκαφικά δεδομένα, μπορεί να ανασυντεθεί κτίριο μήκους τουλάχιστον 28μ., το οποίο διέθετε δύο εσωτερικές αίθουσες, καθώς και έναν πρόναο και έναν οπισθόδομο ή άδυτο. Το επίμηκες ναόσχημο κτίριο πιθανότατα ανήκε στο ιερό του Ποσειδώνα και ίσως ταυτίζεται με τον ναό του θεού.
Προς το παρόν, από τις αρχαιολογικές έρευνας έχει αποκαλυφθεί τμήμα της θεμελίωσης ενός μεγάλου κτιρίου πλάτους 9,40μ., του οποίου οι τοίχοι έχουν πλάτος 0,80 μ. Στο εσωτερικό του εντοπίστηκε πυκνό στρώμα κεραμίδων.
Σε συνδυασμό με την κεράμωση λακωνικού τύπου, η ανακάλυψη τμήματος μαρμάρινου περιρραντηρίου μας οδηγεί στην καταρχήν χρονολόγηση του κτιρίου στην Αρχαϊκή περίοδο. Το μαρμάρινο περιρραντήριο, που μιμείται χάλκινη λεκάνη, είναι χαρακτηριστικό σκεύος με λατρευτική χρήση που προσιδιάζει σε ιερό. Η ανακάλυψη αυτή θεωρείται ότι προσδίδει νέες προοπτικές στην έρευνα της πολιτικής και οικονομικής σημασίας της αμφικτυονίας των τριφυλιακών πόλεων κατά τον -6ο αιώνα, καθώς το ιερό του Ποσειδώνα αποτελούσε το κέντρο της θρησκευτικής και εθνικής τους ταυτότητας.
Το ερευνητικό πρόγραμμα, που αποσκοπεί στη διερεύνηση της τοπογραφίας της περιοχής και στον εντοπισμό του ιερού του Ποσειδώνα και του λιμανιού του Σαμικού, αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, υπό την διεύθυνση της Δρ. Ερωφίλης Κόλλια, υπό την διεύθυνση της Δρ. Birgitta Eder.
Είχε προηγηθεί τα έτη 2017, 2018 και 2021 γεωαρχαιολογική και γεωφυσική έρευνα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια του Mάιντς (Καθ. Andreas Vött) και του Kιέλου (Δρ. Dennis Wilken).
Η κ. Κόλλια δήλωσε στην «Πρωινή» ότι καθοριστικός ήταν ο ρόλος του προγράμματος διασκόπησης που έγινε μέσω leader το προηγούμενο διάστημα και πρόσθεσε ότι είναι αναγκαία η συνδρομή της Αυτοδιοίκησης για να γίνουν αποστραγγίσει στην περιοχή και να διευκολυνθεί η αρχαιολογική έρευνα.
«Είναι ένα πολύ σημαντικό εύρημα που δίνει μια απάντηση και μια λύση στο τοπογραφικό πρόβλημα για το ιερό του Ποσειδώνα το οποίο ήταν αντικείμενο έρευνας πολλών δεκαετιών. Ασχολούνται αρχαιολόγοι με την περιοχή από τις αρχές του 20ού αιώνα και το θέμα της θέσης του ιερού του Ποσειδώνα είχε απασχολήσει αρκετά την αρχαιολογική έρευνα, αλλά λόγω της μορφολογίας του εδάφους, με τους βάλτους, δεν ήταν εύκολο να γίνει. Χρειάστηκαν τα σύγχρονα μέσα, τα οποία μας βοήθησαν να το εντοπίσουμε. Εμείς θεωρούμε ότι είναι πολύ πιθανό να το έχουμε εντοπίσει αυτή τη στιγμή, αλλά τα επόμενα τέσσερα χρόνια πιστεύω ότι θα έχουμε και τις οριστικές απαντήσεις», τόνισε.
Η έρευνα, που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Gerda Henkel και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο (Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών), θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια για την περαιτέρω διερεύνηση του ιερού του Ποσειδώνα και του αρχαϊκού ναού
Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
Πηγή: proini.news
Κλειδί Σαμικού: Οι ανασκαφές του 2023
Στο πλαίσιο της φετινής ανασκαφικής περιόδου του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος στο Κλειδί Σαμικού (έτη 2022- 2026), που ολοκληρώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου, ήρθαν στο φως σημαντικά στοιχεία για το μνημειακό οικοδόμημα που ανακαλύφθηκε το 2022. Το ερευνητικό πρόγραμμα που αποσκοπεί στη διερεύνηση της τοπογραφίας της περιοχής και στον εντοπισμό του ιερού του Ποσειδώνα και του λιμανιού του Σαμικού, αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας με το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, υπό την διεύθυνση των Δρ. Birgitta Eder και Δρ. Ερωφίλης Κόλλια.Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκε τμήμα του κτιρίου και κατέστη φανερό ότι οι διαστάσεις του είναι μεγαλύτερες από την αρχική εκτίμηση που βασιζόταν στη γεωφυσική έρευνα. Το συνολικό μήκος του οικοδομήματος εκτιμάται σε περίπου 28 μέτρα, το δε πλάτος του υπερβαίνει τα 9 μέτρα. Πρόκειται για ναό του -6ου αιώνα με δύο οικοδομικές φάσεις.
