Η θέση Παλιάμπελα βρίσκεται 400μ. ΒΑ από την πηγή εντός του χωριού του Μαγγανιακού και 150μ. Α του δρόμου που οδηγεί από το Μαγγανιακό στα Πετράλωνα.
Πρόκειται για τρείς συνεχόμενους χαμηλούς ασβεστολιθικούς λόφους στούς οποίους υπήρχε ένας αρκετά μεγάλος προϊστορικός οικισμός έκτασης περίπου 26 στρεμμάτων. Ο οικισμός είχε διαστάσεις 200μ με κατεύθυνση ΒΑ- ΝΔ και 130μ. πλάτος και εντοπιζόταν στην κορυφή και στις Α πλαγιές των τριών λόφων.
Το Προϊστορικό πόλισμα εντόπισαν και περιέγραψαν[1] οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι William A. McDonald και Richard Hope Simpson οι οποίοι διενήργησαν επιφανειακές αρχαιολογικές έρευνες στην Μεσσηνία στην περίοδο 1961- 68.
Οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι αναφέρουν ότι εντόπισαν αρκετά θεμέλια από οικίες. Το πλάτος των τοιχών των οικιών ήταν κατά μέσον όρο 0,65μ. και υπήρχαν τοιχία μήκους έως και 6μ., με διασταυρώσεις σε ορισμένες περιπτώσεις.
Η κεραμική που εντόπισαν οι Αμερικανοί χρονολογείται στην ΥΕ περίοδο και πιθανόν κάποια να είναι και της ΜΕ, (MH(?), LH IIIA2–B).[2] Σχετικά με την κεραμική αναφέρουν: We noted eight examples of LH III long-stemmed kylikes with hollowed bases in white or pink fabric and a handle and hollowed base of a deep bowl in white fabric. There are many jar handles and other fragments in reddish "oatmeal" fabric. Pithos fragments include examples of raised bands below the rim decorated with finger impressions.
Οι Αμερικανοί αναφέρουν ότι στα Παλιάμπελα του Μαγγανιακού υπήρχε ένας μεγάλος οικισμός με ομοιότητες με την Προϊστορική θέση του Κογχυλίου.[3] Είχε εξαιρετική θέα προς Ν και ΝΑ μέχρι τον Μεσσηνιακό κόλπο ενώ ήταν προστατευμένος από τους Β και ΒΔ ανέμους. Προς τα Ν και Α υπήρχαν εύφορες εκτάσεις με οπωροφόρα δέντρα, ελιές και σιτηρά.
Ο Richard Hope Simpson αναφέρει[4] ότι είναι πολύ πιθανόν το πόλισμα στα Παλιάμπελα να ήταν η πρωτεύουσα της περιοχής την οποία ταυτίζει με την επαρχία a-si-ja-ti-ja του "Απώτερου Βασιλείου" που αναφέρεται στις πινακίδες Γραμμικής Β που βρέθηκαν στο ανάκτορο του Άνω Εγκλιανού.
Στην σημερινή του κατάσταση το Προϊστορικό πόλισμα στα Παλιάμπελα παρουσιάζει μια μάλλον απογοητευτική εικόνα αφού έχει καταστραφεί σε μεγάλο μέρος από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Μεγάλο μέλος από το οικοδομικό υλικό της Προϊστορικής πόλης έχει χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή μαντρών ενώ σε άλλα σημεία οικοδομικό υλικό έχει μαζευτεί σε μεγάλους λιθοσωρούς. Ωστόσο υπάρχουν σημεία, κυρίως στις Α πλαγιές, όπου φαίνεται να υπάρχουν ακόμα τοιχία και κτίσματα στην αρχική τους θέση. Ακόμα και σήμερα υπάρχει σε ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο πληθώρα κεραμικών αποτμημάτων. Η θέση Παλιάμπελα προφανώς ονομάστηκε έτσι από τους αμπελώνες που υπάρχουν ακόμα και σήμερα στα Δ πριν τον κεντρικό δρόμο.
Αριστομένης ο Μεσσήνιος
[1] William A. McDonald και Richard Hope Simpson: Further Explorations in Southwestern Peloponnese: 1964-1968. Σελ.:144
[2] Richard Hope Simpson: Mycenaean Messenia and the Kingdom of Pylos. 2014 Σελ:25
[3] Αριστομένης ο Μεσσήνιος: Κογχύλι Μεσσηνία: Προϊστορική ακρόπολη (online)
[4] Richard Hope Simpson: Mycenaean Messenia and the Kingdom of Pylos. 2014 Σελ:68
