Η θέση Παλαιόκαστρο εντοπίζεται σε έναν μεγάλο κωνικό λόφο, ύψους περίπου 600μ., ο οποίος βρίσκεται 700μ. περίπου ΒΔ από το χωριό του Μαγγανιακού. Ο λόφος είναι φυσικά οχυρός απ΄όλες τις πλευρές με πιό ομαλή την Δ πλευρά όπου ενώνεται με ένα διάσελο προς το ψηλότερο βουνό. Η πρόσβαση στον λόφο γίνεται από έναν χωματόδρομου που ξεκινάει από το χωριό του Μαγγανιακού και φτάνει στο διάσελο της Δ πλευράς ή από το χωριό Κορομηλέα που βρίσκεται στα Δ. Μέσα από το χωριό της Κορομηλέας ξεκινάει χωματόδρομος προς τα Α που ανεβαίνει το βουνό και φτάνει σε ένα διάσελο όπου υπάρχει ο ναός του Τιμίου Σταυρού. Από το ψηλό αυτό σημείο μπορεί κανείς να εποπτεύσει ολόκληρη την ΝΑ Μεσσηνία μέχρι τον Μεσσηνιακό κόλπο ενώ ο λόφος του Παλαιοκάστρου βρίσκεται πιό χαμηλά σε απόσταση περίπου 600μ. Ο χωματόδρομος συνεχίζει από το ξωκλήσι και φτάνει στο πλάτωμα της Δ πλευράς.Η στρατηγική θέση και η ασφάλεια που προσφέρει το Παλαιόκαστρο είναι οι βασικοί λόγοι που η θέση χρησιμοποιήθηκε διαχρονικά. Υπήρχε μια αρκετά μεγάλη εγκατάσταση στα Μυκηναϊκά χρόνια ενώ στην πρώιμη Αρχαϊκή εποχή χτίστηκε στην θέση εντυπωσιακή οχυρωμένη ακρόπολη. Στον Μεσαίωνα υπήρχε στην κορυφή ισχυρό Φράγκικο φρούριο.
Το Φράγκικο φρούριο εντοπίζεται στο πλάτωμα κορυφής του λόφου του Παλαιόκαστρου.[1] Πρόκειται για μιά τετράγωνη οχύρωση με διαστάσεις 30Χ 30μ. περίπου. Τα τείχη του φρουρίου έχουν κατασκευαστεί με σχετικά μικρές πέτρες και την χρήση συνδετικού κονιάματος και φαίνονται να είναι πολύ ισχυρά με αρκετά μεγάλο πάχος. Εξωτερικά, και σε κοντινή απόσταση, στην Ν και Α πλευρά ένα ακόμα τείχος συμπληρώνει την Φράγκικη οχύρωση. Οι Φράγκικες κατασκευές με τις σχετικά μικρές πέτρες και την χρήση συνδετικού κονιάματος ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες κατασκευές της αρχαίας ακρόπολης.
Στο εσωτερικό του Φράγκικου φρουρίου ξεχωρίζει μιά μεγάλη κατασκευή σε σχήμα Γ που διατρέχει την Α και Β εσωτερική πλευρά. Η εξωτερική πλευρά χρησιμοποιεί το τείχος της οχύρωσης ενώ το εσωτερικό τείχος του κτηρίου είναι επίσης ισχυρό με αρκετά μεγάλο πάχος.
Εντυπωσιακή είναι και η μεγάλη υδατοδεξαμενή (κινστέρνα) του οχυρού. Έχει διαστάσεις περίπου 7Χ 4μ. ενώ η οροφή κατά μήκος της δεξαμενής έχει καταπέσει. Στο εσωτερικό της κινστέρνας έχει χρησιμοποιηθεί λευκό υδραυλικό κονίαμα ενώ είναι εντυπωσιακή η περίτεχνη αψιδωτή οροφή που σώζεται στις δύο πλευρές.
Αν και σχετικά μικρό, το Φράγκικο φρούριο ήταν ισχυρό ενώ το μεγάλο κτήριο και η υδατοδεξαμενή στο εσωτερικό δείχνουν ότι ήταν ικανό να φιλοξενήσει ισχυρή φρουρά.
Ασφαλής ταυτοποίηση της Φράγκικης οχύρωσης του Παλαιόκαστρου Μαγγανιακού δεν υπάρχει, αν και κατά μία άποψη[2] θα μπορούσε να είναι το Manconico, όνομα που αναφέρετε στις πηγές από το 1463 και μετά.
"Αριστομένης ο Μεσσήνιος"
[1] Αναφορά στο Φράγκικο οχυρό έχουμε και από τον Σταύρο Οικονομάκη : "Τα σωζόμενα Ιθώμης Μεσσήνης και των πέριξ" 1879 (online). Σελ:52:
"Παλαιόκαστρον Μαγκανιακοῦ ή ἀρχ. Υαμεία.
Δυτικῶς δὲ τοῦ ἀνωτέρω όρης Ψωριάρη ή Ελληνοεκκλησίας, κεῖται ἐπὶ πεδινῆς θέσεως και δυτ. τοῦ χωρίου Μαγκανιακού, (ὅπερ ὠνόμασται οὕτως ἐκ τοῦ ἀνορυσσομένου ἐνταῦθα ἀφθόνως λίθου μαγκανίτου), λόφος κωνοειδής, ἔχων ἐπὶ τῆς ἄκρας του τετράπλευρον Ένετ. κτίριον, ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ὁποίου εὑρίσκεται δεξαμενή ὁμοίας ἐποχῆς, ΒΑ. δέ, πρὸς τὴν κατωφέρειαν τοῦ λόφου εἰσὶν οἰκιῶν παμπόλλων ἐρείπια, καὶ περὶ αὐτὰς περίβολός τις ἁπλοῦς, ὡς καὶ λίθοι τινὲς ἀρχαίας ἐποχῆς.
Εἰκάζομεν λοιπὸν ὅτι, ἐπὶ τοῦ ὄρους Ψωριάρη, άλλὰ μᾶλλον ἐπὶ τοῦ λόφου τούτου, ὑπῆρχεν ἡ ἀρχαία πόλις "Ὑαμεία", κατὰ Παυσανίαν, (Μεσσην.391) καὶ κατὰ Στράβωνα ο Υαμείτης (Στραβ. 316 βιβλ. 7). ἣν οἱ Σπαρτιάται, ὑπάρχουσαν βεβαίως προ τῆς ἀνοικήσεως τῆς Ἰθώμης, ἀπέδωκαν εἰς τὴν θυγατέρα τοῦ ᾿Ανδροκλέους καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτῆς, μετὰ τὴν καθαίρεσιν τῆς Ἰθώμης. (Μεσ. 14, 2.)"
[2] Γιάννη Μπίρη: Κάστρα και οχυρά της Μεσσηνίας: Το κάστρο στο Μαγγανιακό (Manconico) (online)