Σύμφωνα και με τα νεότερα στοιχεία, φαίνεται ότι ο ναός αυτός ήταν λατρευτικό κτίριο εντός του περίφημου ιερού του Ποσειδώνα, το οποίο αποτελούσε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο της Αμφικτυονίας των πόλεων της Τριφυλίας (Στράβων, Γεωγραφικά, 8o βιβλίο).
Κτίστηκε στην αρχαϊκή εποχή, αλλά φαίνεται ότι ανακατασκευάστηκε κατά το β΄ μισό του -4ου, αρχές του -3ου αι. και αποτελείται από δύο κύριες αίθουσες, καθώς και μία μικρότερη στο βορειοδυτικό (πίσω) τμήμα.
Ο χώρος, που αρχικά είχε ερμηνευτεί ως πρόναος, αποδείχθηκε ότι ήταν η μία αίθουσα του σηκού, στην οποία εντοπίστηκαν βάσεις δύο κιόνων κιονοστοιχίας στον άξονα του κτιρίου, που ανήκει στην αρχαϊκή φάση (Εικ.5). Μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπήρχαν όμοιοι κίονες και στη δεύτερη αίθουσα. Σε κάθε περίπτωση, η κάτοψη του ναού είναι ασυνήθιστη, χωρίς ακριβή παράλληλα.
Η λειτουργία των δύο κύριων χώρων είναι ακόμη ασαφής. Ίσως λατρεύονταν δύο θεότητες, ή η δεύτερη αίθουσα θα μπορούσε να χρησιμεύει ως έδρα της αμφικτυονίας. Κατά τη ανακατασκευή του ναού, τα κεραμίδια της παλαιάς στέγης επαναχρησιμοποιήθηκαν, καθώς τοποθετήθηκαν ομοιόμορφα ως υπόστρωμα για το νέο δάπεδο.
Η αρχαιολογική έρευνα χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Gerda Henkel και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών και οι γεωφυσικές έρευνες υλοποιούνται από ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Kιέλου, ενώ η γεωαρχαιολογική διερεύνηση από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Mάιντς. Τα επόμενα χρόνια, η ομάδα σκοπεύει να συνεχίσει την έρευνα στη θέση, ώστε να εντοπίσει περισσότερα στοιχεία για την έκταση και τη μορφή του ιερού.
Ανακοίνωση Υπουργείου Πολιτισμού www.culture.gov.gr
Ανασκαφική έρευνα έτους 2024
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκε ναόσχημο κτίριο καθ’ όλο το μήκος του.
Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, πρόκειται για έναν διπλό ναό που χρονολογείται πιθανότατα στον -6ο αιώνα. Φαίνεται ότι γύρω στο -300/ αρχές του -3ου αι. η στέγη του αφαιρείται και οι κεραμίδες διαστρώνονται στο εσωτερικό του κτιρίου καλύπτοντας το αρχικό επίπεδο χρήσης, ενώ θεωρείται πιθανό ότι το κτίριο εγκαταλείφθηκε την περίοδο αυτή.
Βρέθηκαν τα θραύσματα αρχαϊκού μαρμάρινου περιρραντηρίου, σκεύος τελετουργικού καθαρισμού που μιμείται χάλκινη λεκάνη και είχε επισκευασθεί ήδη στην αρχαιότητα, όπως φανερώνουν οι μεταλλικοί σύνδεσμοι που συγκρατούν τα θραυσμένα τμήματά του.
Σημαντικό εύρημα της φετινής ανασκαφής είναι χάλκινο έλασμα που πιθανώς ήταν ανηρτημένο σε τοίχο του ναού. Η απεικονιστική διαγνωστική εξέταση του αντικειμένου φανέρωσε ότι η μία όψη της χάλκινης πλάκας διασώζει μεγάλη επιγραφή, η οποία αναμένεται ότι θα αποκαλυφθεί πλήρως κατά τη συντήρησή της.
Το ερευνητικό πρόγραμμα αποτελεί συνεργασία της Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας με το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών (Österreichisches Archäologisches Institut) υπό την διεύθυνση των Δρ. Birgitta Eder και Δρ. Ερωφίλης-Ίριδας Κόλλια.
Υπουργείο Πολιτισμού (online)
